Nuuskommentaar: Die groot sinkgat onder verkeerskruising

Die groot sinkgat onder ’n besige kruising in Centurion kan as simbool ingespan word van ’n land wat ’n kruispad bereik het en ’n nuwe koers moet inslaan… maar dit kán nie ’n kruispad met ’n groot sinkgat onder wees nie, want dan is ’n stofwolk en ’n groot gat die onafwendbare gevolg.

Groot dele van Suid-Afrika is op rotsformasies geleë wat oor die jare deur die natuur opgelos word en grotte, sinkgate, waterfonteine en vele meer vorm. Van die grotte is toerismebesienswaardighede, Kuruman in die Noord-Kaap kry sy water só op ’n natuurlike manier en dit bied wonderlike plekke vir paleontologiese en argeologiese uitgrawings soos die Wonderwerkgrot en die Sterkfontein-kompleks.

Die regering het by tye sy hande vol met plakkers wat nie gevaarlike gebiede wil ontruim nie, en ander wat weer juis na hierdie “vakante” gebiede trek en op dienste aandring. Dit terwyl dit lewensgevaarlik kan wees om op daardie plekke te woon.

Die proses waardeur hierdie holtes en grotte gevorm word, is normaalweg baie stadig, met reënwater wat koolsuurgas opdoen en dan bitter stadig aan die rots met ’n hoë kalkinhoud wegvreet. Benewens die openinge wat in die rots ontstaan, ontwikkel daar ook dikwels stalagmiete en stalaktiete.

Mynbou, waar water uit ondergrondse kamers onttrek word, versnel die proses wat tot sinkgate kan lei, al vind die eintlike mynbou-aktiwiteite kilometers dieper in gans ander tipes rotsformasies plaas. Maar dit het ook al enorme skade en lewensverlies tot gevolg gehad.

Onlangs was daar die geval in die Noord-Kaap waar ’n belangrike roete tydelik gesluit moes word toe ’n sinkgat die pad begin ondergrawe het.

Gister het die nuus gebreek van ’n sinkgat so groot soos ’n skoolsaal en sowat twaalf meter diep, wat onder ’n besige kruising in Centurion gekry is. Die “dak” wat moes keer dat die voertuie nie in die gat val nie, was na berig word net 75 cm dik. Die verkeer word erg ontwrig terwyl detail-ondersoeke gedoen word om te bepaal presies wat die omvang van die sinkgat is.

In ’n nuuskommentaar met ’n politieke grondslag soos dié is die vraag hoeveel belangrike kruisings in ons land nie bo politieke sinkgate geleë is nie? Hoeveel staan op die punt om in te stort, en hoeveel, soos Coligny, het nie reeds skade gely nie?

Op die oomblik is dit groot nuus oor die baie gevalle van geweld teen vroue en baie jong kindertjies. In baie gevalle blyk dit dat van die vroue deur hul eie kêrels vermoor is, en dat moeite gedoen word om van die lyk ontslae te raak, soos deur dit te verbrand.

In minstens een geval het die man die lyk ’n ruk in sy yskas gehou.

Ja, dit is siek. Maar is dit net ’n klompie siek individue wat nou toevallig ’n toename toon, of is dit op die een of ander manier die produk van ’n siek samelewing? In watter mate kan dit herlei word na die bedenklike en immorele voorbeeld wat van die land se leiers stel, en die feit dat hulle skynbaar daarmee wegkom?

En wat hierby aansluit: Watter leiers en gemeenskapsfigure se gereelde uitsprake is eintlik deel van die probleem, en nie die oplossing nie?

Die land word op die oomblik erg geteister deur voorvalle van rassisme en beweerde rassisme. Weer eens – hoeveel hiervan se wortels spruit nie uit die optrede van politieke leiers wat knaend die rassetamboer slaan om persoonlike steun te probeer werf nie? Op 21 Mei vier Suid-Afrika saam met talle ander lande Unesco se Wêrelddag vir Kulturele Diversiteit, maar hoeveel is daar vir minderhede te vier as daardie kulturele uniekheid gebruik word om teen sekere groepe te diskrimineer?

Solidariteit is juis besig om die regering by verskeie internasionale en plaaslike instellings hieroor op te skroef.

Dat twee graderingsagentskappe die land tot rommelstatus afgegradeer het, het ook ’n oorsaak. Is dit nie ook maar ’n geval van ’n swaargewigpolitikus wat tot in die middel van ’n kruising gery het nie – ’n kruising waar hy geweet het ’n groot sinkgat is, en gaan spring het tot die spul begin ingee het nie? Toe die krake kom, gee die politikus pad en staan eenkant sy hande in onskuld en was.

Media 24 se hoofartikel handel vandag oor die minister van justisie, Michael Masutha, se aanval op die regbank. Binne die ANC is ’n beweging wat ruimte probeer skep vir pres. Jacob Zuma se vergrype teen die grondwet, en hulle beskuldig nou die regbank, wat telkemale ’n stokkie daarvoor steek, van die oorskryding van juridiese bevoegdhede (judicial overreach). Dít nadat Suid-Afrika nou al ruim langer as twintig jaar ’n grondwetlike demokrasie is – of moes wees as dit nie vir regeringsvergrype daarteen was nie.

So ’n kruising waaronder daar ’n groot sinkgat is, is ook nie die ideale plek om te gaan stilstaan en te gaan kopkrap oor watter rigting om in te slaan nie.

Ja, die land het ’n kruispad bereik, en dit is duidelik dat dit nie dieselfde koers kan bly inslaan nie. Maar die regte kruispad moet gekies word, anders bly daar dalk van die voorneme van ’n koersaanpassing net ’n groot stofwolk en ’n reusegat oor.