Frankryk: Macron en Le Pen wen eerste ronde van presidentsverkiesing

Marine le Pen en Emanuel Marcon is deur na die volgende ronde van die Franse presidentsverkiesing. Foto: Facebook.

Die wenner van die eerste ronde van die Franse presidentsverkiesing is Emanuel Macron van die nuwe sentristiese beweging, En Marche (Ons beweeg vorentoe), met 23,7%. Die naaswenner is Marine le Pen van die regs-nasionalistiese Front National (FN) met 21,5%. Al twee sal deurdring tot die uitklopronde op 7 Mei. Reeds in die meningspeilings was hulle in ʼn kop-aan-kop-stryd gewikkel.

Daar was nog twee kandidate wat aanspraakmakers vir die volgende ronde was en wat dit amper gemaak het, Francois Fillon van die hoofstroom- konserwatiewe Republikeine met 19,9% en die ver-linkse Jean-Luc Mélechon met 19,6%. Daarna volg met ʼn lang afstand die kandidaat van die tans regerende Sosialiste, Benoît Hemon, met slegs 6,3%, en ses kandidate wat vir obskure klein partye of as individue gestaan het en almal minder as 5% elk gekry het.

Die uitslag was redelik naby aan die peilings en dus geen groot verrassing nie. Die uitslag is wel merkwaardig op sigself en iets wat nog nooit in die Franse presidentsverkiesing gebeur het nie: nie een van die kandidate van die twee hoofstroompartye, die hoofstroom- konserwatiewe Republikeine en die hoofstroom- linkse Sosialiste, kon na die tweede ronde deurdring nie. Trouens, die linkse kiesers is so teleurgesteld in die Sosialiste en die huidige president Francois Hollande, dat hulle eerder vir die ver-linkse Mélenchon gestem het, wat ʼn merkwaardige resultaat verkry het.

Die kandidaat van die Republikeine, Francois Fillon, was aanvanklik die gunsteling om te wen, maar ʼn onthulling oor ʼn moreel twyfelagtige aanstelling van sy vrou en buitensporige vergoeding vir haar werk toe hy eerste minister was, het hom waarskynlik die oorwinning gekos. Hy het egter sy kerngroep ondersteuners behou en die keuse van sy ondersteuners sal in die volgende ronde gewig dra.

Macron is in sekere sin ʼn Franse Obama, ’n welsprekende, grootliks ongetoetste leier met ʼn aantreklike voorkoms en ʼn eenvoudige, eintlik niksseggende maar mooiklinkende boodskap wat vir almal iets bied. Hy was voorheen lid van die Sosialistiese party en vir ʼn kort tydperk ook minister onder president Hollande, maar het bande met sy party verbreek, sy eie kitsbeweging, En Marche, rondom hom gebou en hom as gematigde hervormer wat alles vir almal bied, bemark. Eintlik het mense vir hom gestem omdat hy die versugting na ʼn nuwe gesig en ʼn beweging anderkant die twee hoofstroompartye verteenwoordig. Hy het oor talle vraagstukke ʼn taamlik buigsame mening, maar beskik oor die vermoë om die skare mee te sleur met mooiklinkende frases en het ook in die televisiedebatte goed gevaar. Dit het natuurlik ook gehelp dat die media oorweldigend aan sy kant was. Hoewel hy tot onlangs toe nog ʼn Sosialis was, kon hy hom suksesvol distansieer van president Hollande. In sekere sin was sy implisiete boodskap: Stem vir my as die konsensuskandidaat om ʼn oorwinning van Le Pen te verhoed, want ek kan, anders as Fillon of Mélenchon, almal in die middel verenig.

Marine le Pen het eintlik uitstekend gevaar as ʼn mens in ag neem dat haar party, Front National, lank die status van ʼn muishond gehad het en dat feitlik alle meningsvormers in Frankryk en die buiteland teen haar gekant is en Macron op die hande gedra het. Sy kon die beeld van haar party suksesvol hervorm en die skerp hoeke slyp, sonder om haar boodskap af te water: Frankryk eerste, ʼn terugkeer na ons waardes en tradisies en die inperk van immigrasie en Islam. Die FN is ook onder haar leierskap van ʼn splinterparty vir veral middeljarige en ouer mans met uitgesproke regse sienings in ʼn party met ʼn breë spektrum ondersteuners uit alle oorde en met ʼn duidelike beleid oor talle vraagstukke omskep, en dit is duidelik gevestig as krag in die Franse politiek.

Die sug van verligting wat die meeste meningsvormers en leiers van die Europese Unie nou laat hoor nadat hulle gunstelingkandidaat Macron net-net gewen het, verdoesel die feit dat meer as 40% vir kandidate aan weerskante van die politieke spektrum (Le Pen en Mélenchon) gestem het, en dat ook in Frankryk die bekende en stabiele politieke stelsel met die swaartepunt rondom die politieke middelpunt iets van die verlede is.

Immigrasie en Islamitiese terreur is een van die belangrikste vraagstukke van die Franse politiek en kort voor die verkiesing was daar ʼn Islamitiese aanslag op polisiemanne in Parys. Nogtans was die skok daaroor nie groot genoeg om nog groter getalle vir Le Pen te laat stem nie, en ook Fillon het sterk standpunt ingeneem teen radikale Islam. Die swak ekonomie is egter ook ʼn vraagstuk, en hier het die meeste kiesers vir Macron vertrou om te hervorm sonder om dinge te veel te skud. ʼn Oorwinning vir Le Pen sou immers die markte laat val en beleggers afgeskrik het, en Fillon se ekonomiese hervormingsvoorstelle was weer te radikaal vir die meeste Franse, gewoond aan ʼn 35 uur-werksweek, ʼn gewaarborgde aanstelling, aftrede met 60 en talle ander werknemersvoordele. Macron het ook hier iets vir almal gebied, al het hy hom dikwels weerspreek, wat die media nie juis verkondig het nie.

Vir die uitklopronde is die kanse waarskynlik die beste vir Macron om te wen, want alle ander kandidate beskou hom as die kleiner euwel teenoor Le Pen en raai hulle ondersteuners aan om vir hom te stem. Vir die Europese Unie se leiers en die gevestigde belange in politiek en ekonomie is sy verkiesingsoorwinning goeie nuus, want hy staan ten spyte van sy beeld as hervormer en ʼn nuwe aanslag vir ʼn voortsetting van die ou bekende hoofstroombeleid. Of hy gaan wen, hang egter ook af van wat nog tot dan gebeur. Dit is in die politiek altyd denkbaar dat ʼn massiewe terreuraanslag, of ʼn ernstige flater van Macron die skaal in Le Pen se guns laat swaai.

Wat wel duidelik is, is dat die bestaande Franse politieke stelsel met twee hoofstroompartye links en regs van die middel, wat mekaar gereeld afwissel, verby is. Die era van populisme is allermins verby, maar het juis ook in Frankryk aangebreek. Macron is immers ook ʼn populis in die sin dat hy eksplisiet teen die gevestigde partyspektrum staan en deur ʼn nuutgestigte beweging met min strukture eerder mense se versugtinge aanspreek as om met duidelike beleid sy ware kleure te wys.