Moenie die armes vergeet nie

Ek sien hulle elke dag as ek werk toe ry. Hulle staan langs die pad, steek hulle hande op as jy verby ry, reg om met die geringste aanduiding in jou kar te spring om enige werk te doen. Sommige het blou oorpakke aan, enkeles het ʼn verfroller om te wys hulle wil werk en kan werk. Jy ry verby, en jy wonder. Hierdie manne het gesinne, kinders waarvoor hulle moet sorg. Dit moet hel wees om elke dag saam met (teen?) talle ander te sukkel om ʼn harde dagwerk te kry wat beswaarlik genoeg betaal vir die taxi en ʼn bord kos vir vanaand. Net om more weer die hele proses te herhaal. ʼn Voortdurende stryd om oorlewing.

Mense wat al eens werkloos was, sal weet hoe dit voel as jou huismense jou só kyk en jy kyk weg, want jy weet ook nie. En hierdie mense is élke dag werkloos. En dit terwyl hulle voorspoed rondom hulle sien, so naby en tog so ver. Die goeie lewe, waarvan hulle nooit deel sal wees nie. Werklose armes wat wíl werk – vir ʼn vakbondman seker die naarste gesig om te sien. By my kantoor aangekom, lag die ekonomiese handboeke vir my. Die boeke met standaard vryemark resepte waarin ek glo, het nie kitsoplossings vir die probleme van Alfred, Jacob en Mandla nie.

Die sosialistiese kitsresepte van welsyn vir almal lyk dan mensliker, al weet ek dit kan nie werk nie. Ek vermoed dit lyk vir Alfred-hulle ook beter, al is ek nie seker of húlle weet dit kan nie werk nie. As ék arm en werkloos was, sou ʼn sosialistiese slagspreuk soos “toelaes vir almal” seker ook beter geklink het as Solidariteit se werkspreuk van “opleiding vir almal”. Verbruik klink altyd makliker as produksie. Daarom kan Sosialiste se beloftes nie oortref word nie.

Twee nasies

Die meeste wit mense ken nie wérklike, desperate, wakkerlê, hongerpyn armoede nie. Dit verdwyn saam met die huishulp na die swart woonbuurt toe, miskien met ʼn bietjie ekstra kos en ʼn ou stukkie klere wat saamgestuur word. Die minimum loon hét die minimum loon geword. Natuurlik is daar gelukkig baie mense wat veel meer as die minimum vir hulle arm werksmense doen, al sal die minister van Arbeid dit seker nooit glo of verstaan nie. Maar as ek die huishulpe saans met die deftige klere wat hulle op skuld by Edcon koop taxi toe sien loop, wil ek nie eens daaraan dink dat hulle nog die gelukkiges is wat vanaand darem kos het nie. Dan verstaan ek hoekom mense mnr Mbeki se “twee nasies” teorie geglo het, waarvolgens een wit en ryk is en een swart en arm. Dis een van daai lekker teorieë waarmee jy alles kan verduidelik en alles kan verdedig.

Help almal

Behalwe dat dit nie waar is nie. Want daar is ook al meer arm witmense, al weet die ANC en die ryk wittes dit nie, omdat hulle dit nie wíl weet nie. Want dan moet mens iets daaraan doen en dís darem te vreeslik. Wie wil nou iets dááraan doen? Meeste wit mense verstaan nie eens swart armoede nie en ken nie bruin armoede nie. Hoe moet hulle nou wít armoede begryp? Dis seker hoekom die Solidariteit Helpende Hand al deur ʼn hoge kerkleier vermaan is omdat ons die nood van wit armes uitlig. Dis dan rassisties.

Armoede is kleurloos, behalwe as jy wit is lyk my. Mense help selfs paddas wat bedreig word, maar ons mag nie kinders, oues en gestremdes probeer help as hulle wit is nie. Asof arm Afrikaanse dogtertjies nie ook koud kry as hulle nie warm klere het nie, asof wit ou mense nie honger word as hulle nie kos het nie. Asof arm wit gestremdes nie ook simpatieke mediese sorg nodig kry nie. Die punt is dat ons nie dink arm wittes moet eksklusief gehelp word nie, maar bloot dat hulle óók gehelp moet word. Dit gaan dus nie oor die uitsluiting van een groep nie, maar oor die insluiting van almal!

Armoede is verskriklik, maak nie saak watter ras die arme is nie. Los maar die rassepolitiek as dit by armoede kom. Maar dit lyk of sekere ryk wit kerkleiers en baie van hulle lidmate bietjie van wit armoede vergeet het, met die lekker verskoning dat hulle mos nie rassisties is nie.