Kopenhagen, ’n aangename ervaring

Foto: Anton Karatkevich/Unsplash.com

Die Deense hoofstad tel gereeld onder die topstede wat lewensgehalte betref. Die Dene het ’n eie term wat hul lekker ontspanne leefwyse beskryf, naamlik “hygge”, iets wat vertaal kan word as knus en gemoedelik.

Kopenhagen met sy voorstede is wel ’n stad met sowat ’n miljoen inwoners, maar is werklik aangenaam om in te wees. Min wolkekrabbers, deurpaaie of nywerheidsgebiede verontsier die stad. Die vars bries van die see sorg dat die lug skoon is en die eertydse handelshawe in die stad is lankal omskep in gewilde woon- en ontspanningsplekke met hoë lewensgehalte. Al wat teen Kopenhagen tel, is die noordelike weer (alhoewel dit tans somer is en die warmste weer in ’n lang tyd daarby!), en die hoë pryse vir bykans alles. ’n Bier of selfs koeldrank kos jou soveel soos ’n ete in ’n goeie restaurant in Suid-Afrika, en ’n woonstel daar kos soveel soos ’n luukse huis hier. Die belasting is ook van die hoogste in die wêreld. Soos orals, het elke voordeel sy prys.

Die stad het ’n magdom besienswaardighede. Almal dink eerste aan die standbeeld van die meermin, en hier kry jy ʼn samedromming van busse met veral Chinese besoekers – ’n klassieke toeristelokval. Almal moet dit sien en selfies neem omdat almal dit al iewers op die internet gesien het, al is dit eintlik ʼn onopvallende klein monument. Wel, daar is beslis meer indrukwekkende standbeelde of besienswaardighede sommer in die onmiddellike omgewing van die meermin, soos die ou kasteel (nogal vergelykbaar met die een in Kaapstad) of die Gefion-fontein wat ’n verhaal uit die Germaanse mitologie uitbeeld.

Hier is ook ’n magdom argitektoniese skatte en museums en die stadsatmosfeer werklik aangenaam: groot dele van die middestad is voetgangervriendelik en fietse is volop. Die see is altyd naby, met talle seiljagte of selfs egte driemas-seilskepe, lieflik om na te kyk. Nyhavn, die klein voormalige handelshawe in die stad, is nou ’n waterfront met baksteenstore uit die 18de eeu wat omskep is in restaurante, kroeë en hotelle en wat jou aan Amsterdam laat dink, maar minder oorweldig deur die massas.

Kopenhagen het ook sekere groot pleine soos die Kongens Nytorf met monumentale openbare geboue uit die laat 19de eeu wat ’n mens aan Parys laat dink met die teater, biblioteek en Franse ambassade.

Omdat Denemarke al vir baie eeue ’n koninkryk is, is hier ook verskeie paleise. Die huidige koningin, Margrethe II, regeer al sedert 1972. Amalienborg is die setel van die koningshuis en bestaan nie uit een gebou nie, maar uit 4 kleiner paleise rondom ’n ovale plein. Op die plein marsjeer die paleiswag met die hoë beervel-helmhoede soortgelyk aan die Britse paleiswag – ’n gewilde fotomotief.

Naby is die indrukwekkende Frederikkerk, ’n koepelkerk en amper ’n kleiner weergawe van die St. Pieterskerk in Rome en iets wat ’n mens nie sommer in die sober Denemarke verwag nie, soos ook die monumentale stadsaal met sy toring, in die tipiese rooibaksteenstyl gebou, en die groot plein voor wat daarvan getuig dat Kopenhagen eens ʼn hoofstad van ’n moondheid was.

Die politieke hart klop op die eiland waar die stad sy ontstaan gehad het en wat die Christiansborg-paleis bevat. Die een vleuel word nog deur die koningshuis gebruik vir onthale, die ander vleuel huisves die parlement. Nêrens is monargie en demokrasie geografies nader aan mekaar nie. Ook die hoogste regsprekende gesag en die kantoor van die eerste minister is in die gebou, sodat die hele trias politica (uitvoerende, wetgewende en regsprekende gesag asook die seremoniële staatshoof in die vorm van die koningin) in een gebou verenig is. Die huidige Christiansborg-paleis het min in gemeen met sy twee voorgangergeboue wat al twee afgebrand het en is in die neobarokstyl van 1907 tot 1937 gebou.

Denemarke het ’n lang geskiedenis van permissiwiteit en liberalisme, maar nogtans is dit hier georden en skoon en is daar ooglopend geen bedelaars of maatskaplike gevalle in die voetgangerstrate of op pleine te sien nie, anders as dikwels in groot stede. Of dit toe te skryf is aan ’n effektiewe polisiemag of ’n sterk welsynstaat, is vir die besoeker nie duidelik nie. Dalk iets van al twee. (In Denemarke leef dié soort mense/bedelaars saam in die hippievesting Christiania, ’n storie vir ’n ander dag).

Denemarke was lank ’n modelland vir linksgesindes, maar is sedert die vlugtelingkrisis meer regs. Die vervreemding van Islam het al vroeër begin met die aggressiewe reaksie op die Mohammed-karikature deur ʼn Deense spotprenttekenaar. Denemarke het toe al, ’n hele paar jaar voor die krisis van 2015, besef dat onbeheerde immigrasie uit veral arm Moslemlande, en die oop samelewing en welsynstaat, nie saam kan werk nie. Daarom is ook met die massa-instroming in 2015 konsekwent opgetree en die grense beheer. Die liberale Denemarke was skielik ’n soort noordelike Hongarye, tot irritasie van die linkse idealiste.

Mense uit die Derde Wêreld is minder opvallend as in ander Westerse stede, maar Denemarke is nie meer die homogene land wat dit eens was nie, en misdaad het van ’n baie lae vlak blykbaar voelbaar gestyg, maar is in vergelyking met Suid-Afrika nog steeds te gering om te noem.