Redakteursbrief: My driestap-oorlewingsplan vir die chaos in ons land

Hlaudi Motsoeneng. Foto: Skermskoot/eNuus-video

Ons moet onsself deesdae soms knyp om seker te maak ons is wakker wanneer ons na die nuus kyk. Dis regtig bisar.

Tussen Hlaudi Motsoeneng (met sy hoed) wat reken skoolopleiding is nie belangrik nie, die totale chaos (by gebrek aan ʼn sterker uitdrukking wat ek hier mag gebruik) op kampusse landswyd, die Black Land First-beweging wat dreig om grond te vat soos dit in Zimbabwe gedoen is, die Amerikaanse presidentsverkiesing wat in ʼn sirkus ontaard het en orkaan Matthew in Haiti wat reeds meer as 300 lewens geëis het, voel ʼn mens soms of jy in ʼn einde-van-die-wêreld-soos-ons-dit-ken-riller vasgevang is. Elke keer as jy dink nou kan dit nie nog erger nie, raak dit nóg erger. Maar met dié een gaan ons nie na twee ure die springmielies van ons skote af skud en verlig uit die teater stap met die wete dat dit net ʼn storie was nie.

Daar is niks wat nog nié gesê is nie. Gemoedere loop hoog. Ons lesers braak gal sonder om doekies om te draai, op sosiale media en op Maroela Media self. Hulle kies nie meer hul woorde mooi nie; hulle dreig om te skiet en te moor om te beskerm waarvoor hulle hard gewerk het. So vinnig soos ons kommentare sit en uitvee (want ons kan self in die moeilikheid beland as ons die k-woord en allerlei haatspraak een aanhitsing tot geweld toelaat), so goed verstaan ons: mense is keelvol. Nie net witmense of Afrikaanssprekendes nie. Almal. Óns almal. Dit kan nie meer so aangaan nie.

Maar wat doen ʼn mens?

Ek het ʼn totaal onwetenskaplike, onbeproefde en baie sukjektiewe driestapstrategie wat ek vir myself neergeskryf het om seker te maak ek verloor nie my varkies in die volgende maand of twee voor Kersfees nie. Dis wat ek gaan doen, en dit werk gewoonlik. As jy dit saam met my wil probeer, is jy welkom:

• Stap 1: Ek sê vir myself “Dis nie net ons nie”

Die vrou wat ‘n krokodil met haar plakkie verjaag het.

Ons dink maklik dis net hier in SA waar dinge hand-uit ruk. Net soos jy by kinderpartytjies die idee kry dis net jou tweejarige wat vloermoere gooi en net jou baba wat nie deurslaap nie, want al die ander mammas sit dan blinkoog-glimlaggend met gestrykte rokkies daar. Maar as jy bietjie krap, is die meeste van daai mammas se histerie net ʼn goeie lagbui ver. Hulle grimeer net beter as jy, dis al. Die res van die wêreld grimeer ook maar soms net ʼn bietjie beter as SA.

As ek sukkel om myself te glo, soos vandag, gaan soek ek doelbewus vir dinge wat nie melk-en-heuning is in ander lande nie; veral dié lande waar soveel van ons geliefdes en landgenote al die afgelope klompie jaar al ʼn heenkome gevind het. Dié bisarre en vreemde nuusstories uit ander lande het dikwels die voordeel dat dit ʼn mens sommer ʼn bietjie laat lag ook; en ons Suid-Afrikaners kan hoeka so lekker lag.

So is daar byvoorbeeld die storie en video van die weeraanbieder op Fox News wat gister so sterk gevoel het oor orkaan Matthew wat op pad is dat hy vir kykers gesê het: “You’re going to die. And your kids are going to die too.” En nog ene van ʼn vrou in Australië wat ʼn volgroeide krokodil op die oewer van die East Alligator-rivier wat aan haar tone wil snuffel, sommer met haar plakkie verjaag. Daar is ook ʼn vreemde vlieënde voorwerp in Rusland wat die nuus gehaal het. (Hier in SA is klippe en bakstene die enigste vlieënde voorwerpe wat die nuus haal, en dis niks vreemds nie.)

Vir my was een van die snaaksste Britse stories die afgelope week die een oor polisie wat tussen Manchester en Liverpool na ʼn toneel ontbied is waar ʼn man glo besig was om ʼn vrou in ʼn motor te byt en aan te rand. Toe hulle die motor van die pad af trek, ontdek hulle twee akteurs wat soos zombies aangetrek en met nagemaakte bloed gegrimeer is, op pad na ʼn toneelstuk waarin hulle dié aand as ekstras optree. Ag, jinne tog, en daar is ʼn selfs meer bisarre storie én video van ʼn man in Indië wat dit goed gedink het om ʼn selfie saam met ʼn luislang te neem nadat hy gehelp het om dié slang uit ʼn skool te verwyder. Toe byt die slang hom. Dis een selfie wat gedruk en geraam sal moet word.

Die kersie op die koek is dalk stories oor die hoeveelheid items wat jy nou kan aanskaf met die gesigte van die twee Amerikaanse presidentskandidate, Hillary Clinton en Donald Trump, op. Buiten die gewone T-hemde en wikkelkop-poppies is daar Trump-kussings wat ongeskikte geluide maak as jy daarop gaan sit (“whoopee cushions”), koekies met die kandidate se gesigte op, Halloween-maskers (wat glo, volgens versamelaars, waardevol gaan wees oor ʼn paar jaar van nou af) en, les bes, toiletpapier met die twee se gesigte op teen $7.95 per rolletjie.

