Het jy al ʼn boer sien huil?

Foto: Erin Palm Photography (Foto word met vergunning op Maroela Media gepubliseer)

“Dans in die reën*.” Daar word hartroerend gesing:

Het jy al ʼn boer sien lag?
‘n Boer sien dans in die reën terwyl ‘n traan by sy wang afrol!
‘n Boer sien lag en ‘n boer sien dans in die reën?
Terwyl God die aarde seën

Ja, ek het, toe ons onlangs wyd gaan kuier het. Deur die Vrystaat het baie boere gelag want dit was sover ‘n reënjaar. Net die rûe van die skaap kon ‘n mens bo die gras sien uitsteek en die beeste het vroeg gaan lê want hulle het volbek gevreet. ‘n Boer vertel dat dit lyk of sy vorige rekordoes oorskry gaan word.

In drie van die noordelike provinsies het baie boere breed geglimlag want dis ‘n reënjaar. Oeste lyk belowend en die vee is mooi – wei rondeboud op weivelde waar kos volop is. Op pad terug, Kimberley deur, was dit ook só en hoe dieper ons die Karoo ingery het, hoe mooier het dit geword. Die reënjaarmooi van die droë Karoo bly maar ‘n mooi wat jou in die hart gryp. ‘n Genadegawe uit God se hand!

Sover ‘n mens ry, het panne blink water vertel hoe God die aarde seën. In Britstown se wêreld het ons by vriende aangegaan en ons het boere sien lag. Dis ‘n mooi jaar, ‘n wenjaar en ‘n lafenis na jare wat die dorre Karoo hulle noustrop laat trek het. Ons het boere sien lag en hulle hoor dankie sê.

By Victoria-Wes verby, het die wêreld droog geraak en toe ons anderkant Beaufort-Wes links draai Oudtshoorn toe was dit gou merkbaar dat die Karoo op sy droogste was. Ons het by ‘n vriend gaan koffie drink. Hy en sy plaashond, Soetlief, het uit die veld uit aangery gekom. Ek het vertel van die noorde se reënseën en hy het stroef geluister. Sy “Ja, dit het nie tot hier by ons gekom nie,” het gewys wat in sy gemoed maal.

Toe was dit Huil in die Stof.

Op ‘n plaas buitekant die Klein-Karoo staan ‘n man en wag.
Hy wag al lankal vir ‘n druppel reën om sy grond te kom seën.
Hy bid al maandelank dat daar iets moet gebeur …
Skielik rol ‘n traan en plof in die stof.

Het jy al ‘n boer sien huil?
‘n Boer sien huil as hy buig op sy knie op die dorre, droë stof?
‘n Boer sien huil terwyl ‘n traan by sy wang afrol en in die stof plof?
Terwyl hy wag dat God die aarde seën.

Ek het hom laat praat want dit was duidelik sigbaar dat daar iets in sy gebroke binneste was wat moes uit. Sy stem was skor en daar was nattigheid in sy oë. “Ek kom nou net met my onmisbare hond uit die veld uit. Ek is verpletter. Ek het probeer om my diere deur te kry, maar dis alles verby. Nie ‘n enkele gemsbok, blouwildebees en eland het oorgebly nie. Daar is omtrent tien koedoes en ‘n honderd of wat springbokke. Wild, op soek na weiding, wat nie eens oor die jakkalsdraad kon spring nie, het net daar bly lê en gevrek. As jy saam met my ry, sal jy die karkasse in die veld sien lê.” Hy het ‘n ruk woordeloos getuur en verder vertel. “Ek het ‘n fout gemaak. Ek moes nie destyds met wild begin boer het nie. Die Karoo is nie vir wildboerdery gemaak nie. Dis net te droog.”

“Jy’s nie alleen nie. Baie boere het al foute gemaak,” het ek opgemerk en toe vertel ek hom van die biddag vir reën in Namakwaland toe die graan witverdroog op die lande gestaan het. ‘n Boer het ‘n opmerking gemaak: “Julle kan maar bid. Julle kan maar probeer, maar dit moet julle weet: Toe die Skepper hierdie wêreld gekom maak het, het Hy hom droog en dor gemaak. Goed vir bok en skaap om te oorleef. Hy het hom nie gekom maak vir saaiery nie.”

Na ‘n wrange glimlag het hy verder gepraat: “En asof dit nie genoeg is nie, het ek my spog boerbokkudde verloor. Ek en my vrou was by as die ooie gelam het, want daar was maar altyd ooie wat gehelp moes word. Toe word sy dodelik siek. By die dood omgedraai. Brusellose (besmetlike misgeboorte), het die dokters uiteindelik bepaal. Die veearts het kom toets en bevind dat die boerbokke besmet was. Oor ‘n duisend bokke is vrekgemaak. Die staat het uitbetaal maar dit was ‘n druppel in die emmer.” Ek het hom woordeloos, vas in die oë gekyk. Hy was nog nie klaar nie. “En niemand glo dit nie, maar ongediertes soos jakkalse en rooikatte, oes maklik die helfte van jou skaaplammeroes. En niks is so slu en slim soos ‘n jakkals nie!” Hy tuur ver en skud sy kop.

