Christen-kers in Midde-Ooste byna uitgedoof

Palestynse Grieks-Ortodokse Christene bid Maandag by die St. Porphyrios-kerk in Gasastad. Foto ter illustrasie. (Foto: Khalil Hamra, AP)

Massamoorde wat ekstreem-regse Westerlinge op Moslems, Jode of linksgesindes pleeg, is die laaste tyd herhaaldelik onder die wêreld se neus gevryf. Begryplik, want die moorde in Christchurch, Nieu-Seeland en Pittsburgh, Amerika, was skokkend.

Maar daar is ’n ander probleem waaroor in die Weste óf glad nie óf slegs fluisterend gepraat is: Die grootskaalse vervolging van Christene, veral in die Midde-Ooste en Noord- en Oos-Afrika.

Einde 2018 het die Britse minister van buitelandse sake, Jeremy Hunt, die Anglikaanse biskop van Truro (’n diosees in Cornwall), eerw. Philip Mounstephen, gevra om ’n omvattende verslag oor juis dié verskynsel op te stel. Die idee was om die verslag teen Pase vanjaar uit te reik, maar Mounstephen skryf die probleem is só omvattend dat hy nie naastenby sy spertyd kon haal nie.

Gevolglik het hy pas ’n tussentydse verslag gepubliseer. Die volledige een kom nog.

Mounstephen se verslag draai nie doekies om nie. Hy meen maklik ’n derde van die wêreldbevolking is op die een of ander manier die slagoffer van godsdienstige vervolging, met Christene wat die meeste deurloop.

Hy maak ook die punt dat die doel van sy verslag nie is om ander minderhede te benadeel nie, maar juis om hulle te help deur die probleem in die breë te identifiseer.

’n Ontleding van die wyd gerespekteerde Pew-navorsingsentrum, sê hy, wys dat Christene in 2016 in 44 lande vervolg is, aansienlik meer as die 25 van 2015. Die Christelike organisasie Open Doors skat dat sowat 245 miljoen Christene in 2019 wêreldwyd onder vervolging deurgeloop het, of sowat 30 miljoen meer as verlede jaar.

Mounstephen skryf: “Die getuienis wys nie slegs die geografiese omvang van Christenvervolging nie, maar ook die groeiende intensiteit. In sommige streke benader die vlak en aard van die vervolging moontlik die internasionale definisie van volksmoord, soos die een wat deur die VN aanvaar is.

“Die uitwissing van Christene en ander minderhede ‘deur die swaard’ of ander gewelddadige metodes is die spesifieke, uitgesproke doel van ekstremistiese groepe in Sirië, Irak, Egipte, Noordoos-Nigerië en die Filippyne. ’n Voorneme om alle spore van die Christelike teenwoordigheid uit te wis, is duidelik gemaak deur die verwydering van kruise, die verwoesting van kerkgeboue en ander kerklike simbole. Die moord op en ontvoering van geestelikes verteenwoordig ’n regstreekse aanval op die kerk se struktuur en leiding.”

Die belangrikste gevolg hiervan is ’n grootskaalse uittog van Christene uit die geteisterde gebiede.

“Die Christendom staan nou voor die moontlikheid dat hy in dele van die Midde-Ooste, waar sy wortels die diepste is, uitgewis kan word.”

In Palestina het die persentasie Christene tot onder 1,5 miljoen gedaal, in Sirië het die Christene van 1,7 miljoen in 2011 tot onder 450 000 gedaal, en in Irak het hul getal van 1,5 miljoen voor 2003 tot onder 120 000 tans afgeneem.

Die verslag behandel in detail welke vorms die Christenvervolging aanneem. Dit wissel van uitbarstings onder die Moslems tot die wegneem van regte tot burokratiese rompslomp wat die lewe vir Christene uiters moeilik maak.

Daarby het ekstremiste – soms gedryf deur godsdiens, soms deur nasionalisme – ’n narratief geskep dat die Christendom “vreemd” aan daardie lande is en dat Christene nie daar tuishoort nie.

