Navo-spitsberaad: Bal Russe vuis of nie?

Foto: pixabay.com

Aanstaande Vrydag en Saterdag kom die regeringsleiers van die 28 Navo-lidlande vir hul jaarlikse spitsberaad byeen, dié keer in Warschau. Die belangrikste item op die agenda is hoe om wat ervaar word as die Russiese bedreiging te beantwoord.

Die afgelope weke kon duisende troepe uit 19 Navo-lande, met tenks, pantservoertuie, kanonne en ander wapentuig, in lang konvooie op paaie in Pole en die Baltiese state gesien word. Die scenario waarop dié oefening berus, is ’n Russiese inval.

Dit berus op ’n militêre waardering wat die wyd gerespekteerde RAND Corporation onlangs vir Navo gedoen het. Die gevolgtrekking was dat die drie klein Baltiese state – Estland, Letland en Litaue – feitlik weerloos is teen ’n Russiese inval, en dat die Russe binne 60 uur in die buitewyke van Riga en Tallinn, die hawestede aan die Baltiese See, sal staan.

Die waardering was gegrond op die teoretiese aanname dat pres. Wladimir Poetin sy weermag oor die grens stuur, maar het geensins beweer dat hy dit sál doen nie. Die groot vraag is inderdaad: Wat is sy voornemens?

In die Oos-Europese Navo-lidlande – die Baltiese state, Pole, Hongarye, Tsjeggië, Slowakye, Slowenië en Roemenië – word inderdaad vir Russiese aggressie gevrees. Veral ná wat hulle ervaar het as die Russiese aggressie in die Krim en die Oos-Oekraïne.

In Navo-kringe speel ’n artikel wat die hoof van die Russiese weermag, genl. Waleri Gerasimof, vroeg in 2013 geskryf het, ’n belangrike rol. Daarin het hy denkbeelde wat reeds van die Sowjet-tyd dateer, verder ontwikkel.

Gerasimof het geskryf moderne oorloë vind nie meer net met swaar wapens op die slagveld plaas nie, maar gebruik ook misleiding en niemilitêre middele (in die Sowjet-tyd is dit maskirowka genoem). In die Weste is dit onmiddellik getipeer as hibriede oorlogvoering.

Die takties briljante wyse waarop die Russe die Krim beset en ’n opstand in die Oos-Oekraïne aangestook het, het die Westerse vertolking van Gerasimof se artikel verder versterk. Die Russe het die Krim oorstroom met soldate in ongemerkte uniforms wat eenvoudig alle sleutelpunte beset en die wêreld voor ’n voldonge feit gestel het. Aanvanklik is kategories ontken dat hulle Russiese troepe was, en Poetin het dit eers maande later toegegee.

In die Oos-Oekraïne is ook deurgaans ontken dat Russiese troepe die rebelle versterk het. Poetin se dekmantel was dat hulle vrywilligers was, maar verskeie gesaghebbende studies in die Weste het gewys dat dit ’n misleidende leuen was.

Dié optrede voed die argwaan in Navo-kringe, veral in die Sentraal- en Oos-Europese lidlande, dat Poetin se beweerde doel om die ou Sowjetunie minstens gedeeltelik te herstel nie tot die Krim en die Oekraïne beperk gaan wees nie.

Dis teen dié agtergrond dat die spitsberaad in Warschau plaasvind. Ingeligte waarnemers meen daar sal besluit word om ’n roterende brigade van 4 000 Navo-troepe in Pole en die Baltiese state te vestig om as ’n soort waarskuwingsdraad te dien en Poetin van aggressie af te skrik.

Daar is genoeg Poetin-aanbidders in Europa (en Suid-Afrika) wat enige negatiewe bewering oor hul held met groot verontwaardiging verwerp. Anders as hulle, vertrou Poetin nie sy planne en beweegredes aan my toe nie, en ek wil dus nie tot kategoriese gevolgtrekkings kom nie.

Wat enige onbetrokke waarnemer wel moet raaksien, is dat ’n gevaarlike situasie – met ’n reeks wedersydse misverstande – klaarblyklik hier aan die ontstaan is. Wie iets van die internasionale geskiedenis weet, sal begryp dat dergelike wedersydse misverstande eerder die reël as die uitsondering is, en dat dit reeds herhaaldelik tot oorlog of byna tot oorlog gelei het.

Om mee te begin: Gerasimof se artikel sê nie heeltemal wat in die Weste daaronder verstaan word nie. Die “hibriede oorlogvoering” waarvan hy volgens die Navo-vertolking praat, skryf hy nie aan Rusland toe nie, maar juis aan die Weste.

Hy impliseer wel dat Rusland dit ook kan doen. En inderdaad, die verloop van sake in die Krim en die Oekraïne is tipies van dié “hibriede oorlogvoering”.

In die tweede plek sien ’n mens tans die soort spiraal van eskalering wat maklik handuit kan ruk.

Aan die een kant beskuldig Rusland die Weste daarvan dat die uitbreiding van Navo na Sentraal- en Oos-Europa ná die Koue Oorlog sy eie veiligheid bedreig. Op die keper beskou, is dit oordrewe, maar as jy sake vanuit Moskou bekyk en agterdogtig is, is dit baie verleidelik om sake wel deeglik só te sien.

Rusland se strategie oor dekades heen was om ’n breë veiligheidsgordel tussen hom en Navo te vestig. In die Koue Oorlog het dit ’n brute, wrede verdrukking van die Sowjet-satellietstate meegebring, maar dit was wel deels ’n verdedigende strategie.

Terselfdertyd het dit die Russe in ’n uitstekende aanvalsposisie geplaas vir wanneer dit nodig kon word. Uitgelekte krygsplanne van die jare tagtig wys dat hulle uit die bloute met ’n massiewe reeks kernbom-aanvalle sou begin om Navo se kop af te kap deur die vernietiging van Londen, Parys, Brussel, Amsterdam, Den Haag, Hamburg, Bonn, Frankfurt, München, Kopenhagen en Oslo, waarna hulle beplan het om binne ’n week aan die Ryn te staan.

Maar daardie uitgestrekte veiligheidsgordel bestaan nie meer nie. Die militêre grens het honderde kilometers nader aan Moskou geskuif, en Navo grens nou direk aan Rusland – iets wat paranoia in Moskou kan voed.

Op sy beurt versterk Rusland sy troepemagte aan die grense tans dramaties. Is dit – soos Moskou sê – in reaksie op Navo se reeks oefeninge, of is dit iets meer? Niemand weet werklik nie, maar dit kan eweneens paranoia in Westerse hoofstede voed.

Dit het byvoorbeeld vandeesweek bekend geword dat Navo se vorige opperbevelvoerder in Europa, genl. Philip Breedlove, in 2014 druk op pres. Barack Obama uitgeoefen het om die Oekraïense regering met “dodelike mag” (bedoelende troepe en wapens?) by te staan. Die versigtige Obama het tereg geweier uit vrees dat dit die rusie met Rusland kan eskaleer verby ’n punt waar terugkeer nie meer moontlik was nie.

Die punt is dat sowel Navo as Poetin mekaar met groot en toenemende argwaan bekyk. Alles wat die ander kant doen, word in mindere of meerdere mate deur die bril van dié argwaan vertolk, waardeur misverstande steeds moontliker word.

Só ’n situasie het hom byvoorbeeld in Augustus 1914 ná die moord op aartshertog Franz Ferdinand, die Oostenryks-Hongaarse troonopvolger, voorgedoen. Die gevolg was ’n vier jaar lange hel op aarde en 10 miljoen gesneuwelde soldate.

Laat dit ’n les vir die mensdom wees.