Nuuskommentaar: Om wanBeelde (en die Grondwet) neer te skiet

Beeld se voorblad vroeër die week.

Dit is nogal skrikwekkend hoe ’n deel van die media en kommentators ’n blinde oog op die besprekings kon werp en karikature van Dinsdag se Solidariteit-krisisberaad kon skets, en dan self die vuurpeloton uitmaak om dié karikature mee neer te haal.

Twee aanhalings demonstreer dit goed:

• Flip Buys, voorsitter van die Solidariteit Beweging via RSG se program Monitor: “As ons na vandag se Beeld kyk dan was ons nie op dieselfde beraad nie.”

• Gideon du Plessis, hoofsekretaris van Solidariteit: “Ek lees vandag (gister), Beeld/Netwerk24 se beriggewing oor die Solidariteit Beweging se krisisberaad wat gister plaasgevind het. Ek wonder waar op dees aarde het die joernalis daardie snert gehoor wat vandag in die koerant verskyn het. Dit is bloot gemeen en swak joernalistiek om feite en gebeure so te verdraai. Dit was werklik ’n progressiewe gesprek gister en 47 aspekte is bespreek en aanvaar. Beeld gaan en skryf ’n hele storie oor een aspek wat rakelings genoem is. Beeld se leserstal het drasties geval tot 52 000 en die Solidariteit Beweging se ledetal het drasties gestyg tot oor die 300 000 lede, want ons verwoord ons lede se behoeftes. Kan nie verstaan hoe Beeld so met sy lesers in konflik kan wees nie. Daar is ’n paar enkelinge wat glo hul siening weerspieël die werklikheid en hulle skryf vir mekaar artikels. Jare gelede het ’n kollega by Staatkundige Ontwikkeling altyd verwys na die ‘wanBeeld’ en nou is dit vir my meer treffend. En nee, daar is geen behae daarin om hierna te verwys nie.”

Vanoggend staan Beeld ook ’n hoofartikel aan die onderwerp af, waar juis hierdie karikature belig en afgeskiet word, asof dit die kwessies is waaroor die beraad sou handel. In nog ’n berig word die ANC en ander se menings gevra. Prof. Marinus Wiechers word selfs aangehaal as sou hy gesê het om gebiedselfstandigheid te verkry sal die Grondwet met ’n twee-derde-meerderheid verander moet word. Dis hoogs onwaarskynlik dat Wiechers, wat aan die Grondwet help skryf het, onkundig oor die inhoud van artikel 235 sal wees. Dié artikel lui duidelik dat slegs nasionale wetgewing vereis word. ’n Mens kan maar net raai dat die professor na ’n soewereine onafhanklike staat sou verwys het, en dit sou inderdaad ’n grondwetwysiging vereis. Maar so iets was nie (nou) by die beraad ter sprake nie, en hierdie geval lyk alte veel na ’n stukkie lokvaljoernalistiek.

Kortom, dit herinner aan die “hoernalistiek” rondom die PUK-“Nazi”-saluut.

Die gesegde lui dat ’n dokter se foute begrawe word, ’n advokaat s’n gehang word, maar ’n joernalis s’n word gepubliseer. Binne die raamwerk van Media24 waar die susterskoerante op die bekwaamheid en integriteit van joernaliste van ander susterskoerante aangewese is om nasionale nuus uit ander streke te bekom, sal dit bitter jammer wees as die ander redakteurs nie elke nuusbrokkie van ’n bepaalde koerant met ’n vergrootglas deurgaan om die bymotiewe en ander goggas uit te snuffel nie. Uiteindelik is dit immers hul integriteit wat ook in die slag bly.

Volksblad lê byvoorbeeld groot aandag hieraan aan die dag, maar nogtans het die direksie betreklik onlangs besluit om hierdie koerant – die enigste in die Media24-groep wat toe ’n wins gemaak het, te sluit. Dié besluit is gelukkig omgekeer. Volksblad se hoofartikel vandag oor dieselfde onderwerp is terloops van ’n heel ander stoffasie. (Volksblad se hoofartikel was met die skryf hiervan nog nie op Netwerk24 gelaai nie. Dis ook nie die eerste keer dat Volksblad-items wat met dié van Beeld verskil nie gelaai word nie. Beeld en Netwerk24 deel ’n redakteur.)

