Nuuskommentaar: Die markiestent en die tokkelossie

Gaan die voorval, waarin die markiestent tydens pres. Jacob Zuma se Versoeningsdagtoespraak weggewaai het, sy aansien by tradisionaliste, wat meen die voorvaders is kwaad vir hom en dus sy politieke oorlewingsvermoë knou?

ʼn Uitdagende toespraak

Dit klink nogal baie asof pres. Jacob Zuma op Versoeningsdag per abuis die toespraak afgesteek het wat vir hom vir die vorige dag se MK-veteranebyeenkoms geskryf sou gewees het, ʼn byeenkoms waar hy en verskeie ander hoogwaardigheidsbekleërs stokkies gedraai het.

Maar Zuma hét in die toespraak wel oor versoening gepraat (en ʼn bisarre pad daarheen uitgespel), en ook Geloftedag aan die kort hare beetgekry.

Kortom, dit was eerder ʼn uitdagende toespraak as ʼn versoenende een. Hy het onder meer gesê die Afrikaner “beweer” of “maak aanspraak daarop” dat hulle ʼn Gelofte gemaak het. (…where they claimed to have made a covenant with God in 1838 that they will observe and celebrate 16th December if they win against the Zulu people.)

(Die oorwinning was nie soseer teen die Zoeloe-volk gemik nie, as teen die wrede diktator Dingaan nie – trouens, soos een van die ouer bronne dit gestel het, na die slag van Bloedrivier het verskeie stamme “uit hul gate gekom.”)

Hoeveel “versoening” opgesluit is in die volgende stelling is duister: “Gopane is one of the villages which experienced bloody confrontations between the people on the one hand and the apartheid government and its collaborators on the other, where people were brutally killed over the issue of passes, between 1957 and 1958.”

Hoe gouer hierdie toespraak vergeet word, hoe beter. As die toespraak ge-Google word, is dit duidelik die wegwaai van die markiestent, wat die laaste deel van die toespraak kortgeknip het, het die inhoud van die toespraak genadiglik heeltemal oorheers. Boonop is daar beeldmateriaal wat wys hoe Zuma en sy trawante voet in die wind geslaan het eerder as om beseerdes te help.

Met die sluiting van die Nasionale Vredesakkoord is geïmpliseer daar sou nie ʼn wenner of verloorder wees nie. Zuma verbreek met hierdie toespraak daardie bepalings, asook die inhoud van sy ampseed.

Markiestent en die voorvaders

Zuma is lief daarvoor om elke nou en dan die voorvaders tot sy voordeel te probeer inspan. So het hy, by geleentheid, ʼn gemeenskap gedreig die voorvaders sal hulle ry as hulle nie vir die ANC stem nie.

Maar gaan die jongste geleentheid nie vertolk word as ʼn teken dat die ongelukkige voorvaders hom die mond wou snoer nie?

City Press het ʼn volledige artikel gedra van ʼn onderhoud met Solly Nkudu, sekretaris-generaal van die Nasionale Vereniging van Tradisionele Genesers en Praktisyns van Suid-Afrika. Volgens Nkudu is dit heel moontlik dat die voorvaders ongelukkig is omdat die land sy “spirituele wese versaak” het. Hierdeur wys hy daarop geleenthede word versuim om offerandes aan die voorvaders te bring.

Hy meen die wegwaai van die tent is nie noodwendig teen Zuma gemik nie, maar teen die land.

(Zuma was in 2012 ook die gasspreker tydens die Erfenisdagvieringe in die Oos-Kaap, waar die markiestent weggewaai het nog voor hy kon begin praat. Hy het toe ook heel onwaardig die hasepad gekies.)

Sonder om te veel op die betrokke geval in te gaan, is dit moontlik dat God wel ingegryp het en die toespraak op hierdie manier kortgeknip het?

Ons sal nie weet nie. Waaroor ons wel kan bespiegel, is of die gedagte dat die voorvaders Zuma die rug toegekeer het, nie ʼn beduidende impak op sy oorlewingspotensiaal as president gaan hê nie?

Gesaghebbende swart rubriekskrywers sal egter momentum aan so ʼn weergawe moet gee en daardie moontlikheid kan so te sê uitgesluit word.

Op die oomblik lyk dit aof Zuma en sy trawante se haastige skaars-makery na die voorval, hom meer skade gaan berokken.

Gaan na die rotskuns en word wys

Eenogige geskiedenis het ʼn manier om sommige mense as engeltjies en ander as duiweltjies voor te stel. ʼn Groot deel van Suid-Afrika se geskiedenis is in die rotskuns van veral die San opgeteken.

Een van die merkwaardigste rotstekeninge, van ʼn sewentiende-eeuse houtskip wat omtrent ʼn 100 kilometer binneland in die Sederberge geteken is, was pas die onderwerp van ʼn artikel in ʼn Kanadese argeologiese tydskrif. Die tekening is die beste van vyf soortgelykes wat bekend is.

Die skrywer, Kimon de Greef, vind dit gepas om onder meer te skryf: “Khoi and San groups were largely annihilated by the mid-19th century, engulfed and splintered by colonial development. Many people died of smallpox, a fate shared by millions of indigenous peoples on the other side of the Atlantic, when the Americas were colonized. In South Africa, more people still were killed in systematic horseback raids by settler militias — a genocide, according to the Cape Town historian, Mohamed Adhikari and several other scholars and activists.”

Uit hierdie en ander bronne is daar egter nie ʼn aanduiding in die rotsgravures wat kontak met die wittes uitbeeld (en daarvoor met die Khoi-khoi) en konflik weergee nie, maar eerder ʼn stille waarneming. Min of meer dieselfde geld die uitbeelding van kontak met swart mense, wat hulle uit groot dele van die land verdryf het.

In hierdie land is ruim geleentheid om werklike seer en seer deur persepsies, aan te spreek. ʼn Uitdagende toespraak soos dié van Zuma is dus buite orde.