Nuuskommentaar: Rassisme, versoening, inkomstegaping, restitusie, taalregte en Lesufi

Argieffoto.

Die regering se obsessie met ras – soos met sy jongste stap om die Menseregtekommissie en Solidariteit hof toe te neem om die “reg” te probeer verwerf om staatsrassisme te kan pleeg in weerwil van ’n internasionale verdrag wat Suid-Afrika geratifiseer het wat dit verbied, is stellig die mees pikante manifestasie van skynheiligheid om ander dan van rassisme te verwyt.

Wie en wat stook kwaad in die land, en wie of wat bou aan ’n klimaat van versoening?

Of is dié vraag dalk nou te laat gevra? Uit leserskommentare en ander terugvoer lyk dit of heelwat mense nie kwaad word as hulle die woord “versoening” hoor nie, maar sommer op die plek reeds siedend smoorkwaad is en met alle “geweld” wil wegbreek en (as deel van hul minderheid) hul eie ding wil doen. En dit help nie om terme soos geografiese soewereiniteit as verouderd en agterlik te gaan stel nie – om die doodsvonnis daaroor uit te spreek is duidelik pragmaties en juridies misplaas en dalk juis agterlik. Maar die hele kwessie is kompleks, veral omdat baie mense juis die een kriterium as vernaamste bousteen daarvoor wil gebruik waaroor die internasionale reg en die plaaslike reg internasionaal erg stief is, naamlik ras.

Hierdie gesprek gaan egter sink voor dit begin het as iets nie gou opgeklaar word nie. Versoening en sesessie is nie teenoorgesteldes nie. In die praktyk is dit dikwels die teenoorgestelde – kan suksesvolle sesessie of ander vlakke van selfbeskikking net suksesvol plaasvind weens, of ter wille van versoening. Die gedwonge saamklits te midde van oorweldigende middelpuntvliedende kragte kan juis die vuur stook. Lees gerus van die gereelde verslae van instansies soos die Unrepresented Nations and People’s Organisation (NPO) en die 50-jarige Minority Rights Group International (lees meer hier).

En dié kwessie is juis weer nog meer kompleks weens die kwaadstokende opvatting dat swart mense per definisie nie rassiste kan wees nie. Hoe verdelend dié opvatting kan wees blyk uit die tot dusver bykans eenparige kapitteling van prof. Anton van Niekerk (ook soms tong in die kies “orakel van Stellenbosch” genoem) omdat hy in ’n artikel waarin hy teen rassisme uitvaar, net wit beweerde oortreders lys. Van gewone leser tot die beste intellektuele analis het hom hieroor vasgetrap. (Lees hier,  hier,  hier, hier, hier, hier en hier.)

Panyaza Lesufi. Foto: Mia Slabbert

Want wie krap rassegemoedere deesdae die meeste om? Is dit nie die leier van die BLF, en van sy medeswernote, Julius Malema en Kie., die Nelson Mandela-stigting, Zindzi Mandela en Panyaza Lesufi nie? Om maar ’n paar te noem nie? Per definisie se dinges. En om op Steve Hofmeyr te bly hamer rondom deelname al dan nie aan die Afrikaans is Groot-konserte terwyl die vasvat van rassisme en haatspraak uit gekleurde mond gewoonlik by bekpraatjies bly, los niks op nie. In teendeel.

Dit is onmoontlik om binne die woordbeperking van ’n enkele nuuskommentaar die ganse kwessie te takel, en daarom word kortliks stilgestaan by twee van die vernaamste kernaspekte waaroor dikwels geredeneer word. Die eerste is die kwessie van inkomstegaping tussen potensieel konflikskeppende groepe, en die behoefte aan restitusie. Die tweede is die grafiek van relatiewe deprivasie.

Die twee begrippe word dikwels, selfs onwetend, ingespan wanneer die regering se grondgrypplanne sonder vergoeding ter sprake gebring word, en ewe eufemisties “grondhervorming” genoem word. Vele instansies, waarvan sommige die Zoeloe-tradisie inspan dat versoening sonder restitusie nie moontlik is nie, is nou behoorlik lawaaierig op die wa hieroor. Dit het impetus uit die VSA gekry waar swartbewussynsgroepe begin verkondig het ’n wit persoon, selfs al is hy heeltemal nie-rassig ingestel en  met ’n swart vrou getroud, sal steeds ’n rassis wees totdat hy restitusie betaal het.

In vandag se The Conversation word ’n artikel hieroor as een van die mees gelese stories op die instansie se webwerf gelys. Onder die titel Reparations are essential to eliminating the substantial wealth gap between black and white Americans word die kwessie soos volg onder die loep geneem:

“Four hundred years ago, America’s first enslaved Africans arrived in Virginia.

Centuries later, black Americans have managed to accumulate some wealth, but it still pales in comparison to that of whites. This racial wealth gap is a result not only of the horrors of slavery but also policies – such as Jim Crow laws, redlining and modern-day mass incarceration – that followed.

The average white family with at least one working adult over 25 years old owned more than nine times as much total wealth as a black one in 2016.”

(Die Los Angeles Times het in ’n ondersoek vasgestel dat die owerhede in 18 deelstate sedert 2000 altesaam $300 miljoen se kontrakte aan firmas toegeken het op grond van aansprake dat die eienaars lede van Indiaanse (Native American) stamme is, maar wat geblyk het vals aansprake te wees. Lees hier.)

Toe-eiening is ’n woord wat die bakhand-gevolg van hierdie benadering beskryf, en wat die bekende ekonoom Chris Hart sy werk gekos het. Hart het hom, en hy is steeds besig, om homself as filantroop te bewys. Interessant het Van Niekerk ook tevore dié woord ingespan, maar nie eens ’n skoot loskruit is daaroor afgevuur nie.

Voorbehoude is daar genoeg soos dat die prosesse op korrekte en eerlike feite gegrond moet wees. Die Groot Leuen, soos genoem deur die ad hoc-groep oor eiendomsbesit noem dat wit mense hul grond bekom het deur dit van swart mense te steel, help net om spanning in die opset te laat toeneem.

Verder moet die maatreëls wat ingestel word, nie die ekonomie verongeluk nie (versnel deur onbeteuelde korrupsie), en derdens kan institusionele rassisme nie ingespan word die werklike of gewaande rassisme van die verlede reg te stel nie. Die regering gaan nou hof toe (ironies teen die Menseregtekommissie en Solidariteit) om te ontsnap van die raswerende gevolge van in VN-gesanksioneerde internasionale verdrag wat Suid-Afrika tydens pres. Nelson Mandela se termyn geteken, en 20 jaar later geratifiseer het.