Dordrecht 400: ’n Mylpaal om te vier

Dordrecht in Nederland in die 1890s. Foto: Commons.wikimedia.org

Deur Ds. Frikkie Mulder

Dit wil voorkom of die onherbergsame en brutale Afrika-kontinent ook Afrikaners se wêreldbeeld en -uitkyk op die lewe so deur die eeu heen gevorm het.

Dis asof ons onnodige tierlantyntjies en frilletjies – waarvoor wyn-in-die-hand croissant-knibbelende-filosowe langs die Seinerivier in Frankryk die wêreld se tyd voor sou hê, nie so lekker aan ons mausers se lope en ossewaens se disselbome, wou hang nie. Dinge moes hier onder, waar die koeël van die Afrika-kontinent-rewolwer uitkom, so effens meer prakties en op die man af gebuig word, dat “my gesin veilig sal wees, die magies vol en die toekoms mooi”. Daarmee saam het ons ook al die ingewikkelde Nederlandse grammatiese komplikasies van “Ik ben” en ander werkwoorduitgange bo-oor die Drommedaris se rand in die Atlanties gegooi om te sink. Om nie eens te praat van soveel nuwe en mooi woorde wat ons hartsklank daar van Tafelberg se kant af al verryk en verdiep het nie: kierie, aitsa, blatjang, piesang, baie, aikôna, doedoe, ensovoorts,

Maar, dit sou histories gesproke ’n geamputeerde waarheid wees, indien dit verswyg sou word dat die groter deel van die Afrikaners se “geestesgoedere”, inderdaad uit die skure en skatkamers van Europa kom. In hierdie stuk wil ek graag oor een van daardie unieke en ryke skatkamers uitwei:

Ons plek van ontdekking en toekomsvorming – wat sonder twyfel diep gedelf is uit die verlede – word gevind aan die einde van ’n amperse burgeroorlog, en dra die tweelettergrepige naam, Dordrecht. Wat presies het in daardie Nederlandse dorpie vier eeue gelede vanaf 1618 tot 1619 gebeur?

Die gedagte is nie om in al die detail van daardie wêreldberoemde sinode in te gaan nie. Redelik min is die Westerling wat nog nie van die alombekende “5 punte van Calvinisme” gehoor het nie. Natuurlik het die sinode daar in Nederland gegaan oor die hele saak van die uitverkiesing, en oor wie die finale sê in sondaars se redding het: Is dit God se keuse van die sondaar, of is dit die sondaar se kies van God wat die eindbepaler van kindwording van die Here, en die ewige lewe vir ’n mens sou beteken?

Gaan lees gerus meer oor hierdie gebeure, wanneer die tyd hom vir so iets voordoen. Maar een absoluut deur-die-eeue pylende karakter stempelende persoonlikheidsorgaan wat in die Afrikaners se voorgeslagte daar oorgeplant is, was dat God die Een is wat besluit wat gebeur in hierdie lewe. Vandaar ook dat wanneer baie Afrikaners vandag nog intens bewus raak van God se teenwoordigheid, hulle nie die volume opstoot soos heelwat van hul Westerse beskawingsgenote oorkant die Atlantiese oseaan nie, maar dat hulle eerder diep peinsend en biddend stil word – in die teenwoordigheid van die allesomvattende en lotsbepalende God van die hemel en aarde.

Verskeie hedendaagse teoloë het al probeer om hierdie skip, waarop soveel gedoopte Afrikaners die avontuursreis van die lewe meemaak – naamlik dat God die een is wat alles omvat en die laaste sê in alles in hierdie lewe het – ’n koersverandering te laat maak. Maar dit is eeu ná eeu elke keer maar weer ’n sug van frustrasie wat daardie impromptu-intellektuele moet uitadem, as gevolg van hul mislukte poging om hierdie kardinale uitgangspunt van Afrikaners enigsins te kon herprogrammeer.

Wat die Afrikaners se Voortrekkergeskiedenis betref, is die Dordtse sinode ook belangrik, omdat dit by daardie sinode besluit is dat daar ’n vertaling uit die Hebreeuse, Aramese en Griekse tale van die Bybel gemaak moes word. Dit is die bekende Statevertaling van die Bybel wat met die Groot Trek gewoonlik voor in die wakis met ’n paar ander kosbaarhede gebêre is.

Sommige mense bespiegel dat oudpresident Paul Kruger se enigste leesstof deur sy lewe heen, die Statevertaling met kantaantekeninge was. Wie sou kon dink dat die invloed van daardie vertaling van die heilige Skrif wat nog uit die Textus Receptus (Oorgelewerde Griekse teks) gedoen is, so ’n groot invloed op die Afrikaners se volkslewe sou hê dat selfs ds. Dirk Postma (die eerste predikant en stigter van die Gereformeerde kerke in Suid-Afrika) asook CJ Langenhoven, eindelik gekant was teen die vertaling van die Bybel in Afrikaans? Tussen hakies, vir die eerste vertaling van die Bybel in Afrikaans is daar juis as gevolg van die sentiment rondom die Statevertaling, besluit om ook die Textus Receptus as grondteks vir die Bybel te gebruik.

Laastens maar nie die minste nie, het die Dordtse sinode ook die sogenaamde Dordtse kerkorde saamgestel. Hierdie kerkorde was veral gemik daarop om die kerk – in teenstelling met die pouslike afdwaling – plat te hou. Geen, maar geen hiërargie nie – Christus bo, en ons onder, onderdanig aan sy Woord alleen.

“Ja, maar ek is nie ’n lidmaat van jou kerk nie,” sê een Afrikaner vir my. Dit is nie my punt nie, want ek skryf hier om jou te nooi om saam met my hierdie ontsettende mylpaal en fondament in gelowige Afrikaners se verlede hierdie jaar te vier. Lank lewe Dordt!

“Gedenk julle voorgangers wat die woord van God aan julle verkondig het; aanskou die uiteinde van hulle lewenswandel en volg hulle geloof na.” Hebreërs 13:7.