Kom ons besin oor identiteitspolitiek

Ace Magashule (Foto: Itumeleng English/ANA)

Twee aanhalings uit berigte wat in Maandagoggend se koerante verskyn het:

Daar is nie meer Afrikaanse universiteite in die land nie. As jy op Afrikaanse onderrig aandring, kelder jy die kinders. Waar gaan die kinders ná skool studeer?” – Panyaza Lesufi, Gautengse LUR vir onderwys.

Dis nie reg dat beheer van die land se hulpbronne steeds grootliks in die hande van wit mense is 25 jaar ná die eerste demokratiese verkiesing nie. Hulle is die afstammelinge van koloniste wat ons rykdom gesteel het.” – Ace Magashule, sekretaris-generaal van die ANC.

Na aanleiding van dié woorde wil ek vandag oor die verskynsel van identiteitspolitiek besin. Dis ’n begrip wat jy in die internasionale politieke gesprek steeds meer hoor.

Die punt is dat die steun van regs-populistiese partye en politici ’n omvang aangeneem het wat niemand vyf of tien jaar gelede voorspel het nie.

Peilings wys dat Nigel Farage se Brexit-party die grootste enkele Britse party in hierdie week se verkiesings vir die Europese parlement kan word. Nederlandse peilings wys dieselfde oor die Forum voor Democratie en die Rassemblement National, met onderskeidelik Thierry Baudet en Marine le Pen as leiers.

Peilings met soortgelyke uitslae kan in mindere of meerdere mate oor die hele Europa gesien word. En dit volg op pres. Donald Trump se “oorwinning” (ek gebruik aanhalingstekens omdat hy minder stemme as sy teenstander gekry het) in die Amerikaanse presidentsverkiesing.

In Indië stuur die Hindoe-nasionalistiese premier Narendra Modi op ’n verkiesingsoorwinning af. In Turkye bly die Islamities-nasionalistiese pres. Recep Tayyip Erdoğan gewild.

Daar is meer sulke voorbeelde.

Wat al dié partye en politici met mekaar verbind, is hul verwerping van die liberalisme en die hantering van individuele regte as grondslag vir die bedryf van politiek. Premier Viktor Orbán van Hongarye noem sy eie benadering openlik “illiberale demokrasie”.

Die twee aanhalings aan die begin van dié artikel wys duidelik hoe die meerderheidsbeginsel kan ontaard as dit ’n allesoorheersende ideologie word. Die ANC gebruik dit as uitgangspunt vir sy kwotastelsel waarvolgens die samestelling van die bevolking teen elke prys en op alle lewensterreine op alle beroepe toegepas moet word.

Kundigheid, opleiding en ervaring? Uitgediende koloniale begrippe. Bekwaamheid? ’n Ekskuus vir wit bevoorregting. Afrikaans? ’n Rookskerm vir voortgesette apartheid.

Die punt is dat individuele regte, sonder in agneming van identiteit, tot misbruik deur ’n permanente meerderheid kan lei. Bowendien ignoreer dit ’n kragtige emosionele behoefte by baie mense om deel te wees van ’n groep of gemeenskap waarby hulle gemaklik voel.

As politici dit ignoreer, kry jy ’n ruk na regs, soos tans op talle plekke in die wêreld gesien kan word.

Maar nou moet ’n mens versigtig wees om nie die baba met die badwater uit te gooi nie. Die feit dat individuele regte in die verlede ten koste van etniese identiteitspolitiek oorbeklemtoon is, beteken nie dat individuele regte of die meerderheidsbeginsel dus waardeloos is nie.

Individuele regte, die vrug van die liberalisme, beteken dat ons ten minste pas in Suid-Afrika ’n verkiesing kon hou. Dat enigiemand binne die perke van haatspraak sy sê kan sê. Dat enigiemand die intellektuele armoede van Lesufi en Magashule se uitsprake aan die kaak kan stel. Dat ’n boek oor Magashule se skokkende korrupsie gepubliseer mag word.

