- Hierdie artikel is oorspronklik op 21 Januarie 2020 in De Telegraaf gepubliseer en word met die vriendelike vergunning van De Telegraaf se redakteur asook die skrywer herpubliseer. Lees die oorspronklike artikel hier.
Deur Menzo Willems
Europa kijkt toe terwijl de VS China en Iran onder druk zet. Honderdtwintig jaar geleden was het niet anders toen de landen op het Europese continent het almachtige Britse rijk zijn gang lieten gaan in zijn bloedige strijd tegen de Boeren in Zuid-Afrika.
Sympathie voor de boeren was er genoeg in Duitsland, Frankrijk en vooral Nederland. De boeren hadden immers Nederlandse wortels en spraken een soort Nederlands. Er vocht ook een ’Hollander korps’ mee bestaand uit Nederlanders die in de boerenrepublieken Transvaal en Oranje Vrijstaat woonden. Het stond onder leiding van advocaat en voormalig preses van het Leidsch Studenten Corps, Herman Coster, die in 1899 sneuvelde in de slag bij Elandslaagte.
Conflict
Maar het kabinet in Den Haag deed niks, behalve waarnemers sturen. Van hen sneuvelde luitenant Matthijs Nix. “Als je de verantwoordelijkheid hebt over een groot koloniaal rijk in Oost-Indië , dan ga je geen keet maken met de Britten”, legt militair historicus Cees Schulten, van wie deze maand het boek Buigen of barsten over de Tweede Boerenoorlog (1899-1902) is verschenen, uit. “Ook de Fransen, Duitsers en Russen wilden op dat moment geen conflict met het Britse rijk, dat toen het machtigste ter wereld was. Maar het volk liep achter de boeren aan. Er werden steunverenigingen opgericht. Die clubs zamelden bijvoorbeeld geld in voor ambulances.”
Slachtbank
Het wemelde rond de eeuwwisseling in Nederland van de liederen en gedichten over de dappere boeren die hun republieken Transvaal en Oranje Vrijstaat verdedigden tegen de annexatiedrang van “het inwendig verrotte Engeland”, zoals G.H. Priem schreef. Volgens L. Penning „bruist het vrije Hollandsche bloed de boer te krachtig door de aderen” om zich als een schaap naar de slachtbank te laten leiden. En Willem Kloos dichtte in 1900: “Gaat nu voor het laatst de zon van Holland tanen, die hoog en stout in ’t verre Zuiden stond?” Afrikaanse liedjes met zinsneden als die boere se kop es hard zijn ook nu populair.
Verder werd de heldenstatus van de boeren nog vergroot doordat de Nederlandse kranten hun krijgsverrichtingen, die in het begin redelijk succesvol waren, op de voet volgden.
Juichen
“Toen de Transvaalse president Paul Kruger met het Nederlandse oorlogsschip Gelderland in 1900 vluchtte voor de Britse troepen maakte hij, nadat hij in Marseille aan land was gegaan, een triomftocht door Frankrijk, Duitsland en Nederland”, vertelt dr. Schulten. “Op elk station stond een menigte te wachten om hem toe te juichen.” Beroemd is de scene in Den Haag, waar hij op het balkon van zijn kamer in Hotel Des Indes zwaaide naar het op het Voorhout verzamelde volk.
De president werd ontvangen door de 20-jarige koningin Wilhelmina, die weinig voor hem kon doen, behalve een aanbevelingsbrief sturen aan de Duitse keizer Wilhelm II, die echter geen tijd voor hem had. Een jaar eerder had de vorstin vergeefs een schrijven verzonden naar de Britse koningin Victoria, waarin ze Engeland opriep tot grootmoedigheid jegens de boeren.
Paul Kruger, die in Hilversum was gaan wonen, overleed in 1904 in Zwitserland waar hij vanwege longontsteking kuurde. Zijn lichaam werd vervoerd naar Nederland waar het tijdelijk werd bijgezet op de Haagse begraafplaats Oud Eik en Duinen. Dankzij zakenman Anthony Georg Möller, eigenaar van de Batavierlijn en man van kunstverzamelaarster Helene Müller, werd hij na vier maanden met de Batavier VI verscheept naar Transvaal. De namen van Paul Kruger en andere boerenleiders, als Christiaan de Wet, Piet Joubert en Koos de la Rey, leven nog voort in de straten van de ’Transvaalbuurten’ die begin vorige eeuw in Amsterdam, Den Haag en andere Nederlandse steden werden gebouwd. Een schrale troost.
En steeds, geslagte later, is die Boer weer aan sy lot oorgelaat…
Maar die slag, agv ons eie mense
Jip. Ons is nog steeds op ons eie.
Solank wat Nederlanders as Hollanders en Kaaskoppe (term deur Engelse gebruik om Paul Kruger se Nederlanders in die Staatsdiens te verdryf) bekend staan en teen gediskrimineer word (eie soort xenofobia), gaan daar geen hulp kom nie.
Hopelik kan ons aanhou om die bande tussen Suid-Afrika en Nederland te versterk soos die boere leiers van voorheen wat ‘n goeie voorbeeld gesteld het en’ n goeie indruk gemaak het. Dit sal tenminste ekonomies wys wees.
Nederland is onze vaderland :)
Ons vir jou Suid-Afrika !