Nuuskommentaar: As Zuma nou moet waai, moet Ramaphosa presidensieel begin optree

Adjunkpresident Cyril Ramaphosa (links) en pres. Jacob Zuma (regs) (21 Mei 2014) Foto: GCIS

Koerantopskrifte basuin dit nou byna daagliks uit – dat adj.pres. Cyril Ramaphosa nie ’n geleentheid laat verbygaan om grondgryp sonder kompensasie en radikale ekonomiese bemagtiging te dryf nie. Veral die grondkwessie (eintlik alle eiendom) is ’n erg verdelende faktor.

As nuwe president van die ANC spreek Ramaphosa op die oomblik hoofsaaklik ’n verdeelde ANC toe, en probeer eenheid bewerkstellig. Die grondkwessie is ook nog ’n relatiewe nuwe beleid van die ANC nadat pres. Jacob Zuma so onlangs as verlede jaar nog ’n paar van sy loskop-kornuite in die gesang gevolg het. Dit het bykans saamgeval met ’n stemming in die parlement waar die ANC daarteen gestem het, omdat dit nié ANC-beleid was nie.

Nou is dit, danksy waarskynlik een van die laaste hospitaal-aangeë wat Zuma na Ramaphosa kon laat loop. Ekonome is dit bykans eens dat so iets, sou dit werklikheid word, die ekonomie ineen sal laat stort. Die rubriekskrywer Max du Preez het betreklik onlangs nog geskryf dat as dit werklikheid word, hy ook emigrasie sal oorweeg.

Ramaphosa kwalifiseer deurlopend dat grondgryp nie so sal geskied dat dit die ekonomie sal benadeel, of voedselsekuriteit in die gedrang sal bring nie. As dit inderdaad vir Ramaphosa ’n prioriteit sal wees, sal hy die grondgrypkwessie smoor en ander landbou-onvriendelike maatreëls wat die ANC ingestel het, aftakel. Hy sal ook die kwessie van plaasaanvalle met erns aandurf.

Zuma het nooit tydens sy termyne as president geleer dat moderne tegnologie dit vandag onmoontlik maak om, soos ’n stamkaptein van ouds, by elke familievuurtjie ’n storie te gaan vertel waarvan daardie familie hou nie. Al sou dieselfde storie die mense by ’n naburige vuurtjie die harnas injaag. So is Suid-Afrika verskeie kere in die buiteland in ’n verleentheid gestel oor dinge wat Zuma vir bepaalde gehore kwytgeraak het.

Van Ramaphosa word egter beter verwag. Hy weet wat hy in sy ANC-hoedanigheid sê is dieselfde aand op TV’s landswyd. En die boodskap sal sommiges ontstig.

Daar is ál meer sprake dat Zuma eersdaags die trekpas gaan kry, en dat Ramaphosa binnekort ook die staatspresident sal wees. Dan is dit nou ’n slegte tyd om a-la-Zuma populisties te probeer wees, en vereis dit dat hy meer presidensieel moet begin optree. Dit is goeie raad, selfs al volg hy Zuma eers in 2019 op.

Ramaphosa sal ook moet let daarop dat daar tussen hom en Zuma nie ’n situasie ontstaan van waar die pap gereeld op die grond beland nie. Wie moet byvoorbeeld met woord en daad die politieke voortou neem oor die gebeure by Ottoshoop waar ’n poskantoor aan die brand gesteek is, en ’n polisiestasie en ’n huis wat deur polisielede bewoon word, onder die klippe gesteek word?

En wat van die studentekwessie en gratis onderrig wat die EFF so lekker stook?

Dit lyk nie of Zuma meer belangstel om enige krisisse (wat hy self veroorsaak het), aan te spreek nie.

Intussen wag ’n groot deel van die bevolking ongeduldig dat Ramaphosa by sy verkiesingsbeloftes gaan hou om staatskaping en korrupsie ernstig en met mening aan te pak. Omdat Zuma nog deur appèlle na reddingsboeie gryp, is Ramaphosa se hande hier en daar gebind, maar hy kan intussen heelwat doen.

Die land se ekonomie is eenvoudig te broos, soos die rommelstatus bewys, om dit nou nog met hamerhoue oor grondgryp sonder kompensasie te betakel. Los eers die huidige regeringsproses wat vol probleme en korrupsie is, of ruk dit reg. Behou die goeie gesindheid van die landbougemeenskap, en omdat dit alle eiendomsreg raak, ook dié van die ekonomies aktiewe deel van die bevolking.

Die ironie is dat die internasionale reg baie beperkte reg op eiendom aan state toeken, soos byvoorbeeld diplomatieke eiendom. Daarteenoor word individue, en selfs vreemdelinge, se reg op eiendom deur ’n magdom verdrae erken. Sommiges is suiwer aan die internasionale reg gekoppel, ander is weer in universele menseregte geanker.

Een van die rigtinggewende bepalings van die internasionale reg is artikel 17 van die Universele Deklarasie van Menseregte van 1948 wat soos volg lui: “Everyone has the right to own property alone as well as in association with others. No one shall be arbitrarily deprived of his property.” Lees gerus die volledige artikel oor die ontwikkeling van eiendomsreg in die internasionale reg hier.

Terwyl eiendomsreg saam met moderne tegnologie uitbrei, soos bane vir satelliete en ’n wye spektrum intellektuele eiendomsreg, wil die ANC na die voor- koue oorlogse situasie terugkeer, en spesifiek dit wat met die nie-demokratiese state geassosieer word.

Ramaphosa moet meer wysheid aan die dag lê as hy nie die bewind van ’n onregeerbare land wil oorneem nie.