Dis ironies dat Orbán se “illiberale demokrasie” in lande soos Zimbabwe in die praktyk gebring word. Verkiesings word weliswaar elke vyf jaar gehou, maar tússen die verkiesings word die lewe vir die opposisie só moeilik gemaak dat hulle geen billike kans het om hul boodskap te verkondig nie.

Dieselfde geld trouens vir Hongarye, wat in 2011 ’n wetsontwerp aanvaar het wat mediavryheid volgens die organisasie Human Rights Watch sterk ondermyn. Die televisie is vir alle praktiese doeleindes – soos die SABC by ons – ’n propaganda-orgaan van die staat.

Selfs in Amerika het die Trump-administrasie die demokrasie al beskadig, al is dit goed genoeg gewortel om selfs hom te oorleef.

Dus, enersyds, moenie die liberalisme, die meerderheidsbeginsel of individuele regte tot ’n allesoorheersende ideologie verhef nie. (Ek definieer die begrip ideologie hier as ’n gedagtestroming wat aan jou voorskryf hoe die werklikheid móét lyk, pleks van dat hy die werklikheid help verhelder.)

Andersyds, moenie ’n fetisj van identiteit maak nie. Dis nie die alfa en omega van menswees nie.

Ek het al in die verlede daaroor geskryf, maar dis die moeite werd om dit weer te noem: Elke mens is soos ’n diamant met ’n honderd verskillende vlakke wat sy of haar identiteit bepaal. Byvoorbeeld, ek is Christen, Afrikaner, Suid-Afrikaner, man, eggenoot, akademikus, historikus, joernalis, gematig konserwatief – noem maar op.

Om my te reduseer tot – sê maar – Afrikaner, is om my menswees drasties te verskraal. Ek is openlik Afrikaner, ja; ek sou myself selfs ’n Afrikanernasionalis noem, sy dit ’n inklusiewe een.

Maar my liefde vir my eie agtergrond kan nie gemeet word aan my haat vir ander se agtergronde nie. Ek kan nie verwag dat mense wat deur ’n ander agtergrond as my eie gevorm is, in alle opsigte met my moet saamstem nie; ek moet hulle dieselfde vryheid gun om hulself te wees as wat ek vir my opeis.

Ek het byvoorbeeld bruin kollegas gehad wat weens hul anderse agtergrond nie dieselfde passie vir Afrikaans en taalregte as ek gehad het nie. Maar omdat ek hulle as ordentlike, eerlike mense geleer ken het, het ons vriendskaplik en met wedersydse respek oor die weg gekom.

Dat sommige mense in talle lande na regs swenk, kan verklaar word deur die feit dat die ideologiese vorm van liberalisme, wat identiteit ontken of onderbeklemtoon, te lank die botoon gevoer het. Maar dit hou ook die gevaar in dat die regse populiste, soos in Hongarye, Pole, Turkye, Rusland en elders gebeur, die onmiskenbare voordele van die liberalisme – die liberale veelparty-demokrasie, vryheid van spraak, die regstaat en alles wat daarmee saamhang – nek omdraai.

Die Weste het veral in die jare dertig ’n periode meegemaak waarin die demokrasie byna deur die aggressie van die Nazi’s in Duitsland en Fasciste in Italië geknak is.

’n Mens moet baie versigtig met historiese vergelykings wees, want jy kan nie die huidige regse populiste sito-sito met die Nazi’s en Fasciste gelykstel nie. Maar terselfdertyd moet ’n mens in staat wees om uit die geskiedenis te leer.

Daardie les is: Beskerm die demokrasie, maar help om hom steeds te verbeter.

Hierdie plasing is deur ’n onafhanklike persoon of onderneming saamgestel. Die menings en standpunte wat in hierdie skrywe uitgespreek word, is nie noodwendig die beleid of standpunt van Maroela Media se redakteurs, direksie of aandeelhouers nie. –Red

Meer oor die skrywer: Leopold Scholtz

Leopold Scholtz is 'n onafhanklike politieke kommentator en historikus. Hy is al sedert 1972 as joernalis en historikus werksaam.

