VAE en Israel sluit vrede

(Foto: AP Photo/Ariel Schalit)

’n Diplomatieke deurbraak is op Donderdag 13 Augustus bekend gemaak: die beoogde aanknoop van diplomatieke betrekkinge tussen Israel en die Verenigde Arabiese Emirate (VAE). Dit het heel onverwags gebeur ná onderhandelinge agter die skerms. Die VAE is maar eers die derde Arabiese staat (ná Egipte en Jordanië) en die eerste een in dekades wat Israel amptelik erken. Die konsensus tussen Arabiese en meeste Moslem-lande was en is dat Israel ’n onwettige staat is wat op onderdrukking van die Palestyne (Arabiere) gebou is en daarom nie bestaansreg het nie.

Vir dekades was dit ’n geval van Israel alleen teen die hele Midde-Ooste (insluitende Noord-Afrika). Daardie verdelingslyn skuif egter al geruime tyd en is deel van ’n groter nuwe wêreldwye Oos-Wes-konflik: Israel, Saoedi-Arabië en ander Golfstate asook Egipte aan die een kant, met die VSA en in ’n mate Europa as hul bondgenote. Iran, Sirië, die Palestyne, Katar en Turkye aan die ander kant, ondersteun deur Rusland en China.

Vir president Donald Trump, wat as bemiddelaar opgetree het en die twee kante tot ’n ooreenkoms kon lei, is dit ’n belangrike buitelandse sukses. Blykbaar het hy die ooreenkoms al geruime tyd voorberei as deel van sy oorhoofse vredesplan vir die Midde-Ooste. Anders as in die geval van sy voorganger, Barack Obama, wat behalwe vir voornemens en mooi woorde niks gehad het om te wys nie, is dit ’n egte sukses en ’n mylpaal op die lang pad na vrede tussen Israel, die Palestyne en die state van die streek.

Benjamin Netanyahu. (Foto: Abir Sultan/Pool Photo via AP)

Vir Israel en sy eerste minister Benjamin Netanyahu beteken die erkenning deur die VAE, ’n belangrike Golfstaat met groot ekonomiese mag, ’n diplomatieke deurbraak. Die VAE as opkomende mag in die streek, wat ook deel van ’n anti-Iran-koalisie saam met Saoedi-Arabië en ander state is, kan baat by Israel se tegnologiese kundigheid asook by verhoogde toerisme uit die welvarende Israel. Albei state sal ook op die gebied van militêre intelligensie saamwerk om terreur te beveg. In die volgende weke sal die ooreenkoms onderteken word en op elke aspek van samewerking toegepas word. Israel het as toegewing aan die VAE (en die Arabiese state), op aandrang van president Trump, sy plan om dele van die Palestynse gebied te annekseer, eers laat vaar.

Die meeste state wêreldwyd het die aankondiging verwelkom, selfs state in die streek soos Egipte, Oman en Bahrein. Die ander Golfstate kyk nog hoe die wind waai, maar sal waarskynlik vorentoe dit wat reeds in praktyk agter die skerms gebeur – naamlik samewerking met Israel – ook amptelik maak. Die stap van die VAE kan ’n domino-effek hê en tot nóg diplomatieke betrekkinge tussen Israel en ander Arabiese state lei.

Daar was egter ook hewige kritiek uit die verwagte oorde: Iran, Turkye en die Palestynse owerheid het die stap as verraad aan die Palestynse saak beskryf en met diplomatieke gevolge gedreig. Met die dreigemente isoleer die Palestyne hulle egter net verder en verspeel nog meer krediet. Hulle besit reeds nie meer die onverdunde simpatie en steun van die streek nie, want hulle het soveel kanse op vrede en verbetering van hul lot deur hardkoppigheid laat verbygaan. Die onderhandelinge het juis ’n toegewing aan die Palestyne bevat, naamlik dat Israel van die anneksasie van Palestynse gebiede met Joodse nedersettings afsien.

(Foto: AP Photo/Oded Balilty, File)

Tot dusver erken net twee Arabiese state – albei buurlande van Israel – die Joodse staat, naamlik Egipte en Jordanië. In beide gevalle was daar nog groter grondwerk om te doen. Egipte was in 1976 bereid om Israel te erken en vrede te sluit in ruil vir die teruggawe van die besette Sinai-skiereiland, wat Israel tydens die Sesdaagse Oorlog in 1967 verower het. Die Egiptiese president Sadat is destyds as verraaier van die Arabiese saak uitgekryt en moes dié dapper stap met sy lewe betaal toe hy deur Islamitiese sluipmoordenaars om die lewe gebring is. Jordanië het in 1994 vrede met Israel gemaak en veral voordele gekry deur toerisme, veiligheid en water. Die ooreenkoms het gevolg op die Oslo-ooreenkoms tussen Israel en die Palestynse Bevrydingsbeweging in 1993. In beide gevalle het die VSA ’n bemiddelende rol gespeel en is van die rolspelers met die Nobelprys vir Vrede beloon.

In die jaar 2020 was daar min internasionale deurbrake en hierdie stap behoort eintlik vir die Nobelprys in aanmerking te kom. Dit sou egter beteken dat eerste minister Netanyahu en ook president Trump vir hul rol geëer moet word. Dit is met die eerder linkse Nobelkomitee, wat aan president Obama die Nobelprys vir Vrede toegeken het slegs vir sy aankondiging (en onsuksesvolle poging) om vrede in die Midde-Ooste te bereik, redelik buite die kwessie.