(Foto: Pixabay)
Of ons nou daarvan bewus is of nie, traumatiese ervarings kan ʼn mens se alledaagse lewe, gedrag en besluite beïnvloed.
Wêreld-traumadag is Sondag gehou en sielkundiges benadruk dat ʼn mens nie die gevolge van trauma moet onderskat nie.
“Of dit nou direk of indirek is, baie van ons is al deur traumatiese gebeure geraak. As ons voor gevaar staan, hetsy werklik of al voel dit net so, gaan ons brein en liggaam in die oorlewingsmodus. Dit aktiveer die mees instinktiewe en primitiewe deel van ons brein,” verduidelik Jonelle du Plessis, ʼn kliniese sielkundige wat by Netcare Akeso in Umhlanga praktiseer.
“Dit lei tot die stresreaksie van ‘veg, vlug of vries’, en vorm terselfdertyd sterk herinneringe wat die brein sal gebruik om ʼn reaksie te skep vir die hantering van soortgelyke scenario’s van werklike of waargenome gevaar in die toekoms. Aangesien daar geen bewustheid van tyd is nie, bly die reaksie op die gevaar aktief.
“Dit kan daartoe lei dat die traumatiese geheue weer geaktiveer word deur enigiets wat verband hou met die aanvanklike traumatiese gebeurtenis.”
Du Plessis sê klanke, plekke of reuke wat verband hou met die oorspronklike trauma kan terugflitse en hiperbewustheid veroorsaak.
“Die primitiewe brein dui op groter gevaar, wat in wese ʼn voortdurende traumasiklus veroorsaak, wat lei tot ongewenste gedrag en gedagtes, wat kan manifesteer in ʼn aantal geestesgesondheidsversteurings,” verduidelik sy.
ʼn Neurowetenskap-gebaseerde benadering tot terapie wat internasionale aandag gekry het en nou in Suid-Afrika beskikbaar is, bied hoop vir veranderende denkpatrone wat verband hou met trauma uit die verlede. Dit bied ook die kans om los te kom van dinge soos angs, posttraumatiese stres, enige soort wanorde, fobies en verslawing.
BWRT (Brain Working Recursive Therapy) is ʼn bewysgebaseerde benadering wat deur goed opgeleide sielkundiges en psigiaters gebruik word om pasiënte te help om nuwe reaksies op te bou wanneer hulle met traumatiese snellers gekonfronteer word. Die tegniek het ten doel om ʼn mens in staat te stel om los te kom van standaard-denkpatrone deur hom of haar te help om nuwe neurale weë in die brein te vorm.
BWRT is in 2011 ontwikkel deur Terence Watts, ʼn terapeut uit die Verenigde Koninkryk, en fokus daarop om neuronbane in die brein te onderbreek, te herorganiseer of te neutraliseer. Die doel is om die brein te verhinder om besluite te neem en op grond van diepgewortelde verstandelike prosesse te handel voordat ons daarvan bewus is. Dit stel ons in staat om ons vrye wil terug te kry, in die sin dat ons reaksies nie meer gebaseer is op ʼn aangeleerde refleksreaksie op trauma nie.
Benjamin Libet, ʼn baanbrekerwetenskaplike in die studie van menslike bewussyn, het voorgestel dat mense nie so ʼn vrye wil het as wat ʼn mens jou sou voorstel nie. In plaas daarvan het hy veronderstel dat daar ʼn kognitiewe gaping blyk te wees. Dit word gebaseer op ʼn breukdeel van ʼn tweede vertraging tussen wanneer ʼn idee ons bewustheid bereik en wanneer die neurologiese roete aktief is, sodat ons ʼn bewuste besluit kan neem.
Mense met ʼn verskeidenheid van geestesgesondheidskwessies, wat wissel van geringe depressie tot posttraumatiese stresversteuring (PTSV), asook alkohol- en dwelmverslawing, kan baat by hierdie soort behandeling om los te kom van denkpatrone wat verweef is in die brein. Dit kan ook help met eksamenstres, vrees vir mislukking en prestasie-angs, asook angsverwante toestande soos paniekversteuring en enige ander algemene angsversteurings. Mense wat treur en ʼn geliefde verloor, kan jare lank elke dag hul trauma herleef, maar hierdie strategie kan hulle help om hul gedagtes te herfokus. Die doel is nie om van ʼn mens se verlies te vergeet nie, maar om gehelp te word om voort te gaan met ʼn mens se lewe.
Vir meer inligting oor geestesgesondheidsprobleme en -dienste, asook toegang tot sorg en hulp in ʼn emosionele krisis kan enigiemand Netcare Akeso nader. Mense kan die Netcare Akeso-hulplyn by 0861 435 787, 24 uur per dag, skakel om met ʼn berader te praat in die geval van ʼn sielkundige krisis.