Deel van: Meningsvormers

ondersteun maroela media só

Sonder Maroela Media sou jy nie geweet het nie. Help om jou gebalanseerde en betroubare nuusbron se toekoms te verseker. Maak nou ’n vrywillige bydrae. Onthou – ons nuus bly gratis.

Maak 'n bydrae

Nou pra' jý

24 Kommentare

Dirk ·

Sou dit so wees dat ons mekaar se identiteit in n demokrasie respekteer, dan sal ons nie links of regs trek nie, nie meerderheid of minderheidsoorheersing aanhang nie. Dan sal ons mekaar in alles gelyk behandel. Menslik gesproke is dit nie moontlik nie omrede gelowe, ideologiee, bevooroordeling, wantroue, soort soek soort, wraak, vergelding, geregtigheid, bedreiging, oorlewing ens laat dit doodeenvoudig nie toe nie. Ons trek links en regs omrede dit teen ons menswees indruis om identiteit anders as ons eie mee te vereenselwig, assosieer, respekteer! Die geheim is om mekaar se oorlewing nie te bedreig nie, om mekaar n plekkie in die son te gun, om vrede en harmonie te bewerkstellig soos wat dit tussen gewone Suid Afrikaners gebeur. Die politici is egter die probleem, die sogenaamde leiers wie vir die verhoog speel en eie oortuiginge en voordeel nastreef en nie alle mense wil of kan dien nie! Identiteitspolitiek trek n streep en wanneer daar onbewustelik of bewustelik oor daardie streep getrap word, dan kry identiteit stuiptrekkings na links en na regs en verdraagsaamheid tesame met politieke korrektheid sneuwel. Alle mense het n breekpunt en kan net in ontkenning van identiteits onreg leef totdat daardie punt bereik word. In SA het mense daardie punt bereik en nou wil hulle teen die onreg terugslaan, hulle wil nie langer vir die politici wag nie!

Andreas ·

Ons wat hier lees verstaan dit, so ook ander artikels oor hierdie tipe van onderwerpe en politiek wat hier die lig sien, Maar waarheen lei dit ons, diegene wat dit onder oë moet kry, moet nog gebore word. Dit pas nie die heersers nie, ook nie die leier van die opposisie nie. Tensy aktiviste en diesulkes hierdie tipe inligting verder dryf, of mense wat in prominente posisies is twiet om hul misnoeë in die stand van sake te kenne te gee, sal niemand daarvan kennis neem nie.

Is daar gemeenskapsleiers uit die minderheidsgroepe, ook die leiers van daardie politieke partye wat nou aan die onlangse verkiesings deelgeneem het, wat dit kan gebruik en verder voer, want verseker is dit nie die gedagte dat hierdie tipe van waarhede op die ashoop beland nie. So waarheen nou?

Hendrik ·

Liberalisme is nou in so ‘n vorm dat dit alles en amlam wat nie saamstem nie te vermorsel.
Donnald Trump: Ek woon in Amerika vanaf 1990. Met die verkiesing van die “wonderwerk” obama het dinge vinnig begin verander. Ek self was op “food stamps” vanaf 2010. Aan die anderkant, met Trump, die ou vir wie jy geen ooghare het nie, aan bewind is ek en baie van my mede wekers nie meer werkloos nie.
Indien ons moet kies tussen “food stamps” en ‘n joppie dan is die ouens soos Trump loshande voor!
Jy kan maar self besluit; food stamps of inkomste.
Orban het net die ander “gunsteling” George Soros se linkse invloed uit sy land geskop. So what?

