Frankryk beleef ‘interessante tye’

Foto: Jackmac34/Pixabay.com

Die veldtog vir die pas afgelope eerste ronde van die Franse presidentsverkiesing het ’n interessante verskynsel na vore gebring. Dit is die rol wat die openbare debat oor die Franse identiteit gespeel het.

Die onafhanklike sentris Emmanuel Macron en die uiters regse Marine le Pen het tot die tweede ronde deurgedring, wat op 6 Mei plaasvind.

In 2013 het die Franse filosoof Alain Finkielkraut, gewese hoogleraar aan die prestigeryke Paryse École Polytechnique, ’n taamlike beroering veroorsaak met die publikasie van sy boek L’Identité Malhureuse (“Die Ongelukkige Identiteit”). Daarin het hy ’n toenemende kommer by miljoene Franse oor hul nasionale identiteit geïdentifiseer.

Finkielkraut, die seun van Joodse Poolse immigrante, kan nie van regse ekstremisme beskuldig word nie. In ’n onderhoud met die Duitse nuustydskrif Der Spiegel het hy ná die publikasie van sy boek reguit gesê hy sal nooit vir die Front National van Marine le Pen stem nie; dié party maak gebruik van “mense se laagste instinkte en haat”.

Dit beteken nie dat jy mense se vrees en kommer nié ernstig moet opneem nie, het hy bygevoeg. Dít is wat hy in sy boek probeer doen het.

Miskien moet ’n mens eers iets verduidelik. Ná ’n dekades lange, heftige stryd is kerk en staat in Frankryk in 1905 wetlik geskei. Dit het ’n stelsel in die lewe geroep wat laïcité (iets soos “sekularisme”) genoem word en nie alleen godsdiensvryheid moontlik maak nie, maar ’n strenge religieuse neutraliteit en sekularisme aan die staat voorskryf.

Wat hiermee gepaardgaan, is die manier waarop die Franse al eeue lank hul eie taal, kultuur en identiteit as verreweg die bes denkbare op aarde beskou. Hulle het immigrante uit ander wêrelddele – met inbegrip van die kolonies – aanvaar, mits dié hul eie identiteit volledig aflê en 100% Frans word.

Finkielkraut, synde van Poolse afkoms, is self só ’n voorbeeld. Hy spog dikwels oor hoe hy hom in die skitterende Franse kultuur ondergedompel het.

Maar die laaste dekade of drie, vier het dinge stadigaan begin verander. ’n Nuwe geslag immigrante, dikwels Moslems uit Noord-Afrika, het hulle om ekonomiese redes in Frankryk gevestig en in die buitewyke – bekend as banlieues – van die groot stede saamgebondel.

Dis hier waar ’n klippie in die skoen beland het wat volgens Finkielkraut mettertyd sommer ’n knewel van ’n rots geword het. Baie van die nuwe immigrante weier om hul eie kultuur en wêreldbeskouing af te lê – of, erger nog, verwerp dié van die Franse met minagting.

Dit gee aanleiding tot situasies in die banlieues waar ’n mens jouself moet knyp om te besef in watter land jy is – Frankryk of Algerië, Tunisië, Marokko of hoe ook al. Dís waar baie Franse vervreem begin raak en soos vreemdelinge in hul eie land voel.

Dan “ervaar hulle die vreemde gevoel van ballingskap … Hulle vra hulle af waar hulle woon. Hulle het nie verhuis nie, maar alles het rondom hulle verander … Hulle voel dat hulle buitelanders in hul eie land word”.

Hy skryf ook: “Vir die eerste keer in die geskiedenis van immigrasie weier diegene wat ontvang word om diegene wat hulle ontvang … die reg om die ontvangende land te verteenwoordig.” Overgezet zijnde, die inkommers wil nie slegs hul eie identiteit en gewoontes (al druis dit in teen die meerderheidskultuur) behou nie, maar bejeën die Franse kultuur met argwaan en selfs afkeer.

Daarom kry jy dit dat Moslems daarop aandring dat swembaddens aparte dae moet reserveer wanneer slegs vroue – en dit in “boerkini’s”, ’n soort allesbedekkende Islamitiese swempak – mag gaan swem. Só word die beginsel van laïcité steeds meer deurbreek, betoog hy.

Dus verdedig hy die verbod op Islamitiese kopdoeke deur vroue in openbare ruimtes, net soos die opvallende dra van die Christelike kruis.

In ’n onderhoud met die Nederlandse dagblad Trouw het hy ’n voorbeeld genoem van hoe sommige Franse hulself verraai:

“As pres. Hollande die onskuldige idee het om ’n museum te wy aan die nasionale geskiedenis, wil ’n groep ernstige historici opsluit daarvan ’n museum vir geskiedenis ín Frankryk maak, dus nie ván Frankryk nie. Asof dit eers en veral daarom gaan dat Frankryk nooit die onderwerp mag wees van sy eie geskiedenis nie, maar slegs nog ’n ruimte is.”

Finkielkraut is destyds skerp aangeval, maar sy boek het wel die debat aansienlik gefokus. Dis selfs in die huidige verkiesingsveldtog aangehaal.

Die probleem strek egter selfs verder as wat hy sê; dis ’n hele kettingreaksie wat tot ’n yslike probleem uitgroei.

Dit begin by die Islamitiese nuutkommers wat nie deel wil wees van ’n kultuur wat, so ervaar hulle dit, selfgenoegsaam is en sy eie verhef tot die outomatiese norm waaraan die immigrante gemeet word nie – soos Finkielkraut inderdaad doen. Dit versterk die Franse gevoel van kulturele meerderwaardigheid en wakker diskriminasie aan.

Dié diskriminasie, en die gepaardgaande ekonomiese agtergesteldheid, wakker die Moslems se gevoelens van verwerping aan, en by sommige mond dit uit in religieuse radikalisering, die afwysing van alles wat Frans en Westers is, en by enkele selfs in aktiewe terrorisme.

Frankryk is die land in Europa wat die meeste onder Islamitiese terrorisme deurgeloop het.

Selfs al verwerp Finkielkraut Marine le Pen se Front National, is dit een van die faktore wat dié party se relatief goeie vertoning in die eerste ronde help verklaar. Le Pen kom met – só is politici mos nou maar eenmaal – hopeloos vereenvoudigde oplossings vir ’n uiters ingewikkelde probleem: Gooi alle onwettige immigrante en radikale Moslems uit, sluit moskees en die grense, klim uit die Europese Unie en die Schengenverdrag met sy oop grense – en die probleem is opgelos.

Maar dis nie net Frankryk wat met die indentiteitsprobleem te make het nie, al word dit daar die ergste gevoel. Onlangs het die Nederlandse NRC Handelsblad ná ’n uitvoerige ondersoek bevind dat maklik die helfte van die moskees in Amsterdam onder die invloed is van ekstremistiese imams wat in Saoedi-Arabië opgelei is. Hulle sorg op hul beurt weer vir die radikalisering van duisende Moslems in Nederland.

Toe Finkielkraut onlangs tot die uiters prestigeryke Académie Française toegelaat is, het die historikus Pierre Nora gesê: “U is die man wat die openbare omerta [gedwonge stilswye] verbreek, wat sê – en dit baie goed doen – wat die politici nie kán en die joernaliste nie wíl sê nie.”

Frankryk beleef, om dit sag te stel, interessante tye.