Waar gaan dit eindig?

Bennie van Zyl. Foto: Reint Dykema

Die ANC het besluit en toe het die parlement besluit en daarna is die bynes omtrent oopgeruk soos die gesprekke by elke geleentheid oorheers is deur die proses wat aan die gang gesit is om te kyk of daar bates onteien gaan word sonder vergoeding.

Soveel mense en organisasies het iets te sê, dus soveel standpunte en sienings word na vore gebring.  Beredenerings van watter soort grond ter sprake gaan wees, word gevoer. Ander weer reken dat dit so ʼn belaglike voorstel is en negatief vir die toekoms van Suid-Afrika, dat dit nooit gedoen sal word nie. Die werklikheid is dat die ANC hulself in die drukgang geplaas het en vir hul eie geloofwaardigheid baie moeilik sal kan terugkibbel.

Daar is egter een groot probleem met die meeste van die beredenerings, naamlik dat daar reeds by die beginsel van privaat besitreg en die vrye mark verbybeweeg is en daaraan toegegee is in hierdie soort argumente. Die beginsel van privaat besitreg is geleidelik afgetakel deur velerlei sogenaamde transformasieprosesse, soos byvoorbeeld swart ekonomiese bemagtiging (SEB). Kruipende onteiening is reeds besig om plaas te vind, en ons doen lustig mee. Tog, elke titelaktehouer het sy besitreg wettig gekry en hulle (of die bank) is in besit van ‘n titelakte wat die staat uitgereik het. Niemand het se grond is gesteel nie en is daar geen rede waarom enige persoon ‘n skuldgevoel moet hê nie.

Die TLU SA het reeds in 2005 konstruktiewe voorstelle aan die regering gemaak hoe daar wel in die normale verloop van die proses – sonder om enige bestaande boer in onsekerheid te dompel – wel by sy teikens uitgekom sou kon word om nuwe swart boere te vestig. Die suksesvolle vestiging is natuurlik onderworpe daaraan dat hulle die verantwoordelikheid om boer te wees, volledig sou aanvaar. Dit is voorgehou as ‘n ekonomies volhoubare proses en dit was dalk die rede vir die verwerping daarvan aangesien dit moontlik nie inpas by hul ideologie nie. Verskeie ander rolspelers het geleidelik ook voorstelle gemaak en dit is, net soos die TLU SA se voorstel, van die tafel gevee.  Dit bring mee dat daar ernstige vrae ontstaan oor die ANC se werklike agenda.

Dat Suid-Afrika ernstige probleme in die vorm van armoede en werkloosheid het en wat onder ‘n ANC-regering daagliks groter word, is ‘n feit.  Om dit op te los, is daar net een bewese metode wat die probleem op ʼn volhoubare manier kan verlig, en dit is dat die ekonomie moet groei.

By herhaling verduidelik die ekonome hoe die proses werk, naamlik om eerstens vertroue te hê in die geleenthede wat ontgin kan word vanuit ‘n goeie en stabiele beleidsomgewing, en tweedens om beleggings te maak waarna entrepreneurs die nodige doen om meganismes aan die gang te sit wat winsgewend, maar ook werkskeppend moet wees.  Dit is ‘n oorvereenvoudigde verduideliking, maar in die praktyk is dit presies hoe dit werk. Na my oordeel dink ek nie daar kan ‘n groter onsekerheid vir beleggers geskep word indien die regerende party besluit dat sy beleid voortaan sal bepaal dat bates van die burgers geneem kan word sonder om daarvoor te betaal nie.

ʼn Parlementêre proses is tans aan die gang om dit te ondersoek. Persone en instansies het geleentheid gehad om tot en met 15 Junie kommentare in te stuur – daar behoort eintlik miljoene besware ingedien gewees het.

Die vakuum wat geskep is deur die ANC en daarna die parlement se besluit, sal gevul word met denke wat reken dat rykdom bestaan en dat dit maar net gedeel moet word, indien rasionele en logiese standpunte nie die gesprek oorheers nie.

Dit is duidelik dat die ANC nie in staat was om hul beloftes gestand te doen nie, en nou na uiterstes beweeg om hulself te red. Die versetaksies wat daagliks plaasvind, gepaardgaande met uitermatige geweld, is stawend dat die ANC nie die inwoners enigsins tevrede stel nie. Die sogenaamde grondhonger word voorop gestel as ‘n rede hoekom grond nou oorgedra moet word.

Dit is egter ironies dat nagenoeg 93% van die eisers eerder die geld verkies het in plaas van die grond.  Waar is die grondhonger dan waarvan gepraat word? Van dié wat wel die grond geneem het volgens die regering se eie erkenning, het 90% van die plase onproduktief geword.

Mense soek ‘n toekoms en omstandighede waarin ‘n menswaardige bestaan gevoer kan word. Die kundige entrepreneurs is dié wat uitstyg en meer rykdom vergader. Deur die bestaande ekonomiese prosesse – wat juis verseker dat daar voldoende voedsel beskikbaar is – nou nek om te draai, is uiters kortsigtig.

In ‘n vryemarkomgewing is dit regverdig dat elkeen met gelyke geleenthede moet kan wegspring.  Die indruk word egter deur die ANC geskep dat almal eerder gelyk by die wenpaal moet aankom.

Opleiding en onderrig is van kritiese belang en dit is slegs die ANC wat aanspreeklik gehou kan word vir die laaste aantal jare se gehalte van onderrig. Hulle is in beheer en bepaal die prosesse en indien ‘n student wat nou die skool verlaat, nie toegerus is vir wat daarna wag nie, is dit óf die student se eie keuse om nie ‘n toekoms te wil skep nie óf die gehalte van onderwys wat die ANC daargestel het, wat nie voldoen aan die eise van die tyd nie. Dit is dalk tyd dat die ware skuldiges geblameer word.

Wanneer die politiek en die ekonomie in konflik kom, sal die ekonomiese beginsels op die ou end die laaste woord wees. Die politiek veroorsaak dat die prys soms te hoog word soos wat daar in baie Afrika-lande gesien kan word. Die politici moet begin werk aan ’n formule oor hoe leef mense van ‘n ideologie en van ‘n klein stukkie grond alleen. Die logiese is om ‘n beleidsrigting te toets aan ekonomiese volhoubaarheid en seker te maak dat dit suksesvol sal wees.

Terwyl die ANC tans poog om hulself te red, is dit dalk tyd dat die res van ons op só wyse betrokke sal raak, dat ons Suid-Afrika kan red. Die prys van die ANC het dalk reeds onbetaalbaar duur geword.