Nuuskommentaar: Is dit die toppunt van ’n Zuma-mosie van wantroue?

Kan dit moontlik wees dat Futuregrowth, deel van die Ou Mutual-beleggingsgroep, toevallig nou sou aankondig dat hy tydelik die toestaan van lenings aan ses van die land se grootste staatsondernemings gaan staak, só kort nadat aangekondig is dat pres. Jacob Zuma self aan die hoof sal staan van ’n nuwe omstrede entiteit wat oorsig sal doen oor die staatsondernemings? Netwerk 24 noem Zuma se bykomende rol in ’n hoofartikel ’n geval van wolf skaapwagter maak.

Uiteraard sal Futuregrowth nie openlik erken dat hy die prop op Eskom, Transnet, Sanral, die Landbank, die Nywerheidsontwikkelingskorporasie en die Ontwikkelingsbank van Suidelike Afrika oor Zuma uittrek nie, en voer aan dis ’n veiligheidsmaatreël weens die risiko van swak leierskap in van die staatsbeheerde maatskappye.

RSG berig dat die beleggingsbestuurder van Futuregrowth, Andrew Kantor, gesê het hulle moet nou eers seker maak dat die staatsbeheerde maatskappye op hul boeke goed bestuur word. Hy sê hulle wil seker maak dat die maatskappye nie politieke aanstellings met ander agendas in hul bestuur het nie. (Futuregrowth se volledige verklaring kan hier gelees word.)

Om tussen die lyne te lees gaan veels te uiteenlopende antwoorde oplewer.

Die gevolg was egter dadelik duidelik, soos dat die rand skerp teen die dollar geval het.

BizNews berig kort hierna omvattend, maar alarmisties, onder die opskrif

“Nuclear bomb triggered: Futuregrowth ends lending to SOEs in wake of Finmin attacks”.

Die “atoombom” verwys na 1985 toe die destydse president, PW Botha, algemene verwagtinge frustreer het deur nié, soos verwag is, die Rubicon oor te steek nie. Chase Manhattan Bank het hierna ’n kettingreaksie van disinvestering en opsegging van lenings aan Suid-Afrika aan die gang gesit in ’n proses wat as ’n atoombomontploffing beskryf is.

Gaan ander krediteure in die buiteland en in die binneland nou Futuregrowth se voorbeeld volg en Suid-Afrika in ’n soortgelyke krisis dompel? Volgens BizNews sal die land binne ’n week of so weet hoe die wind waai.

Tweedens word die kwessie in verband gebring, of dan so vertolk, dat die situasie verband hou met die ongure gebeure rondom minister Pravin Gordhan en die Valke, as front vir Zuma.

Ander faktore wat Futuregrowth as redes vir sy besluit aandui is die stelsel van patronaatskap en die uitdaging van die tesourie se onafhanklikheid. Politieke kommentators se verwysings na patronaatskap was eintlik uitsluitlik aan die adres van Zuma gerig en hiermee kom Futuregrowth baie na daaraan om onverbloemd die vinger in Zuma se oog te druk.

Futuregrowth word as ’n baie groot rolspeler beskou met bates van sowat R170 miljard. Dit maak dit die grootste private vaste-inkomste geldbestuurder in Afrika. R1,8 miljard wat aan drie staatsbeheerde maatskappye geleen sou word, bly nou reeds in die slag.

As Futuregrowth se stap na ander instellings uitkring sal dit duurder word vir die staatsinstellings om geld te leen te kry. Die tesourie self moet die land se begrotingstekorte probeer afwerk om ’n afgradering na rommelstatus te voorkom, en om groter skuld aan juis die staatsbeheerde instellings te maak is soos om met die leeu se voorpoot te speel. Soos sake teen einde Maart vanjaar gestaan het, het die tesourie se staatswaarborge aan staatsbeheerde instellings reeds R467 miljard beloop.

So tussenin loop die Gupta-spook ook, maar dit is lank nie die enigste spook wat sake deurmekaar krap nie en die tesourie skynbaar as ’n persoonlike spaarvarkie wil inspan nie.

Futuregrowth maak dit duidelik dat die besluit teensinnig geneem is, maar dat ’n herbesinning eers gedoen sal word as daar sprake is van deursigtigheid, behoorlike bestuurspraktyke en verantwoordbaarheid. Dis nie musiek vir die Zuma-administrasie se ore nie.

Die impak van Futuregrowth se stap hang af van hoeveel ander soortgelyke instellings soortgelyke stappe gaan neem.

Iemand gaan nie te gelukkig wees nie, maar daardie iemand het nie veel van ’n keuse as om die minste te wees, Gordhan uit te los, die tesourie se onafhanklikheid te erken, en om staatsondernemings van patronaatskap en plundery skoon te maak nie.

As die “atoombom” ontplof is dit ’n geval van óf die land, óf Zuma.