Gaan lees gerus dié stories as die Suid-Afrikaanse nuus jou moedeloos maak, snak na jou asem en lag ʼn bietjie.

• Stap 2: Doen iets

Dit help my altyd om iets te doen. Die oomblik as jy voel jy pak die bul by die horings, voel jy sommer ʼn bietjie beter. Dit laat my dink aan die storie van die dominee wat ʼn tannie gehad het wat elke week by hom kom sit en trane afvee het oor sy depressief en nutteloos voel. Uit pure moedeloosheid steek hy haar toe in die werk om vir die plaaslike kinderhuis te begin koekies bak. Die volgende week daag die tannie nie op vir hul afspraak nie, en die week daarna ook nie. Hy dog sy het haar seker maar vererg vir hom. Toe hy haar bel om te hoor wat aangaan, sê sy: “Dominee, ek het nie tyd om by jou tee te drink nie, ek is heeltemal te besig om koekies te bak.”

Die koekies wat jy bak, gaan dalk nie die betogings op kampusse tot ʼn stilstand bring of orkaan Matthew in sy spore laat stuit of vir ons land broodnodige reën bring nie. Maar iewers gaan dit in iemand se lewe ʼn verskil maak, en elke klein verskilletjie maak die groter prentjie beter. Dis soos om saam met ʼn klomp ander mense ʼn groot legkaart te bou – elkeen hoef net een stukkie in plek te sit, en dié stukkie op sy eie hoef nie sin te maak nie. As mens van Bo af kyk, maak dit wel sin. Gaan soek jou koekiebak-projek – ondersteun ʼn skoolkind wat geld spaar om vir ʼn jaar oorsee te gaan werk omdat hy nie volgende jaar sal kan gaan studeer nie, of raak betrokke by jou plaaslike Helpende Hand-tak of een van hul projekte, of neem jou kind se maat wat hartseer huislike omstandighede het, onder jou vlerk. Ry met nie-bederfbare kos in jou motor rond wat jy kan uitdeel as jy nie geld wil gee nie, maar steeds skuldig voel, of gesels sommer net met die kassiere in die winkel wat moedeloos lyk ná ʼn lang dag. Een van die voordele in ʼn land met so baie uitdagings soos ons sʼn is dat ons regtig nie ʼn gebrek aan geleenthede het om ʼn verskil te maak nie. Jy kan élke dag ʼn verskil in ʼn nuwe mens se lewe maak en die geleenthede sal nooit opraak nie.

• Stap 3: Moenie ophou vertrou nie

Ek is maar te bewus daarvan dat baie van ons lesers nie dié sentiment deel nie. Ek het begrip daarvoor. Maar vir my was God nog altyd die Een wat my anker is in moeilike tye soos dié. Ek dink vanoggend aan Habakuk (dis ʼn bietjie voorspelbaar, ek weet), en aan al die liedjies en variasies daarvan wat op die bekende Habakuk-teksgedeelte gebaseer is:

Al sou die vyeboom nie bot nie en daar geen druiwe aan die wingerde wees nie, al sou die olyfoes misluk en die lande geen oes lewer nie, al sou daar geen kleinvee in die kampe meer wees nie en die beeskrale sonder beeste wees, nogtans sal ek in die Here jubel, sal ek juig in God, my redder. Die Here my God gee vir my krag. Hy maak my voete soos dié van ʼn ribbok, op hoë plekke laat Hy my veilig loop. (Habakuk 3:17 tot 19)

Ek is oortuig dat die vrolike wysies van die liedjies wat op grond van dié teksverse geskryf is, die pot heeltemal mis sit. Habakuk was nie vrolik en huppelend toe hy hierdie lied neergeskryf het nie. Inteendeel – in die teks net voor dit sê hy: Toe ek hierdie dinge hoor, het ek gesidder, my lippe het gebewe, my hele liggaam het lam geword, my bene het aan die ruk gegaan. (Habakuk 3:16)

Habakuk was bang. Net soos ons nou bang is.

Die hoofstuk begin met dié woorde: ʼn Gebed van die profeet Habakuk. Op die wysie van ʼn klaaglied. Nie ʼn vrolike lied nie, ʼn klaaglied.

Maar te midde van Habakuk se vrees en hartseer oor wat besig is om om hom te gebeur, en sy ontsetting oor dinge wat heeltemal hand-uit ruk, skryf hy:

Die hemelruim is vol van sy majesteit, die aarde vol van sy roem. Hy kom met die glans van die lig, weerligte blits uit sy hand, sy hand so vol mag… Wanneer Hy staan, skud die aarde; wanneer Hy kyk, bewe die nasies. Die eeue-oue berge verkrummel, die ou-ou heuwels val inmekaar, die berge waaroor Hy van ouds af gewandel het! … Toe die berge U sien, het hulle gebewe, stormwaters het verbygespoel, die diep water het gedreun en sy golwe hoog laat opslaan. Toe u vlieënde pyle blits en u blink spies flikker, het die son en die maan gaan stilstaan op hulle plek. (Habakuk 3:3(b), 4, 6, 10 en 11)

Habakuk se God is dieselfde God wat ons dien, en sy mag en heerskappy het nie verander nie.

My stap 3 in my persoonlike oorlewingsplan is om nie op te hou om op God te vertrou nie.

Here, ek het gehoor wat van U vertel is en ek is vervul met ontsag vir wat U gedoen het. Doen dit tog ook in ons tyd, laat u dade ook in ons tyd ervaar word, ontferm U selfs in u toorn. (Habakuk 3:2)

Groetnis
Susan Lombaard
Redakteur: Maroela Media