Sal Brics die dollar onttroon?

Deur Daniel Lacalle

Illustrasie van die Amerikaanse dollar en Brics wat ‘n politieke projek het om ‘n gemeenskaplike geldeenheid te skep om hul kwesbaarheid vir dollarwisselkoersskommelings te verminder en intra-Brics-handel te versterk. (Foto: Joao Luiz Bulcao / Hans Lucas via AFP)

Die beraad van Brics-lande (Brasilië, Rusland, Indië, China en Suid-Afrika) is onlangs afgesluit met ʼn uitnodiging om by die groep aan te sluit wat uitgebrei is na die Verenigde Arabiese Emirate, Egipte, Iran, Saoedi-Arabië, Argentinië en Ethiopië.

Die beraad het baie hooftrekke gehaal oor die impak van hierdie wydverspreide groep nasies, insluitend spekulasie oor die einde van die Amerikaanse dollar as ʼn globale reserwe-geldeenheid indien hierdie groep as ʼn bedreiging vir die VSA of selfs die Internasionale Monetêre Fonds beskou word.

Verskeie dinge moet in die opsig uitgeklaar word.

Baie politieke ontleders glo dat China sonder enige voorwaardes leen, belê of ondersteun. China is ʼn groot ekonomiese moondheid, maar stel geensins daarin belang om ʼn globale reserwe-geldeenheid te wees nie. Sy geldeenheid word tans in slegs 5% van globale transaksies gebruik volgens die Bank of International Settlements.

China en Rusland het beide streng kapitaalbeheer. Dit is onmoontlik om ʼn globale reserwe-geldeenheid te hê sonder vryheid van kapitaalbeweging. Meer as soliede goudreserwes is nodig om ʼn stabiele fiat-geldeenheid te hê. Dit is noodsaaklik om ekonomiese vryheid, belegging, regsekuriteit en die vrye beweging van kapitaal te waarborg, sowel as ʼn oop, deursigtige en gediversifiseerde finansiële stelsel.

China en Rusland is veel meer veeleisende en streng leners as wat baie politici dink. Dit blyk dat sommige politici van opkomende markte dink dat om by China en Rusland aan te sluit ʼn soort gratisgeldwondermiddel sal wees.

Nog ʼn probleem met die skep van ʼn Brics-geldeenheid is dat, logieserwys, nie China of Rusland die geringste voorneme het om hul nasionale geldeenheid te verloor net om dit te verwater met ʼn groep uitreikers wat ʼn twyfelagtige rekord het om hul monetêre wanbalanse te beheer nie.

Oor die afgelope tien jaar het die geldeenhede van die Brics-lidlande aansienlik verswak teenoor die Amerikaanse dollar. Die Argentynse peso het volgens Bloomberg met 98% gedaal, die Egiptiese pond met 78%, die Indiese roepee met 35%, die Ethiopiese birr met 68%, die Brasiliaanse real met 55%, en die Iranse rial het met 90% ineengestort volgens The Economist. Om swak geldeenhede saam te stel, skep nie ʼn sterk geldeenheid nie.

Ons moenie vergeet nie dat die prestasie van die Russiese roebel (-68% teenoor die Amerikaanse dollar, volgens Bloomberg) die afgelope dekade ook swak was ten spyte van ʼn relatief omsigtige sentrale bank.

Die beste “Brics en gaste”-geldeenheid teenoor die Amerikaanse dollar in die afgelope 10 jaar is die Chinese yuan, met ʼn depresiasie van slegs 14%.

Vir ʼn fiat-geldeenheid om stabiel te wees, moet die uitreiker daarvan dit verdedig as ʼn reserwe van waarde, ʼn algemeen aanvaarde betaalmetode en ʼn maateenheid. Vryheid van kapitaal en onafhanklike instellings wat regsekuriteit aan plaaslike en internasionale beleggers verskaf, is nodig.

Om ʼn sterk militêre mag te hê, waarborg nie ʼn geldeenheid wat as ʼn reserwe van waarde aanvaar word nie, soos gedemonstreer deur die rampspoedige Sowjet-kopek, ten spyte van die USSR se invloed op die helfte van die wêreld.

Om lande aan te sluit met regerings wat voorstanders is van monetisering van onbeheerde openbare besteding en massiewe toenemende monetêre wanbalanse kan nie ʼn stabiele geldeenheid skep nie – tensy hulle die voorbeeld van die euro implementeer.

