Nuuskommentaar: Verspoel die vitrioelvloed die middelgrond?

Argieffoto

Die kwessie oor Steve Hofmeyr en MultiChoice oor die Ghoemas het soveel samelewingsfasette oopgeruk dat dit eintlik nog lank sou kon prut in die Suid-Afrikaanse en Afrikaanse drukkokers.

Dit het egter oopgebars kort voor die algemene verkiesing, en omdat soveel van die sake wat in die drukkoker beland het, ook baie relevant in vanjaar se verkiesing geword het, al is dit grootliks sektoraal hoewel met diép wortels, is die drukkoker se temperatuur hoog opgedraai om gou-gou “uitsluitsels” te kry. Nou het die FAK boonop enorme steun gekry vir sy besluit om Steve Hofmeyr vir sy werk oor 25 jaar te vereer.

“Times is few,” het iemand by geleentheid voor ʼn belangrike verkiesing gesê wat gemeen het dis ghrênd om die rooi taal te gooi.

Onder die sake wat sommer gou op die ontleedtafel van onder andere rubriekskrywers en ander meningsvormers beland het, was vryheid van meningsuiting, politieke korrektheid, vitrioel, rassisme en die onewehandige hantering daarvan, radikale uiterstes, Afrikaans, skrywers- en kunstenaarsvryheid, minderheidsregte en verraad.

Van hierdie sake word al lank in sekere politieke kringe onderling onder mekaar warm gebroei. Trouens, daar het reeds ’n redelike woordeskat van gemeenskaplike begrippe ontstaan wat in sulke groepe onderling goed verstaan word, maar nie noodwendig in die kringe wat anders dink so verstaan of erken word nie.

’n Bietjie meer as ’n dekade gelede is daar in sommige Europese politieke dampkringe groot gewag gemaak van “die nuwe politieke/ideologiese siening”. In plaas van om die politieke spektrum as ’n reguit lyn van links na regs (of dan in die Afrikaanse ideomatiek, verlinks tot verregs) uit te druk, word dit as ’n ronde bal uitgedruk. Die rede is dat die partye daarbinne nie altyd nét links, of nét regs sal wees nie. ’n Party wat oorwegend links is, kan beleidselemente tipies van die middelgrond hê, en verskeie skrywers het opgemerk hoeveel keer linkse en regse partye sekere beleidsaspekte, of dan ten minste ooreenkomste in styl, met mekaar deel.

Andile Mngxitama van BLF. (Foto: Facebook)

Die rondebal-idee kon egter nooit behoorlik posvat nie, veral nie ná partye soos dié van Geert Wilders sterk begin figureer het nie. Dit bly nietemin ’n handige model om te verstaan waarom die opstel van strooipoppe van ander se beleid so doeltreffend in die partypolitieke arena kan “werk”.

Soos byvoorbeeld, as die BLF ewe pikant na die Vryheidsfront Plus as “rassiste” verwys, terwyl die VF Plus vir Peter Marais as Wes-Kaapse premierskandidaat het, en die BLF nie wit lede toelaat nie. Of die EFF wat bykans deurlopend na die DA as “wit party” verwys terwyl die DA soveel van ʼn swart identiteit demonstreer dat dit in ander kringe as ’n “ANC Lite” en soortgelyk beskryf word.

Net ’n slotopmerking oor die “identifikasies” wat rubriekskrywers in die drukkoker op die lyf loop. Dieselfde een sal as links-liberaal en verregs uitgeskel word, na gelang van wie vir die naamgewery verantwoordelik is. So word ontleders uitgeskel as Cape libs, lefties, verkramp, en vele meer, maar word selde as behorende tot die middelgrond beskryf.

En ja, dan is daar kiesers, veral juis onder diegene wat verkies om nié te stem nie, wat die middelgrond met afsku bejeën.

Maar dis verkiesingstyd, en politieke partye moet ook versigtig trap. Vandag word kiesers afgeraai om hul “stemme op klein partytjies te vermors”, maar môre moet daardie einste party(tjie) in die oë gekyk word om ’n koalisie te vorm. Maar soms was daardie aanvalle so kwetsend dat daar ’n groot weerstand is om ’n koalisie te vorm. En die party wat tydens die verkiesingsveldtog so aangeval word, kan dalk seer terugbyt; selfs voor kiesers nog gaan kruisies trek het.

