Nuuskommentaar: ‘Regstellende aksie’ in die kookpot

Dirk Hermann, bestuurshoof van Solidariteit, en Renate Barnard geen terugvoer oor die VN-verslag. Foto: Reint Dykema

Terwyl die oë van die land grootliks gevestig is op die byna hansworsagtige politiek wat in en om die parlement bedryf word (en dit is ongelukkig baie belangrik), gebeur daar buite-om hierdie sfeer belangrike dinge. So tussenin het die Verenigde Nasies (VN) se komitee vir die uitwissing van alle vorme van rassediskriminasie (CERD) die regering in ’n verslag gekap oor sy gebruik van ou apartheidsklassifikasies in die aanbieding van statistieke. Die Suid-Afrikaanse regering moet ook terugvoering aan die komitee gee oor wat die impak van regstellende aksie in Suid-Afrika is en of die regering voldoen aan die vereistes van die konvensie vir die uitwissing van alle vorme van rassediskriminasie. Maroela Media het ook hieroor verslag gedoen.

Dié kritiek word uitgespreek in ’n verslag van die CERD in reaksie op die regering se verslag wat in Augustus voor die komitee gedien het.

Solidariteit en AfriForum het ’n skaduverslag by die komitee ingedien waarin aangevoer is dat die staat se beleid van rassekwotas nie met die konvensie belyn is nie.

Die belangrike beginsels van die aanbeveling waaraan die regering getoets gaan word, is of bevoordeling geregverdig is, of dit ’n legitieme doel dien en of dit proporsioneel tot die bereiking van die doel is. Spesiale maatreëls moet ook op grond van behoefte geïmplementeer word en moet billik en tydelik van aard wees. Dit mag nie lei tot aparte regte vir aparte rassegroepe nie en dit mag nie lei tot ’n praktyk van apartheid nie.

Die wittebrood wat die regering internasionaal geniet het, is klaarblyklik iets van die verlede. Boonop sal Solidariteit ook ten volle deelneem aan die proses van konsultasie wat die regering van stapel behoort te stuur om op die CERD-vrae te antwoord. As die regering volhou om fiksie te probeer aanbied, sal daar van Solidariteit gehoor word.

Dit sal verskoon moet word as die waarnemer die indruk kry dat die Suid-Afrikaanse regering heel dikwels in ’n posisie verkeer waar dit lyk of die linkerhand nie weet wat die regterhand doen nie. Een so ’n voorbeeld is die onlangse ratifikasie van ’n verdrag 20 jaar nadat dit onderteken is. Dié verdrag, die internasionale konvensie oor burgerlike, maatskaplike en kulturele regte (ICESCR), bepaal onder meer dat daar ’n sonsondergangklousule met regstellende aksie moet wees, dit verbied die toepassing van nasionale kwotas en dit erken die reg om te werk.

Op die oog af lyk dit of die Suid-Afrikaanse regering sy standpunte, wat nou so by CERD deurloop, gaan stel het sonder om ag te slaan op die ratifisering van ICESCR.

Ingevolge artikel 231 van die Grondwet word internasionale verdrae wat Suid-Afrika onderteken het deel van die Suid-Afrikaanse reg, en is bindend. Daar is nog verskeie gevalle waar nie-bindende internasionale reg wel in die uitleg van Suid-Afrikaanse reg gebruik kan word.

Om ná 20 jaar ’n verdrag te ratifiseer beteken dus nie dat dit saam met ander verslae en witskrifte op ’n rak kan staan en stof vergaar nie.

Daar kan verwag word dat die Suid-Afrikaanse regering voortaan veel meer dikwels onder druk geplaas sal word om te hou by sy eie besluite, en dat die terugsmokkel van apartheid nie deel van die spel sal wees nie.