Vir die euro het Duitsland, die land met die mees omsigtige en verantwoordelike fiskale beleid, die hooflyne van die monetêre en fiskale reëls vir die res gedikteer. Ongelukkig het die eurosone en die ECB, in hul pogings om die VSA en die Federale Reserweraad te wees, die meeste van hul opsies verloor om ʼn ware alternatief vir die Amerikaanse dollar te wees. En die euro is die grootste fiat-geldelike sukses in die post-Bretton Woods-era – laat ons dit nie van sy verdienste ontneem nie.

Die Brics-alternatief begin met ʼn groot Achilleshiel. China en Rusland gaan groot probleme ondervind om fiskale en monetêre beleidsbeperkings op hul vennote op te lê. Laat ons nie vergeet dat verskeie van hierdie vennote by die groep aangesluit het nie, en dink dat hulle voortaan in staat sal wees om geld te druk en sonder perke te spandeer – maar hul wanbalanse sal na ander nasies versprei word.

Die euro was ʼn sukses omdat liberale demokrasieë met onafhanklike instellings en breë ekonomiese vryheid en regsekerheid ooreengekom het om hul beleid vir die gemeenskaplike belang in lyn te bring. ʼn Stewige geldeenheid is daargestel om die debakel te vermy wat geskep is deur die inflasionêre spirale wat histories die norm in Europa was toe regerings hulle daaraan gewy het om hul wanbalanse na burgers se lone en spaargeld oor te dra deur monetêre vernietiging. Dit lyk nie maklik herhaalbaar met Brics en vennote nie.

China kan egter sy beheer oor al hierdie lande verhoog deur streng ʼn monetêre en fiskale beleid te implementeer. Dit is die sterkste uitlener van al die Brics-lande. Dit is wel onwaarskynlik dat dit die rol van die euro se Duitsland sal aanneem, wat bereid is om die oortolligheid van ander te absorbeer in ruil vir ʼn gemeenskaplike projek.

China gaan sy beheer oor die lande in die groep vergroot, maar sal waarskynlik nie die stabiliteit en sekuriteit van sy enorme bevolking bedreig deur die geldeenheid te sink nie. Die Chinese regering ontleed waarskynlik hoe die euro monetêre omsigtigheid verloor en kom tot die gevolgtrekking dat hy nie dieselfde risiko met sommige van hierdie nuwe vennote kan neem nie. China sal egter waarskynlik die meeste van sy finansiële krag gebruik om uit te leen, sy plaaslike en internasionale groei-opsies te vergroot en toegang tot oorvloedige en goedkoop kommoditeite te kry.

China is die groot wenner van die Brics-beraad. Die Chinese regering weet waarskynlik dat baie van sy vennote sal voortgaan om hul wanbalanse te vergroot, en dit kan China in staat stel om sy leiersposisie te versterk. Ek vind dit egter moeilik om te glo dat China sal instem tot die skepping van ʼn geldeenheid wat ander kan gebruik om inflasionêre wanbalanse te veroorsaak.

Intussen kan die regering in die VSA die geloofwaardigheid van die Amerikaanse dollar in gevaar stel as dit voortgaan om tekorte van twee triljoen dollar per jaar te genereer, meer as ʼn geraamde tekort van $14 triljoen teen 2030, en met ʼn toenemende aantal onverantwoordelike adviseurs wat sê dat hulle al die geld kan skep wat hulle wil hê sonder risiko.

Die fiskale geloofwaardigheid, institusionele onafhanklikheid en ekonomiese vryheid van die Amerikaanse dollar – die mees gebruikte geldeenheid ter wêreld – bevestig sy leierskap. As die regering hierdie sterkpunte ondermyn, sal die dollar sy reserwestatus verloor.

Die einde van die Amerikaanse dollar, as dit kom, sal nie deur mededinging van ʼn ander fiat-geldeenheid gedryf word nie, aangesien die versoeking van regerings om die koopkrag van die uitgereikte geldeenheid te vernietig te sterk is. Dit sal waarskynlik van onafhanklike geldeenhede kom.

• Daniel Lacalle is ʼn professor in globale ekonomie by die IE Besigheidskool in Madrid en skrywer van Freedom or Equality, Escape from the Central Bank Trap, The Energy World Is Flat en Life in the Financial Markets.

Hierdie artikel is met vergunning van die Mises Instituut in die VSA gepubliseer.