Nuuskommentaar: Die droogte en koeksister-kerktorings. Kan ons nog saamstaan?

Met ons pennies en tiekies het ons die Vrouemonument gebou, het van die ou mense graag vertel. Talle kerktorings behoort in die vorm van koeksisters te wees om te gedenk hoe die susters skouer aan die wiel gesit het om kerkboufondse te laat groei. En nou staan ons voor die enorme uitdaging om die landbou wat in groot nood verkeer, deur die drif te help.

Dis meer as net pikant dat, te midde van die ergste droogte sedert 1904, die nuusfokus al weke lank op die netelige kwessie van ras en rassisme sou vashaak. Ook pres. Jacob Zuma kry volop kolfbeurte om soos gebruiklik vir nulletjies uitgehaal te word.

Toegegee. Die droogte en die gevolge in terme van lyding, ook van weerlose diere, is meer as wat baie mense in hul gemoed kan koester. Dis bitter onaangenaam om daaroor te skryf en is ’n beker vol gal wat asseblief moet verbyhou as dit kan.

Maar dit kan nie.

Geen mens met gevoel kan ook die blinde oog daarop werp nie. Ook die feit dat die regering halsstarrig weier om die omvang daarvan te erken en dus snoep is met die beskibaarstelling van nood-droogtehulp – wat dan in elk geval byna uitsluitlik na opkomende boere gaan. Onlangs het ’n woordvoerder van die departement van landbou nog gesê net 20% van die land word deur die droogte geraak en daarom is die droogtehulp voldoende. Inligting van die georganiseerde landbou en feitlik elke ander bron weerspreek hierdie stelling in hiperboliese terme.

Die droogte raak ook talle dorpelinge en stedelinge regstreeks en onregstreeks. Verskeie Vrystaatse dorpe se water het al opgeraak, en groter plekke beleef beurtwater. Vandalisering en gebrekkige instandhouding vererger die situasie.

Tog is daar talle mooi verhale oor hoe saamgestaan word om soveel as moontlik van die skerp kante van die droogte minder skerp te maak. AfriForum, Solidariteit, Solidariteit Helpende Hand, TLU SA en Cell C het byvoorbeeld omvattende planne bekendgemaak om boere en hul vee wat tans onbeskryflik swaarkry, te help. Henk Maree, nasionale woordvoerder van AfriForum, het ’n tjek van R200 000 aan TLU SA oorhandig om die samewerkingsooreenkoms mee aan die gang te kry.

Oor die land heen word water bymekaar gemaak om na die droogtegeteisterde gebiede te versend. Boere wat nie so erg deur die droogte geraak is nie, skenk op aansienlike skaal voer aan dié wat noustrop trek. Baie van hulle het al in die verlede dieselfde soort hulp gekry juis van diegene wat nou noustrop trek. Skole en ander instansies sit handjie by – druppels wat naderhand ’n emmer kan volmaak. Minstens een kunstenaar laat die opbrengs van ’n lied wat hy spesiaal geskryf het na die droogtefonds gaan. Vier fotograwe het skouer aan die wiel gesit om ’n uitstalling van droogtefoto’s en die opveil daarvan ten bate van die droogtefonds moontlik te maak.

Dit het wel intussen goed oor dele van die droogtegeteisterde gebiede gereën, en soms is selfs skade deur hael, oorstromings en wind aangerig. Soos die boere sê, dit reën ongelukkig nie gras ook nie. Dit sal ’n ruk neem vir die veld om weer kos te dra. Die reën het dikwels ook kol-kol neergesak – ’n eienskap van El Nino.

Hierdie soort saamstaan se waarde kan moeilik onderskat word, al is dit ook moeilik om te dink dat dit die volle omvang van die skade kan teenwerk. In ’n sin is dit egter ’n belegging in jou eie en jou gesin se toekoms – as voedselsekuriteit heeltemal in duie stort, of kos net onbekostigbaar duur word, het ons onsself in die voet geskiet.

En die droogte het ook nie beteken dat plaasaanvalle opgedroog het nie.

By geleentheid het ’n predikant gesê dit sou gepas gewees het as baie van die kerkgeboue se torings die vorm van koeksisters aangeneem het, ter erkenning van die rol wat hierdie soet lekkerny gespeel het in kerkboufondse, maar ook om groter segmente van die volk in donker tye op hul voete te kry. Oor die Vrouemonument word gesê die volk het met hul pennies en tiekies die nodige geld daarvoor bygedra. En dit was dikwels bloedgeld van ’n volk op sy knieë.

Sit dit nog in ons, die gelukkiges wat kan, se broeke om bydraes te maak, al is dit om net R10 af te knyp? Of ’n omvattender projek te loods ter ondersteuning van of bykomend tot bestaande projekte? Soos om bereid te wees om stedelinge se grassnysels bymekaar te maak sodat boere dit as veevoer kan gebruik.

Suid-Afrika is ’n marginale landbouland en Suid-Afrikaanse boere moet besonder knap wees om in ’n land waarvan slegs die hoogste reënvalgebiede se neerslag by die wêreldgemiddeld kers vashou, en te midde van ’n landbou-onvriendelike regering en plaasaanvalle, jaar vir jaar voedselsekuriteit verseker – behalwe soos nou wanneer El Nino sy kloue behoorlik inslaan.

Wanneer die landbou noustrop trek bloei veral die platteland. Dit word mettertyd die stede se probleme wanneer desperate werkloses die stedelike plakkergebiede hand oor hand laat groei.

Navorsers beweer in ’n nuwe studie dat daar voorheen waarskynlik heelwat lewe in die heelal was, maar dat dit uitgesterf het. Die rede is dat tydperke wat eksoplanete lewensvatbare omgewings huisves, maar kort is. Ons aarde se eie geskiedenis toon aan dat klimaatsiklusse al verskeie kere ’n impak op lewensvatbare landbou-omgewing gehad het, en beskawings soos dié van die Majas laat val het.

Dit beteken nie ons kan die landbou maar aan die natuur (en swak politieke omgewing) se lot oorlaat nie. Die landbouwetenskap ontwikkel snel om byvoorbeeld nuwe kultivars voort te bring wat meer droogte- en hittebestand is en dan boonop groter oeste kan lewer. Suid-Afrikaanse boere beskik oor ’n ongelooflike kennisbasis om hier te boer, en daardie kennis word deurlopend uitgebrei.

En nou het ’n uiterste natuurtoestand sy tol geëis en die stedelinge het nou ’n groot uitdaging om hand by te sit.

Kom ons wys ons kan.

Dit beteken nie dat ons die oog van die bal in ander krisisse kan haal nie. Afrikaans word steeds bedreig al sing wie ook al die lofliedere van die groei van kunstefeeste (wat dikwels ook al hoe minder Afrikaans word). In gemeenteverband sal daar steeds diegene wees wat in groot nood verkeer en die diakonie wat van bydraes van gemeentelede afhanklik is. Daar is ook groot nood buite kerkverbande en waar staatsubsidies ook skraps is.

Maar ons durf nie die georganiseerde landbou in hierdie nood in die drif te laat vasval nie.