Uitdrukkings soos klein byltjies slyp, hoort by die onvolwassenes, en arende vang nie vlieë nie, kom by ’n mens op, en hoe gouer die Afrikaanse media wat erg onder druk verkeer by daardie punt kan kom, hoe beter. Want Afrikaans het (nog) die gedrukte media bitter nodig. Die Afrikaanse taalkundigheid wat in Media24 opgesluit is, dra baie daartoe by dat Afrikaans se spelling en taalgebruik onder die breë bevolking suiwer kan bly. (Hoewel daar krakies kom soos die gedurige vertaling van die Engelse woord “section” met “seksie” of “afdeling” en daar ’n skrucbiwend (sic) van slordige “Afrikaans” op die sosiale media en selfs universiteitstake heers.

Maar ons Grondwet erken nie net taalregte nie, dit erken ook die regte van taalgemeenskappe (wat dus wyer as net taalregte ondervang).

En hier is die brandpunt.

Vanoggend lui die opskrif van Volksblad se hoofvoorbladberig: “UV bekyk Afrikaans in klasse”. (Maroela Media het die storie ook enkele dae gelede gedra.)

Die scenario wat geskets word, is dat ’n eens Afrikaanstalige instelling in sy inklusiwiteit studente inneem wat ’n politieke afkeer van Afrikaans het, of bloot so ’n sterk voorkeur vir Engels dat alles in Engels gedupliseer word. Wanneer die kritieke massa van “Engelsgesindheid” die meerderheid bereik, word vrae gevra oor die sinvolheid daarvan om Afrikaanse klasse te behou. Trouens, dit word as problematies voorgehou (soos die dubbele lading van dosente), en omdat dit in die praktyk gebeur dat die Afrikaanse klasse hoofsaaklik wit, en die Engelse klasse hoofsaaklik swart is – “terwyl die UV se beleid een van (rasse)integrasie is,” aldus die rektor.

Net daar word die grondwetlike regte van studente tot niet gemaak ter wille van ’n “beleid” wat ideologies gegrondves word. “Toeganklikheid” kan mos nie as “toeganklik” vertolk word as dit weer na die ander kant toe uitsluitend raak nie. Dit strook ook nie met die grondwetlike bepaling dat die inheemse tale, waarvan Afrikaans tog een is, bevorder moet word nie.

By die US word ook weens verskeie oorwegings na nie-gesegregeerde klasse gestreef, maar die fokus val dan op die tolking van lesings waarvoor die tegnologie reeds bestaan.

Kortom, om weens ideologiese benepenheid vasgevang te wees in die gedagte dat daar geen bedreiging vir Afrikaans is nie, en dat die aanslag teen die taal bloot ’n verbeeldingsvlug is, is ’n ontkenning van die werklikheid. Die Talewet word tans, volgens die beplanning van verskeie staatsdepartemente en staatsagentskappe, ingespan om in verreweg die meeste gevalle met Afrikaans weg te doen. Die departement van wetenskap en tegnologie het selfs opdrag aan al sy agentskappe, soos die SA Ruimte-agentskap, gegee om Engels, Zoeloe en Pedi as sy amptelike tale te gebruik. Afrikaans is die enigste Afrikataal met ’n volledige ruimteterminologiewoordeboek.

Of die Afrikaanse media dit wil weet of nie, hulle is aan presies dieselfde aanslae as die taal en taalgenote uitgelewer. Dit sou opsigtelik sin maak om in die proses vennote te soek, om die Grondwet te ondersoek en die geleenthede daarin te benut om die taal en sy sprekers se regte te bestendig.

Gaan dit uiteindelik werklik nodig wees om hele koerante, en dan dalk selfs koerantgroepe, tot niet te maak omdat enkelinge in hul ideologiese benepenheid gesonde joernalistiek in die afgrond in rysmier?

Sowat 200 koerante in Brittanje het die afgelope aantal jare toegemaak. Dis leeuwêreld om in te oorleef.