Nuuskommentaar: Vonk in die kruitvat

Die onluste op Kleinmond moet deeglik ontleed word en aandag kry voordat dit na ander plekke met soortgelyke situasies versprei.

Vir baie Suid-Afrikaners is Kleinmond die bestemming van heerlike vakansies. Vir die permanente inwoners is dit ’n dorp met ’n hart, een waar talle inwoners betrokke is by projekte soos sopkombuise vir dié wat minder het, oor die kleurgrens heen.

Binne ’n week is dié beeld geskaad en word erg kopgekrap oor hoe nou oor die einste dorp gevoel moet word: Mense wat dié ken wat nou die dorp inkom en moles maak sodat die hoofstraat gesluit moet word, mense wat benoud sien hoe die geweld al nader aan hul huise kom.

Dat daar ’n vonk vir die kruitvat was, verbaas niemand nie. Nou ter sprake is die feit dat skoonmaakdienste in die dorp per tender aan ’n inwoner van Zwelihle in Hermanus toegeken is, en nie aan iemand van Kleinmond nie. Formeel is daar nie fout mee nie – Kleimond, Hermanus, Hawston en verskeie ander plekkies val almal onder een munisipaliteit, naamlik Overstrand. Die tender is dus in teorie aan ’n “inwoner” toegeken, maar vir Kleinmond is dit so goed as dat dit aan ’n buitestander toegeken is.

Die vonk kan dus maklik verklaar word, maar die kruitvat? Het dinge op grondvlak werklik só ontaard dat ’n kruitvat ontstaan het terwyl baie welmenendes gemeen het hul onbaatsugtige werk en uitreik het vrugte afgewerp?

Soos wat die betogers se griewe nou aangehoor word blyk dit dat daar eintlik lankal griewe aan die broei was, wat veral met behuising verband hou. En toe die betogings begin het die polisie en ander rolspelers glo erg provokatief opgetree dat die woedende perdebye uit die nes gestroom het en niks in hul woede ontsien het nie.

So eenvoudig as om skouers op te trek en te sê die tenders was regmatig toegeken en kan nie sonder regsreperkussies opgeskort word nie, is net een deel van die prentjie. Kon daar nie byvoorbeeld op ’n kompromie van subkontrakte ooreengekom word nie? Weens politieke korrektheid is dit moeilik om uit berigte te bepaal of bruin onvrede met “inkommers” tot die situasie bygedra het. Kleinmond is immers nie baie ver van Grabouw af nie waar dit duidelik wel ’n rol speel.

Terselfdertyd was daar onluste by George nadat die Rooimiere ingeroep is om plakkerstrukture af te breek op grond wat vir ’n behuisingskema bedoel is.

“Dinge het by Coligny begin,” skryf iemand in ’n WhatsApp-boodskap wat op talle groepe gedeel is. Talle reageer ergerlik en sê die verspreiding van die stuk, wat glo in ieder geval oordrewe sou wees, skep onnodige pessimisme en selfs paniek.

Voeg hierby die nuus dat ’n bejaarde vrou tydens ’n plaasaanval vermoor is en haar man erg beseer is.

En voeg verder by dat dit in die kuberruim behoorlik gons oor uitlatings van ’n Jakaranda FM-omtoeper, Tumi Morake, toe sy wit mense met boelies op die speelterrein vergelyk het. Dit volg kort nadat die Kaapse joernalis Caryn-Ann Nel geskryf het sy wil liggies in haar mond kots elke keer as sy die woord “blanke” hoor.

Natuurlik, en gelukkig, is tot hiertoe eenogig geskryf. Dr. Frans Cronjé, hoof van die Instituut vir Rasseverhoudinge sê sowat 80% van alle Suid-Afrikaners het in ’n peiling aangedui dat hulle meen rasseverhoudinge het verbeter, en dat almal mekaar nodig het.

Ongelukkig manifesteer die werklikheid net te dikwels anders as wat die versoenende syfers op dui. Die harde realiteite durf nie weens die politieke inkorrektheid daarvan begrawe te word sodat almal telkemale met die broek op die grond gevang te word nie. Dink maar aan hoe onluste in die Oos-Vrystaat verskeie kere langs die Zoeloe-Suid-Sotho-korridor op en af gedomino het – munisipaliteite wat uit oorwegend Suid-Sotho-bevolkings sowel as dorpe wat oorwegend uit Zoeloe-meerderhede bestaan.

Daar hoef maar net ’n persepsie te bestaan dat die munisipaliteit wat ’n Zoeloe-burgemeeter het die Zoeloes voortrek, of omgekeerd, dan is die vonk en kruitvat sommer naby. (Op die oog af het dit nou gestabiliseer.)

Daar rus ’n dure verantwoordelikheid op elkeen om nie ’n kruitvat, lont of vuurhoutjie na die gespanne situasie te bring nie. Horisontale kommunikasiekanale wat saak maak moet deurlopend bestaan en iets moet gedoen word aan griewe of klagtes voordat dit wiele van hul eie kry.

Anders gaan ons meer keer hoor: “Nou die dag was hy op sy eie by my om my stem te werf. Nou kom hy, al skuilend agter die polisie hier aan.”

En alle goedgesindheid verdwyn soos mis voor die son.