Rupert Ashford ·

Mens kan die fascisme eerder gaan soek aan die polities korrekte liberale linkerkant van die politieke kant waar spraakvryheid slegs aanvaarbaar is as “jy” in bree trekke met “my” saamstem, maar as jy nie met my saamstem nie kan/mag ek enige soort boewery van verbale slegse, verdagmaak, karaktermoord pleeg, loopbaan vernietiging tot fisieke aanvalle op jou loods en dit is maar reg. Kyk na die groter prentjie…

Annie Webb ·

Absoluut. Die fascisme van die linkses in Amerika, met insluiting van die hoofstroommedia, is bekend aan enigeen wat nie doof, blind en dom is nie. En dan praat ons nie van die ongelooflike kriminaliteit van die heksejag op kandidaat en president Trump deur die Deep State nie. En in Europa word die ewe ongelooflike kriminaliteit en gewelddadigheid deur onbeskaafde, radikale migrante willens en wetens deur die linkse regerings en media verswyg. Die opkoms van die regse nasionaliste is “long overdue”. En enige pogings om hulle met Hitler of Stalin te vergelyk, is gewoon irrelevant. Terloops, dieselfde New York Times wat nou graag hoog opgee oor regses se “fascisme”, se eienaar het Stalin en Hitler se vergrype in die 1930s/1940s doodgeswyg. Die Joodse eienaar wou nie hê die NYT moet as “Joodse” koerant bekendstaan nie. Linkses se helse lawaai oor menseregte is maar te dikwels, soos hulle leuens, in diens van hulle doel. Die waarheid is gewoon “bourgeois” in hulle oë.

Therese van Schalkwyk ·

Brittanje toon beslis kenmerke van ‘n “illiberale demokrasie” met die belaglike/onbeholpe wyse waarop ge-non-Brexit word. In talle westerse demokrasieë word konserwatiewes gedemoniseer op eg ondemokratiese wyse.

Skryf gerus president Trump se oorwinning sonder aanhalingstekens, want hy gaan dit heel waarskynlik in 2020 presies weer so doen. Die wyse Amerikaanse stigtersvaders het die “Electoral College” ingestel, so asof hulle die 2016-‘gevaarte’ sien aankom het.
Dit kan onmoontlik onkunde wees wat dr. Scholtz noop om die populêre stem-kwessie in elke artikel die afgelope twee jaar te noem; moet dus iets anders wees.

Stephan de S ·

Leopold dankie dat jy ons help om debat te voer oor lewensbelangrike sake.
Wat uit jou skrywe egter nie duidelik is nie, hoe beskerm n klein minderheidsgroepie in n magtige meerdersheidsomgewing die demokrasie en help hulle om dit steeds te verbeter????
Dit help veel dat n minderheidsgroep in n sg liberale demokrasie sy sê mag sê en politici aan die kaak mag stel as hulle geen sê in die uitvoerende gesag het nie……dit bly net woorde. Boonop as hulle geen forum het om hul opinies behoorlik bekend te maak . Jy noem dat die illiberale regering v Hongarye dit baie moelik maak vir die opposisie. Dink jy dat dit in die liberale RSA anders gaan. Ons het nie eers die staat nodig om ons idees “uit te wis”……..die liberale media…afrikaans en engels….doen dit sommer. Dis nie meer n geval van spraakvryheid nie maar van wat is geoorloof om in die openbaar te sê.
Demokrasie is ontwikkel onder homogene bevolkings waar regerende partye mekaar gereeld kan afwissel. In RSA is dit nie moontlik nie. Die riglyne wat jy neerlê,met respek,bied geen bemoedigende hoop vir Afrikaners nie.

Andreas ·

Stephan, vergun my, ek haal vir Leopold Scholtz aan:
“Die punt is dat individuele regte, sonder in agneming van identiteit, tot misbruik deur ’n permanente meerderheid kan lei.”

Ek gaan nie namens hom praat nie, kom ons kyk wat hy sê, maar al wat hy hier bo toegelig het en waaroor die artikel gaan, is om uit te wys wat kan gebeur as individuele regte vertrap word, en dan sluit hy af deur te sê dis hoekom die demokrasie beskerm moet word, hy gee nie antwoord oor hoe ons uit ons penarie gaan kom waar daardie regte reeds vertrap is nie.

