Nuuskommentaar: Oordrewe wetstoepassing tydens afsondering pla

‘n Weermaglid op patrollie in KwaZulu-Natal tydens die staat van algehele afsondering wat steeds geld. (Foto: Facebook)

Sedert die algehele inperking van krag geword het, het sekere wetstoepassers behoorlik uit hul pad gegaan om sake onsmaaklik te maak vir gewone landsburgers. Nie alleen is mense dikwels onnodig met ’n yslike R5 000 beboet nie, maar was daar berigte van polisie- en weermaglede wat hulle met wetstoepassing te buite gegaan het.

Maar laat ’n mens dadelik ’n klippie uit die skoen kry. In Suid-Afrika het betogers en soortgelyk nie ’n wafferse reputasie nie, en is eerder bekend hoe hulle wetstoepassers tot die uiterstes toe kan tart, en dan soos babatjies tjank as hulle kortgevat word. Suid-Afrika het juis ’n klad op sy naam oor hoe betogers hier simpatie van die publiek vir protesoptredes verslons.

Maar as iemand tydens die inperking sommer met R5 000 beboet word omdat hy sy eie sypaadjie skoonmaak, of om ʼn nutsman wat gevra is om ʼn inwoner se rioolstelsel te gaan skoonmaak nadat dit verstop geraak het, by sy aankoms by die polisiestasie om ’n permit te kry, beboet word omdat hy buite sy huis is, raak dit ʼn bietjie belaglik.

Dit is so dat die ramptoestand baie skielik afgekondig is en dat wetstoepassers baie vinnig moes optree met die toepassing daarvan. Daar sou bepaald foute intree, en dit is ook nie iets nuuts in Suid-Afrika nie. Die land se burokrate is juis berug vir hoe sekere reëls tot die letter toe toegepas word, al leen die betrokke gevalle hulle verreweg nie daartoe nie. Soms is dit nie onkunde of swak oordeel wat moedelose burgers in ’n posisie stel waarin hulle skuldig is as die munt kop val, en die ander kant wen as dit stert val nie. Verloor verloor jy, en laat ʼn mens met ’n reusefrustrasie.

Nog ’n probleem is dat daar soveel burgers is wat gewoon nie ag slaan op die inperkingsmaatreëls nie. In baie gevalle lyk dit inderdaad of baie mense nie weet watter maatreëls van toepassing is nie, maar in genoeg gevalle blyk dit ’n geval te wees dat die maatreëls soos stoptekens geïgnoreer word. Voeg hierby reëls wat dit vir mense onekonomies maak om met dienslewering voort te gaan. Min taxi’s kan byvoorbeeld gelykbreek deur net sewe passasiers te vervoer. Noodgedwonge aanpassings wat gemaak moet word skep bowendien die indruk dat die owerhede vanuit die staanspoor nie ’n benul gehad het toe die maatreëls ingestel is nie.

In dié stadium ontlok die president en die meeste van sy ministers wat deel van die rampbestuurspan is lof vir die uitrol van die noodplanne. Ongelukkig is daar ook diegene wat, oudergewoonte, eers ’n gemors van hul planne maak, en die goeie werk van hul kollegas in die wiele ry. Die land kan dit eenvoudig nie bekostig nie. Die herstel na normaal ná afloop van die inperking sal vereis dat die beleggers en ander so glad as moontlik wegspring om die ekonomie dadelik weer geolie aan die werk te laat spring.

Jan van Riebeeck was nie volmaak nie, maar het minstens ’n voorbeeld gestel van ’n burokrasie met goeie bedoelings. Om sy bydrae tot die land af te kam, en die huidige geploeter as goeie voorbeeld voor te hou, kan net brouwerk tot gevolg hê.