In sy reaksie op die verslag het Hunt die rede waarom daar so min aandag in die Weste vir die probleem is aan “politieke korrektheid” toegeskryf.

“Ek dink daar is ’n misplaaste kommer dat dit op die een of ander manier kolonialisties is om te praat oor godsdiens wat geassosieer is met koloniale magte eerder as die land waar ons as koloniseerders ingemarsjeer het. Wat ons vergeet het in dié atmosfeer van politieke korrektheid, is dat die Christene wat vervolg word, inderwaarheid onder die armste mense op die planeet is.”

Ook die Britse troonopvolger, prins Charles, het die vervolging “ ’n onbeskryflike tragedie” genoem. Tot sover die verslag en onmiddellike reaksie. Twee punte moet vir ’n behoorlike perspektief bygevoeg word.

Die een is dat die Christendom se geboorte in die Midde-Ooste lê. Die Christelike geloof is uit die Joodse geloof gebore. Jesus van Nasaret was ’n gelowige Jood.

Nadat die Christendom in die laat-Romeinse tyd al hoe dieper wortelgeskiet het in die omgewing, het die Midde-Ooste – oor die Noord-Afrikaanse kusstreke tot Egipte, Sirië, Jordanië en Turkye – ’n bastion van die Christendom geword. Dit was eers nadat die aanhangers van die profeet Mohammed dié wêrelddeel in die 7de en 8ste eeu gewapenderhand verower het dat die Islam die toonaangewende godsdiens daar geword het.

Maar deur al die eeue sedertdien het die Christendom ’n flou kersliggie in die streke aan die gang gehou. Volgens die Mounstephen-verslag is daardie kersie nie ver van om uitgedoof te word nie.

Ten tweede: Dit sou maklik – en nie heeltemal verkeerd nie – wees om die skuld op fundamentalistiese, onverdraagsame Moslems te pak. Maar die geskiedenis het ’n wrede manier om oorvereenvoudigde gevolgtrekkings nek om te draai.

Want as daar één individu buite die Midde-Ooste is wat ’n gróót verantwoordelikheid vir die agteruitgang van die Christendom dra, is dit (ironies genoeg) die gelowige Christen pres. George W. Bush.

Bush, aangemoedig deur sy adjunk-visepresident Dick Cheney, het in 2003 die noodlottige besluit geneem om Irak binne te val om dié land se wrede diktator, Saddam Hoesein, tot ’n val te bring. Die voorwendsel was dat Saddam massavernietigingswapens het en dus ’n gevaar vorm, en dat hy betrokke was by die terreuraanvalle van 9/11. Maar agterna het onomstootlik geblyk hy hét geen massavernietigingswapens nie, en hy wás nie by 9/11 betrokke nie.

Hiermee het Bush die spreekwoordelike wet van onbedoelde gevolge laat oorneem. Sonder Saddam se harde hand het Irak vinnig tot ’n chaos gedegenereer, en in dié magsvakuum het religieuse fanatici, onder meer, die beweging Islamitiese Staat, vinnig inbeweeg.

Sedertdien het terreuraanvalle in die Weste grootliks vermenigvuldig. Maar ook die Christene in die Midde-Ooste, synde die laagste trap op die sosiaal-ekonomiese leer, was ’n gerieflike teiken.

Vandaar dat Mounstephen woorde kan gebruik wat niemand ligtelik moet aanwend nie: “grensende aan volksmoord”.

’n Laaste gedagte: Die verslag het nogal groot aandag in die Europese en Amerikaanse media getrek. Maar dis spoedig agterhaal deur die volgende sensasie van die Brexit-drama, die eskalerende rusie tussen pres. Donald Trump en die huis van verteenwoordigers, die skietery in die Gasa-strook, die gissings oor die geboorte van prins Harry se eersteling en die bewindsoorname van die nuwe Thaise koning.

Niemand gaan veel moeite doen om die Midde-Oosterse Christene te help nie.