Dries du Toit ·

Dit was nou voorwaar lekker kommentare om te lees. Dit wil vir my voorkom of ons mekaar so langs die pad begin ontdek. As gevolg van vorige kommentare sou ek dink dat Annie Webb en Therese van Schalkwyk reg teenoor mekaar sal staan. Annie stem wel links en liberaal maar sy praat saam met ons. Dankie vir die lekker uiting van deurdagte menings

Annie Webb ·

Beste Dries, ek was 100% bereid om aan die demokrasie toe te gee en te sê hier in Afrika sal ek die DA se “konstitusionele nierassigheid” (soos Die Burger dit noem) ondersteun. Die DA bestuur wel my stad en provinsie puik en val geensins Afrikaanse skole aan nie. Ek was bereid om by Maimane se uitsprake oor BEE, onteiening sonder vergoeding, ens. verby te kyk na sy (myns insiens) verstandige uitsprake teen sosialisme en oop grense. Maar uiteindelik blyk dit tog dat die enigste liberale in die DA steeds die oorspronklike kern is. Die pogings om die DA uit die oorweldigende, onliberale meerderheid in die ANC ens. te vergroot, werk net nie. Slagofferskap bly eenvoudig die Derde Wêreld se geliefkoosde verstekopsie en ek is eerlik sat vir stilbly as die nuwelinge in die DA (wat klaarblyklik nie eens haar geskiedenis ken nie!) vir Helen Zille aanval wanneer sy doodgewoon die waarheid twiet. Ek dink dit was Eleanor Roosevelt wat gesê het sy is nie bereid om altyd haarself te verlaag om ander mense beter oor hulself te laat voel nie. Ek het tot nog toe ‘n verskil gemaak tussen Europeërs en Amerikaners wat “regs draai” om hulle eeuelange geskiedenis van sukses te verdedig, en ons in Afrika wat toegewings moet maak aan die (demokratiese!) meerderheid hier. Maar my toegeeflikheid raak dun geskaaf en as ek dan tog wel met ‘n groep moet identifiseer om oorlewing, het ek geen twyfel oor waar ek tuis voel nie.

Annie Webb ·

Ek verstaan liberalisme as sou die liberalis “oop” wees vir idees, mense, ens. wat “anders” is as hy/sy self. Hier by ons in SA was die liberale tradisioneel die mense wat nie saamgestem het met die NP se beskerming van Afrikaners se regte ten koste van ander groepe nie. Die kern van die DA het dié liberalisme behou, maar die swart kiesers van die DA, ANC en EFF is meer onliberaal as wat die NP ooit was. En hulle onaanvegbare meerderheid beteken dit gaan so bly. In Europa en die VSA het die liberale wegdoen met alle grense ongelukkig daartoe gelei dat ewe onliberale sosialiste uit die Derde Wêreld onbeheers ingestroom het totdat dit gelei het tot die huidige “backlash” van “regses”, wat oorspronklik liberaal was maar wie se basiese menseregte tans totaal vertrap word deur mense wat nog nooit eens die betekenis van liberaal begryp het nie. In die VSA het pres. Trump se slim ekonomiese planne hom reeds bewys as die ware liberaal, wat vir alle Amerikaners se regte veg. Terwyl die Demokrate om eie gewin die sosialisme aanhang en erger fasciste is as wat enigiemand gedink het in die VSA kan gebeur. Hulle bewapening van die “Deep State” en blindelingse ondersteuning deur die media gaan ‘n skandaal word wat die Westerse wêreld nog nie gesien het nie. En waarskynlik gaan bewys presies hóé versiende die Founding Fathers was om beskerming teen “een man een stem” in hulle grondwet in te skryf. Idiote is gevaarlik in demokrasie.

