Nuuskommentaar: Suid-Afrika, die juweel

Adjunkpresident Cyril Ramaposa het in die parlement voorspel dat die land eendag “weer” ’n juweel sal wees. Die taak om dit te vermag kan heel moontlik nog sy eie word, maar is hy opgewasse daartoe om endemiese korrupsie nek om te draai? En gaan die kiesers, eers van die ANC en dan van die land, hom in ’n posisie stel om dit te doen?

“Dis net ’n kwessie van tyd voordat Suid-Afrika weer as ’n juweel beskou sal word.” So berig die SAUK oor ’n stelling wat adjunkpresident Cyril Ramaphosa gister in die parlement gemaak het.

Dit sal interessant wees om te weet wanneer Ramaphosa meen Suid-Afrika as ’n juweel beskou is as hy sê dat die land eendag “weer” een sal wees. Uiteraard kan hy nie die tydperke van kolonialisme en apartheid voor 1994 as sodanig beskou nie, want dit was só boos dat dit met geweld en terreur omvergewerp moes word.

Na 1994? Dis baie oppervlakkig om die Nelson Mandela-presidentskap, selfs saam met die ou Nasionale Party, as ’n juweeltydperk te beskou. Wat van Sarafina? Wat van dr. Sibusiso Bengu se rampspoedige tydperk in beheer van die onderwys? Wat van ’n uiters vreemde buitelandse beleid waar Mandela die diktator Muammar Gaddafi omhels het? En Suid-Afrika se vreemde keuse rondom Mianmar?

Zuma het immers nie staatsverval ontdek nie, net vervolmaak.

Waarop Suid-Afrikaners hoop is dat die land eendag die status en posisie sal kan bereik waartoe dit in staat is.

En vir diegene wat twyfel of Suid-Afrika in tamatiestraat is – hieroor het Ramaphosa hom ook sonder om doekies om te draai uitgelaat. RSG stel dit so: “Ramaphosa het in antwoord op vrae in die parlement erken dat graderingsagentskappe Suid-Afrika se kredietgradering afwaarts aangepas het weens die onstabiliteit van die regering. Hy het gesê wanneer die agentskappe Suid-Afrika beoordeel, sien hulle korrupsie, misdaad en ʼn onbestendige regering.”

Om behoorlik op sy voete te kom, gaan ’n enorme poging verg – en dié een wat dit regkry gaan spanne standbeelde verdien (maar sal dit tipies van ’n werklike groot leier van die hand wys). Die eerste omvangryke taak gaan wees om die grondwet te herstel, en waar daar leemtes is wat so mildelik deur Zuma uitgebuit is, dit reg te stel. Die gesindheid moet verander van een waar een gemeenskap ten koste van ’n ander uitgesuig word, na een waar die sterkpunte van almal optimaal gebruik en beloon kan word sonder rasvoorkeur. ’n Groot verskuiwing sal moet wees dat die regering ingestel word daarop om ’n veel groter nasionale harmonie te bewerkstellig.

Volke en kultuurgemeenskappe se minderheidsregte moet ooreenkomstig internasionale bepalings bevorder word sodat die land nie ’n tweede Katalonië beleef nie.

Staatskaping moet met wortel en tak uitgeroei word, en so veel as moontlik van die geld moet vir die staatskas herwin word. Korrupsie het endemies geword, wat beteken dit is in omtrent elke hoekie verstrengel, maar moet ook met mening aangepak word, want korrupsie, aldus die Wêreldbank, beroof ’n land van sy toekoms. Laat staan nog ’n juweel-toekoms.

Is Ramaphosa die man? Ons weet reeds dat sy vernaamste teenstander, dr. Nkosazana Dlamini-Zuma, haar gewese man se “ekonomiese beleidsrigtings” wil voortsit, en daarom sal sy nie die groot held kan wees nie, selfs al pak sy staatskaping en korrupsie.

Met net twee maande oor voor die ANC se Desember-kongres waar ’n opvolger vir Zuma as ANC-president gekies moet word, sou ’n mens al iets van die daadkrag van Ramaphosa verwag het wat nodig is om die land reg te ruk. Sy stellings oor wat in die land verkeerd is, is egter aangebied as ’n kollektiewe affêre waar dit klink of hy mede-verantwoordelikheid voor aanvaar, en dat dit die huidige vrotspul (homself ingesluit) se werk sal wees om die juweel te “herstel”. Baie kiesers koop eenvoudig nie meer ’n weergawe waar Zuma en sy kornuite deel van die oplossing kan en behoort te wees nie.

Voorts het Ramaphosa, op ’n vraag of hy somaar sal gaan as Zuma hom as die land se adjunkpresident afdank, (Zuma kan hom nie as adjunkpresident van die ANC afdank nie want hy is tot die amp verkies), so mak soos ’n lammetjie gereageer.

Dus, nog min sterkman-aanduidings.

Is daar nog ruimte vir ’n gentleman-geveg in die ANC? Of verstaan Ramaphosa bloot die binnewerking van die ANC beter as die analiste van buite?

Ramaphosa se hertoetrede tot die ernstige politiek (deur in 2012 Zuma se ANC-presidentskap te steun in ruil vir die ANC se adjunkpresidentskap) is allerweë as ’n treetjie in die rigting van die presidentskap beskou. Met die Olimpiese Spele in Rio de Janeiro het ’n Nederlandse atleet tweede in die 100 meter eindrondte vir vroue gekom. Sy was woedend, want, sê sy, sy het nie Rio toe gekom om tweede te kom nie, maar om te wen.

Gaan dieselfde lot nou Ramaphosa onder die argitektuur en gekonkel van Zuma tref?

En sou Ramaphosa wel die pyp rook, is hy die man wat ’n kat se kans staan om die land as juweel te herstel?

Of moet die gewone landsburgers maar hul hoop begin plaas op die persoon wat al meer as kompromiskandidaat genoem word – Zweli Mkhize. Hy is die ANC se tesourier-generaal en is ’n mediese dokter. Hy word as besonder knap beskou, en het hom daartoe verbind om korrupsie te beveg. Of sou hy ’n goeie belegging vir die toekoms wees as Ramaphosa kans gekry het om te doen waarvoor ’n groot deel van Suid-Afrika wag?

Natuurlik is daar ’n sterk alternatiewe moontlikheid. In 2019 gaan die land na die stembus, en die kanse word al hoe beter dat ’n koalisieregering aan bewind kan kom. ’n Mens kan maar net hoop dat so ’n koalisieregering die huidige opposisie-felheid teen korrupsie sal kan voortsit.