Nuuskommentaar: Nou byt die “Westerse konsep” die land séér

Nhlanhla Nene. Foto: GCIS

Dit is nie net korrupsie wat tot die broekskeur mini-begroting Donderdag bygedra het nie, maar die aandeel daarvan dat die land die gordel styf – of dan stywer – sal moet intrek, kan nie onderskat word nie.

Iets wat volgens die president net ’n Westerse konsep is, en in sy eie geval “niemand skade berokken het nie,” gaan nou daartoe bydra dat belasting in alle waarskynlikheid verhoog moet word, en uitgawes drasties ingeperk moet word.

Dit is nie om dowe neute nie dat die Wêreldbank korrupsie beskryf as die handeling wat ’n land van sy toekoms beroof (Westerse konsep of nie).

In 2011 is die “rekening” vir korrupsie in Suid-Afrika op 20% van die BNP bereken, aldus Lawson Naidoo van die raad vir die bevordering van die Suid-Afrikaanse Grondwet. In 2010 het die ouditeursfirma, BDO bereken dat korrupsie die land R100 miljard gekos het. (Lees gerus meer oor die omvang van korrupsie hier.)

Suid-Afrika tuimel onvermoeid op die korrupsiepersepsie-indeks; van die 54ste posisie in 2009 toe pres. Jacob Zuma president geword het, tot die 72ste posisie op die jongste lys. Op die omkoopindeks vaar Suid-Afrika egter werklik beroerd, met selfs die DRK wat beter vaar.

Dat dit ʼn impak op die ekonomie het, blyk uit ’n stelling van Transparency International in 2011 dat korrupsie breed staan in die pad van die oplos van die wêreld se skuldkrisis, wat weer onderliggend is aan die wêreld se ekonomiese krisis. Sedertdien het die wêreldkrisis ʼn bietjie verlig, maar toestande in Suid-Afrika het konsekwent agteruit geboer.

Maar soos die minister uitgewys het, daar was ook ander faktore wat tot die krisis bygedra het. Die uitgerekte AMCU-staking het die land na raming R30 miljard gekos. Dié staking was nie die enigste wat die land tot dusver vanjaar getref het nie – selfs die Poskantoorstaking kos die land elke dag heelwat, al het die rol van slakkepos die afgelope aantal jare afgeneem. Die minister van finansies wil nou deur verhoogde belasting R15 miljard oor die volgende twee jaar in.

Die land het ’n enorme kabinet – wat hoe dieper die land weggesak het, net al hoe groter geword het. Die bykomende koste van die jongste kabinet, onder meer in die skep en herstrukturering van departemente, kos die land R56,7 miljoen. Dit is twee keer meer as wat daarvoor opsy gesit is. Hierna volg die jaarlikse sleureffek van bykomende salarisse, vervoer, verblyfkoste, verversings ens.

Die koste van ʼn swaardiens-president met sy vier vroue laat die land se oë ook kort-kort rek. Op die duur is die koste van Nkandla se “sekuriteitsopgraderings” kleingeld teen die “lopende” (en vlieënde) koste van die president en sy gevolg.

En op ’n manier word geld vir vredesoperasies in Afrika gevind (soms deur die internasionale gemeenskap gedra), terwyl die land gebuk gaan onder grensskendings met veediefstal, renosterstropery en selfs plaasaanvalle as newe-produk.

In ’n nuusverklaring meen die DA dat die beleid van kader-ontplooiing die land jaarliks miljarde rande aan verlore fondse en gebrekkige dienslewering kos.

Paul Hoffman, hoof van die Instituut vir Verantwoordbaarheid het reeds in 2011 daarop gewys dat die beleid van kaderontplooiing ongrondwetlik en onwettig verklaar is (Mlokoti v Amathole District Municipality and Another).

Voeg hierby die koste van affirmative action (wat nie met regstellende aksie of te wel corrective action, verwar moet word nie). In 2013 het Siegfried Walther ʼn verband getref tussen affirmative action-aanstellings en onreëlmatige uitgawes van die staat, wat in 2012 R21,1 miljard beloop het.

Die probleem met verhoogde belasting om die gevolglike tekorte aan te suiwer is dat net nog geld uit die produktiewe sektor na die onproduktiewe sektor “gesuig” word. Selfs al word hierdie model van ekonomie die ekonomie van ’n ontwikkelingstaat genoem, skryf Paul Joubert, senior ekonomiese navorser van Solidariteit oor die mini-begroting soos volg: “Die minister van finansies, Nhlanhla Nene, se mediumtermyn-begrotingsraamwerk, wat vandag in die parlement ter tafel gelê is, is soos met dié van sy voorganger Pravin Gordhan, steeds op ʼn onvolhoubare model van ʼn ‘ontwikkelingstaat’ met begrotingstekorte, groeiende regeringskuld en swaar belasting gebaseer.”

Dr. Pieter Mulder, leier van die Vryheidsfront Plus, sê die minister berei Suid-Afrika duidelik voor op nuwe en verhoogde belastings en tariewe om die tekorte na die besnoeiing van uitgawes op te maak. Dit is ‘n fout in ‘n tyd van baie lae ekonomiese groei en sal ‘n groot demper op entrepreneurskap en groei plaas.

Die kort en die lank is dat die somme lank reeds gemaak is dat die land Zuma nie as president kan bekostig nie. Verkiesingsuitslae dui daarop dat die meeste Suid-Afrikaners glo dat die land wel die ANC as regering kan bekostig, en die spreekwoord in die politieke wetenskap lui dat ’n land die regering kry wat hy verdien. Net so jammer vir die minderhede.

En as sekere fundamentele dinge soos korrupsie, vermorste uitgawes, onrealistiese inkomsteverwagtings aangehelp deur verwoestende stakings, kaderontplooiing, ’n beheptheid met affirmative action, nie aangespreek word nie, sal selfs die beste minister van finansies en die doeltreffendste tesourie nie die wa op sy wiele kry nie. Dit is, soos die vergelyking wat iemand onlangs getref het, om ’n varksog se bakkies op te kikker deur lipstiffie aan die lippe te smeer.