Rupert Ashford ·

Verder oor die “aanhalingstekens” oor Pres Trump se electoral college wen vs die “popular vote”. As mens dit so wil toepas moet jy omtrent elke groot demokrasie se verkiesingsuitslae bevraagteken. Vars in die geheue is die pas afgelope Australiese verkiesing waar die wenners omtrent 40% van die “popular vote” getrek het en die wen bepaal is deur die land se gekompliseerde “preferential voting” sisteem waar jy op die stembrief jou tweede, derde, vierde, vyfde keuse ook aandui en dan “vloei” jou stem in daardie volgorde tussen kandidate. Dit word genoem “checks and balances” om te verseker dit word nie ‘n tirannie van die meerderheid nie. In enige land waar jy ‘n suiwer Westminister “first past the post” stelsel het soos in Brittanje is dit ook nie noodwendig die ouens wat die meerderheid van 50% + 1 behaal in elke kiesafdeling nie, jy moet net meer as elke ander kandidaat he om die wenner te wees, so as die kandidaat wat tweede gekom het in ‘n kiesafdeling 33% stemme gekry het, hoef die wenner net 34% te he.

Therese ·

Uitstekend verduidelik!
‘n Verdere voorbeeld, Geert Wilders in Nederland wat met ‘n onlangse verkiesing die tweede grootste party was en glad geen setel gegun is nie.
Watter soort demokrasie werk so? Geen wonder mense raak omgekrap nie.

Dries du Toit ·

Ai Annie jy is voorwaar n nugtere denker en op n baie diplomatiese wyse het jy my so oortuig dat ek jou ondersteuning vir die DA nou so respekteer dat ek dit absoluut verstaan. My vertroue in jou denke is nou so groot dat ek myself eers van jou opinie sal vergewis met n volgende verkiesing voor ek my kruisie trek. Baie dankie vir n wel deurdagte en sinvolle kommentaar. Ek is ook voorwaar jammer vir al my agressiewe replieke op jou kommentare in die verlede . Ek was net vreeslik geirriteerd met DA ondersteuners wat hulle ondersteun met die uitgangspunt : stem vir die DA want hulle is die grootste opposisie teen die ANC

Leopold Scholtz ·

Vir Therese: Ek neem aan jy verwys na vanjaar se provinsiale verkiesings in Nederland. Vir die rekord, Geert Wilders se PVV het in die provinsiale rade 40 setels gekry, wat 26 minder is as die 66 van 2015. In die parlementere verkiesing van 2017 het die PVV 13% van die stemme gekry, wat 20 setels opgelewer het, ‘n wins van 5 vergeleke met 2012. Ek weet nie waar jy aan jou bewering kom nie. Lekker naweek vir jou.

Therese ·

Ek het verwys na die feit dat Wilders gereeld, en met aansienlike steun onder Nederlandse kiesers, deur Rutte ignoreer word wanneer hy sy regering saam stel.
As dit níé so is nie, lees ek vals nuus en vra ek verskoning.
Dit is nog nie naweek hier waar ek woon nie, en die goeie wense kom taamlik oneg voor.

Therese ·

Maart 2017
Rutte 33 setels
Wilders tweede met 20
Sover ek weet, is Wilders heel ondemokraties nie in die regering opgeneem nie.

Henry ·

Therese
Dis ‘maatje’s’ tyd. Die Hollanders se naweke skop reeds vroeg op ‘n Donderdag af.

Andreas ·

Ek het haar antwoord so.. betrag, toe dag ek laat ek my voet hieruit hou. As dit nou Zille was, het sy latwaai met ‘n twiet.

Henry ·

Jammer, ek moes by gevoeg het – maatjes verwys na daai heerlike vars haring wat hierdie tyd van die jaar so ‘n gesogte lekkerny van die Hollanders is.

Bekommerd ·

Ek is meteens aangenaam verras met die hoë vlak van debat wat hier gevoer word. Doen asseblief so voort.
Ek dink ons sit vandag midde in die tirannie van die misleide meerderheid. Demokrasie kan slegs gedy en verbeter word in ‘n homogene samelewing. Die demokratiese gedagte word telkens in Afrika deur oneerlike leiers vervorm om by hul onheilige doel te pas.

O wee, die gesang is uit! Die kommentaar op hierdie berig is gesluit. Kom kuier gerus lekker verder saam op ʼn ander artikel.