Uitdrukking:
tot die bitter einde toe
Betekenis:
totdat ʼn mens nie verder kan gaan nie
Waar kom dit vandaan?
Hoewel hierdie uitdrukking eg Afrikaans is, is die bitter daarin van Engelse herkoms. Die oorsprong lê in die seemanstaal. Die bitts van ʼn skip is die bolders waaromheen toue en kettings gedraai is. As die tou ten volle afgewen is, was dit tot op die einde van die bolder, dus tot op die bitter se einde.
As ‘n enkel dimensionele verduideliking is die bogenoemde seker voldoende. Maar tot die bitter einde toe het tot die bittere einde asook bittereinders ‘n veelvuldige dimensionele betekenis vir die Afrikaner wat min ander uitdrukkings in die volksmond het. Dit is korrek dat bitter van die seemanstaal afkom, maar die uitdrukking het verseker ‘n algemene gebruik in die volksmond gekry het tydens die Anglo Boereoorlog.
Bittereinders was die benaming in die volksmond vir die burgers wat aangehou veg het nadat die Britse magte al die hoofstede en dorpe ingeneem het, en is waarskynlik ontleen aan President Steyn se woorde, “Wat die ZAR ook al doen, die Vrystaters sal tot die bitter einde veg.” Vir die volgende twee jaar het die boerekommandos aangehou veg en het as bittereinders bekend gestaan. Deneys Reitz verwys ook na bittereinders in sy boek Kommando. Daar was ook ‘n verdere groep bekend as bittereinders wat om 1902 geweier het om oor te gee en verhuis het na Argentinië, Madagaskar, Duits-Wes Afrika en Tangenjika.
Wat ‘n mooi beskrywende woord is ‘bittereinder’ nie?