Nuuskommentaar: Pasop vir Nkosazana!

Daar is min eenstemmigheid oor hoe ’n knap persoon dr. Nkosazana Dlamini-Zuma is, veral met die oog daarop om as die volgende president van die ANC, en daarna die land, verkies te word. Maar is daar bande wat haar terughou, en verhinder dat sy, wat tot beter in staat is, as ’n Jacob-Mini-Me in die politiek optree en haar kanse oënskynlik skade berokken?

Terwyl pres. Jacob Zuma skynbaar oneindig dikvellig klou aan sy ANC-presidentskap sowel as die land se presidentskap, tik die horlosies dat daar wel (staatsgreep uitgesonder) ’n verandering in die ampte moet intree: die ANC-pos die einde van die jaar en dié van staatspresident in die algemene verkiesing in 2019. Hoe meer tyd verloop, hoe meer maak dit skynbaar sin om bloot die sand uit die uurglas te laat uitloop. Intussen kan min die ANC dit nadoen om homself só in die voet te skiet as die ANC self, en dit bring hoop vir 2019.

Maar wat as daar in die warboel iemand na vore tree wat erger en gevaarliker as Zuma self is? Soos nóg ’n Zuma?

Of sal dr. Nkosazana Dlamini-Zuma ’n verbetering op haar voormalige eggenoot, Jacob, wees?

Dr. Piet Croucamp, politieke ontleder, meen Nkosazana Dlamini-Zuma is ’n nonentiteit in die wedloop om Jacob op te volg. Ander meen die ANC-vroueliga se steun aan haar kandidaatskap (met afvalligheid) is ’n aanduiding dat sy nie onderskat moet word nie. Boonop is sy ook Jacob se voorkeurkandidaat.

Dit is dus veiliger om die oog op haar te hou.

Maar hoe ’n goeie of slegte president sal sy wees as sy president sou word?

Hieroor is daar geen eenstemmigheid nie. Sy het as minister in drie portefeuljes gedien, naamlik gesondheid, buitelandse sake en binnelandse sake. Haar termyn by buitelandse sake kan nie juis as ’n rasende sukses beskryf word nie. Haar termyn by gesondheid word meestal as ’n ramp beskou, met die Sarafina-skandaal as die kersie op die koek. By binnelandse sake het sy by tye baie lof gekry, maar jare ná haar vertrek daar blyk dit dat baie van die probleme wat sy sou opgelos het, nog yslike kopsere is.

Jacob het enorme energie (en dalk hulpbronne) gebruik om haar tot voorsitter van die Afrika-kommissie verkies te kry, en uiteindelik daarin geslaag. Haar termyn is voltooi en daar was geen poging om nog ’n termyn aan te bly nie. Daar was min tekens dat sy entoesiasties oor haar werk by die AU was.

Daar is sterk tekens dat, sou sy ’n tegnokratiese koers inslaan en haar van behoorlike advies bedien, sy die skip minstens aan die dryf sal kan hou. Reeds voor haar vertrek na Addis Abeba het sy egter reeds aanduidings gegee dat sy ’n aptyt vir radikale politiek het. By die abortiewe Kliptown-beraad in 2012, wat bedoel was om versoening in die land aan die hand te werk, het sy byvoorbeeld as spreker vir dr. Pieter Mulder, destyds leier van die Vryheidsfront Plus, erg oor groepregte betig. Dis duidelik iets waarvoor sy nie ooghare het nie, hoewel sy by geleentheid self ’n Jacob-Mini-Me was deur op haar Zoeloe-herkoms klem te lê. Haar tydsberekening, so kort voor die pos by die AU, was egter baie sleg.

Kort nadat Jacob vroeër vanjaar sy voorkeur vir grondonteiening sonder kompensasie geuiter het, en nadat die ANC laat blyk het dis geen ANC-beleid nie, het Nkosazana in die openbaar vir die konsep in die bres getree, en dit breedweg juridiese inhoud en regverdiging probeer gee.

Die groot kommer is egter haar jongste reeks uitsprake oor wit monopoliekapitaal en radikale ekonomiese transformasie (ook teen wit mense gemik).

Dit is veelbetekenend dat Nkosazana voortgaan om die term “wit monopoliekapitaal” te gebruik nadat dit onder meer weens die Bell Pottinger-stertjie erg in onguns verval het, en die ANC oorwegend besluit het om die “wit” uit te haal. Jacob het egter onverstoord voortgegaan om dit te gebruik, en nou is dit duidelik dat Nkosazana ook so maak.

Bogenoemde is uiteraard te min om ’n besliste profiel oor Nkosazana as toekomstige president te vorm, en daar is tussenin inderdaad ook matigende en tegnokratiese opmerkings. Dit bly egter onrusbarend dat sy, as bewese intelligente vrou wat haarself as dokter bekwaam het, haar in die teenproduktiewe retoriek van Jacob laat insleep.

Vandat Nkosazana heel voortydig (volgens ANC-besluite oor die opvolgstryd) na vore getree het, was dit duidelik dat sy Jacob se gunsteling as opvolger is. Sy word skynbaar geoormerk om te verseker dat Jacob ná aftrede nie in die tjoekie beland nie.

Maar dis ook duidelik dat Jacob se steun, minstens by tye, op Nkosazana se veldtog boemerang, en daar was trouens tekens dat sy in stadiums afstand tussen haar en Jacob geplaas het. Die naelstring word egter nie geknip nie.

Die laaste ding wat Suid-Afrika nou nodig het, is ’n intellektuele begronding van ’n versameling radikalismes, te midde van ’n voortsetting van patronaatskap, en ja, selfs moontlik ’n voortsetting van staatskaping.

En daar is heelwat waaroor Nkosazana gerus die mond kan uitspoel as sy ernstig as kandidaat beskou wil word wat die Grondwet sal onderhou, byvoorbeeld haar stem dik maak omdat adjunkminister Mduduzi Manana, adjunkminister van hoër onderwys, nog nie afgedank of minstens geskors is nie. Gebrek aan optrede teen Manana, en openbare goedpratery van sy optrede vanuit die Vroueliga, skep ’n baie swak beeld van die ANC. Gelukkig het die #ZumaMustFall-veldtog daartoe bygedra dat Suid-Afrika en die ANC, en spesifiek die Zuma-faksie, nie so maklik as dieselfde ding gesien word nie.

Manana, so blyk dit uit die jongste vrag onthullings oor sy ongure verlede, regverdig ’n nuuskommentaar op sy eie. En die onthullings sluit nie eens verwysings in dat hy, volgens betroubare getuies, in die parlement tydens die debat oor plaasaanvalle, uitgeroep het die boere moet lewend begrawe word nie.

Mag Croukamp se beoordeling dat Nkosazana ’n nonentiteit in die benoemingstryd is, in die kol wees. Net sy self sal kan verklaar hoekom sy, wat tot beter in staat is, verkies om die beelddraer van alles wat Jacob drooggemaak het te wil wees.

Miskien is daar net te sterk belangebande wat dinge inmekaar weef.