Voordat ek iets kon sê, het hy weer begin. Sy stem wou breek toe hy amper driftig verder gepraat het: “Man, ons kan nie meer nie! Ons is gelowiges, maar weet jy wat? Ek is kwaad vir God. Verstaan Hy dan nie? Nou die dag toe ek daar sit, toe kom hierdie rooi hond en sy kyk my in die oë en sy sit haar poot op my skoot …” Hy skud sy kop en kyk af grond toe. “Man, tot die grond is morsdood!”

“My vriend,” het ek vir hom gesê: “Jy is nie die eerste en enigste wat, in sy worsteling, dié punt bereik nie. Gaan kyk maar na Dawid in sy Psalms en wat Job te sê gehad het. Maar in beide gevalle het hulle dan weer ‘n ander punt bereik toe hulle tot belydenis gekom het, God se oppermag aanvaar het en hulle geloofsvertroue opnuut in Hom bevestig het. Ek preek nie vir jou nie. Ek bid dat jou geloofsoog nie sal verdof nie – dat die Vader jou in Sy genade sal versterk om soos Habakuk uit te roep:

… al sou daar geen kleinvee in die kampe meer wees nie
en die beeskrale sonder beeste wees,
nogtans sal ek in die Here jubel,
sal ek juig in God, my Redder.
Die Here my God gee vir my krag!”

Ons het mekaar veelseggend in die oë gekyk en dit was duidelik dat wat gesê moes word, gesê is. ‘n Gemoedelike gesprek het gevolg terwyl ons lekker Karookoffie gedrink het. Ek het my bondels rooikareebraaihout uitgesoek en in die kar gelaai. So met die groetery was daar ‘n uitnodiging: “As julle nou weer hier verby kom, kom bly in ‘n jaghuisie. Ek sal hom verniet vir julle gee,” en dan met ‘n skewe glimlag, “hier’s mos nie meer wild om te jag nie. Die huisies staan tog nou leeg…”

Terug op Riversdal, vertel ek vir vriend van die droogte in die Karoo anderkant die Swartberg. Na ‘n wyle van stilte, het hy begin vertel van die verskriklike droogte in Smithfield se wêreld: “My pa het my aan die hand gevat en kraal toe gestap waar die lammerooie met hulle lammers sonder ‘n krieseltjie kos was. In die kraal het hy gekniel, gebid en vir Vader raad gevra want hy kon nie meer verder nie. Na ‘n ruk het hy opgestaan, sy knipmes uitgehaal en al die lammertjies keelaf gesny om die ooie deur te kry. Dis wat ek onthou van droogte. Dis net genade as hy nie ‘n boer breek nie. My pa het nie gebreek nie en kon al sy ooie deurtrek. Net genade …”

Ek praat met ‘n jong boer in die Klein-Karoo. “Dis maar sleg, oom. Vir twee jaar nou, het dit hier en daar net stofnat gereën. Die rivier is droog en die kuile leeg. Ek het maar my vee in die koring ingejaag. Gelukkig het boere anderkant die berg vir my weiding gegee vir my vee, wat nog oor is. Ai oom, maar nou bly die reën daar ook skraps. Hulle raak nou ook in die noute. Miskien sal ek maar moet verkoop en weer begin – soos ons pa’s dit maar moes doen. Dit gaan weer reën, oom. Dit gaan weer reën!

ʼn Ander vriend vertel vir my dat hulle maar gesaai het. “Jy saai maar in die geloof. Jy bid en jy glo en jy hoop want die koöperasie moet betaal word. Dis saad. Dis kunsmis. Dis diesel.” Geloof en hoop het nie beskaam nie. Die weerprofete het geen reën voorspel nie, maar deur die nag was daar sagte reën en toe is daar dag en nag gesaai – in geloof gesaai. Die versugting dat opvolgreën sal val is oral gehoor. Terwyl ek nou hier sit en skryf, sak die sagte opvolgreën oral uit. Die boere juig want God het die aarde met Sy reën kom seën.

Het ‘n boer ons al sien buig?
Vir ons hoor bid terwyl sy boererug wil knak?
Vir ons hoor bid dat God die aarde met Sy reën sal seën?
Sodat ‘n boer weer in die reën kan lag!
Sodat hy weer in die reën kan dans as Sy reën die aarde kom seën!

*”Dans in die reën” is die debuutliedjie op Touch of Class se album “Koffiefontein” wat in 2013 uitgereik is.