ʼn Saadjie het ʼn boom geword

Barend Uys. (Foto: Reint Dykema)

Op 6 April 1652 seil die eerste skepe onder leiding van Jan van Riebeeck Tafelbaai binne, hierdie jaar presies 370 jaar gelede.

Net soos ’n voëltjie wat ’n vruggie eet en die saadjie laat val en op die manier onbewustelik die potensiaal skep vir dié saadjie om te ontkiem en uiteindelik ’n boom te word, het die seelui en besigheidsmanne van die VOC ook onbewustelik ’n saadjie gesaai. Dit was nie die bedoeling van die VOC om ’n kolonie te vestig nie, nog minder om ’n nuwe volk te plant.

Net soos ’n mens nie uit ’n onbekende saadjie wat jy optel kan aflei presies hoe die boom sal lyk wat daaruit sal groei nie, was die volk wat sou kom ook nie herkenbaar in die saadjie wat gesaai is nie. Oor 370 jaar het die saadjie wat van vêr oor die see gekom het egter diep wortel geskiet in Afrika se ryk grond. Die wye, vry ruimtes van Afrika, haar vars lug en milde reën en bemesting uit die kweekhuis van die ou kontinent het alles bygedra tot dié nuwe boom se groei.

Die boom het egter nie opgekom op ’n kaal vlakte nie, maar tussen ander bome. Die klein boompie moes tussen die ander bome opbeur vir sy plek onder die son. Oor tyd het die boompie teen die takke van die ander bome geskuur, só is die boompie gevorm nie slegs deur die bodem waarin dit staan nie, maar ook deur die ander bome wat dieselfde bodem deel.

’n Jong boom wat opkom op die Afrika-savanne en streef om sy plek vol te staan beleef tye van voorspoedige groei, maar ook tye van droogte en verlies. So is dit ook die geval met die jong boom van Afrika – wildsbokke het van sy blare gevreet, ’n leeu het sy stam gekrap en ’n olifant het van sy takke afgeskeur. Woeste winde wat van vêr aangerol het en veldbrande het ook hul bydrae gemaak om die boom te buig en te vorm. Die letsels wat die boom dra dien as stille getuienis van die wedervaringe wat die boom gevorm het.

Só staan die jong boom, gevorm deur weer en wildernis, vandag steeds tussen die oudstes van Afrika en die res van die wêreld – steeds met takke uitgestrek na die hemel, steeds strewend om die kruin altyd hoër op te stoot.

Maar nou, na die ervaring van meer as drie en ’n halwe eeue, begin die jong boom leer om nie onnodig sy takke teen die bome rondom te laat skuur nie, kan die boom begin verstaan wat sy plek en rol op die Afrika-savanne is. Die boom staan vier en regop, maar altyd meer geanker en nederig, en wys.

Mense kan saad saai, maar dit is die Here wat dit laat groei – so is die wel en weë van dié boom ook in Sy almagtige hande. Mag die boom onthou om te drink uit Sy diep water sodat hy sy plek kan volstaan, tot Sy eer.