Geen objektiewe waarnemer sal byvoorbeeld stry dat die VF Plus ver bo sy gewigsklas sy mediaveldtog voer nie. Kritiek op die VF Plus kan maklik boemerang, soos met die vraagtekens oor die DA se verbintenis tot Afrikaans, en ander sake.

Maar wat is die middelgrond, en is dit ’n goeie plek om te wees?

Prof. Danie Goosen, voormalige voorsitter van die FAK. Foto: Verskaf

In 2015 skryf prof. Danie Goosen, destyds voorsitter van die FAK, in ’n meningstuk op Maroela Media dat Afrikaners hulle eerder in die lewensbeskoulike middelgrond moet tuismaak. In 2018 verklaar Kallie Kriel, hoof van AfriForum, dat dié organisasie die middelgrond beklee en daarom hemelsbreed van die EFF verskil. In April vanjaar skryf prof. Pieter Labuschagne, nou gereelde rubriekskrywer, dat die DA die wegwyser na die middelgrond kan en behoort te wees.

So verklaar die een skrywer ná die ander onbedoeld die middelgrond as ’n plek sonder vaste adres. Prof. Goosen, wat in sy artikel hierbo verwys baie aandag aan die middelgrond skenk, wys egter ook op die noodsaaklikheid vir die Afrikaner om homself op die lewensbeskoulike middelgrond te posisioneer: “Maar dit hou ook verband met die noodsaak om op ’n geloofwaardiger wyse op die uitdagings van ons tyd te antwoord.”

Hy motiveer dit vervolgens behoorlik. Die tyd het behoorlik ryp geword om dié artikel weer te lees. ’n Baie soortgelyke artikel deur Goosen het destyds in Netwerk24 verskyn, en is in Standpunte oorgeneem. Laasgenoemde artikel het die subopskrif van kulturele selfbeskikking gehad.

Met hierdie nuuskommentaar is behoorlik kennis geneem van die inhoud van ’n rubriek deur die redakteur van Beeld, Barnard Beukman. Onder die opskrif, “Heeltydse afbrekers het geen bouplan”, ontleed hy ook die Steve-MultiChoice-speelveld, en in die proses hunker hy na die middelgrond. Hy delf ook in ’n rubriek van Ivor Price, “Ivor Price kap terug: ‘Ek is moeg vir rassiste’”.

Dit sou onvanpas wees van die uwe om ook nog ’n eiertjie te lê oor die rubrieke van Price en Beukman. Genoeg om te sê dat Beukman sekerlik een van die voorste ontleders is en besonder aandag aan die werklikheid en gebalanseerdheid skenk. Price is, verstaanbaar, erg sensitief oor rassisme waaraan hy van jongs af blootgestel is. Soms was die rassisme nie kwetsend bedoel nie, maar wel so ervaar, soos die wit vrou wat hom ondeurdag “komplimenteer”: “Vir ’n kleurling praat jy darem goeie Afrikaans.”

Ons beleef nou, te midde van verbete weerstand teen rasionele ewehandigheid, ’n era waar politieke korrektheid nie meer so “in” is soos tot enkele jare gelede nie. Dis baie goed so, maar dit beteken ook nie dat ’n mens ander se gevoelens bloots moet ry nie. Die inspan van vitrioel is en was nog altyd mislik siek en onoortreflik verkeerd. En kan ’n mens boonop in die sop laat beland.

Rubriekskrywers moet ook waak daarteen om nie ter wille van groot lesersgetalle met wilde twakstories die temperatuur op te jaag nie (en dan nog dikbek te kla oor die vitrioel wat dit op hulle self loslaat). Onlangs het ’n bekende akademikus op die program Kommentaar op RSG verskeie omstrede stellings gemaak wat die bloed van baie laat kook het. Agterna het hy erken hy het Ernst Roets van AfriForum ’n wit terroris genoem, maar het ontken hy het gesê wit mense het hul grond bekom deur dit van swart mense te steel. Die potgooi verklap egter duidelik dat hy dit ook gesê het.

Ten slotte, Afrikaners en ander Afrikaanssprekers moet altyd die oog hou op waar Borrelonië gesetel is. Borrelonië is die verafrikaansing van die Vlaamse begrip, Bubbelonië – die fiktiewe hoofstad van diegene wat met hul sterk sentimente vir hul moedertaal hulle afsluit van werklikhede daarbuite.

Hulle kan wel deur die versteurde beeld van die borrel sien wat buite aangaan, maar is oop vir basies enige afleiding, en reageer soos ’n trop wilde tarentale wat deur iemand in ’n hoenderhok ingejaag word.