Nuuskommentaar: Vrouedag se goeie ou dae deur geslagsbril bepaal?

Argieffoto ter illustrasie. (Foto: Unsplash)

Ons lees gereeld hoe Afrikaanssprekendes nostalgies verlang na die “goeie ou dae”. Ook vroue doop gereeld hul kuberpenne in die ink van nostalgiese herinneringe. Dit is verstaanbaar as syfers oor moorde en verkragting van vroue gelees word. Tog word gereeld geskryf oor hoeveel beter vroue nou daaraan toe is as 25 jaar gelede. Is dit werklik so, of speel politieke korrektheid ’n te groot rol?

Dit is Vrouedag, deel van Vrouemaand, en die een berig en artikel na die ander handel oor hoeveel beter vroue vandag daaraan toe is as 25 jaar of meer gelede. Maar een opskrif lui: “Veronica onthou hoe lekker alles toe was.”

Die algemene trant is egter dat vroue nou veel, veel beter daaraan toe is as 25 jaar gelede. Voorbeelde word genoem. Ander skrywers slaan gate daarin.

Wanneer sal gesê kan word vroue en mans in Suid-Afrika is gelyk?

Sou ons al by die punt verby wees waar na vroueregte as ’n groepreg gekyk word, en as individuele regte beoordeel word? Die statistieke toon immers dat die fisieke behandeling wat vroue van hul “metgeselle” kry tot ’n groot mate afhang van faktore soos sosio-ekonomiese omstandighede. Selfs vroue se lewe hang soms daarvan af, en die statistieke van die verskynsel in Suid-Afrika, wat ook in Afrikaans as femicide bekend staan, is skokkend hoog. Femicide is die verskynsel waar vroue deur mans vermoor word bloot omdat hulle vroue is. In die praktyk is dit dikwels die vroue se lewensmaats of metgeselle wat daarvoor verantwoordelik is. In minstens twee opspraakwekkende Suid-Afrikaanse sake is die vroue se eie mans aan die moorde skuldig bevind – in albei gevalle het die mans ook buite-egtelike verhoudings gehad.

Volgens die FW de Klerk-stigting is die voorkoms van femicide in Suid-Afrika vyf keer hoër as die wêreldgemiddeld. In ’n uitstekende hoofartikel haal Die Burger syfers van die Mediese Navorsingsraad aan wat lui dat ’n vrou elke agt uur in Suid-Afrika deur haar metgesel vermoor word.

Daarby is jare lank aanvaar dat Suid-Afrika die wêreld se verkragtingshoofsetel (rape capital) is. Geen vroulike persoon, en dikwels ook manlik, was veilig teen sulke aanvalle nie. Enigeen van ’n pap baba (danksy die wolhaarstorie dat seks met ’n maagd iemand van vigs kan genees) tot ’n oumatjie van 103 was nie veilig nie.

Op die oog af lyk dit of Suid-Afrika moontlik nie hierdie “top-prestasie” verdien het nie, met veral Indië wat as waarskynlik die ware wenner uitgewys word, maar weer kompetisie van Swede en die DRK kry. Op die oomblik lyk dit of die Republiek van die Kongo die kampioenskapstitel hou. Wat belangrik is, is dat Suid-Afrika oor baie jare konstant op dié terrein skandes maak deur onder die “top-presteerders” te tel.

Alle diskriminasie teen vroue kan egter nie na fisieke geweld herlei word nie. Die uwe het in ’n era grootgeword waarin vroue, onder wie sy eie ma, rybewyse bekom het nadat hul kinders redelik groot was. Trouens, albei oumas het al kleinkinders gehad en was al etlike jare weduwees toe hulle rybewyse gekry het.

Maar hierdie era was weer niks in vergelyking met ’n vorige era toe dit in minstens dele van die land as bykans ondenkbaar beskou is dat ’n vrou agter die stuurwiel kan inskuif. Met die 50ste herdenking van Nieuwoudtville se NG Kerk is ’n bundeltjie met kerkverwante verhaaltjies oor die gemeente uitgegee. Een van die vorige predikante van die gemeente was dr. GTT Kikillus. Nadat hy ’n beroep elders heen aanvaar het, het hy ’n ouderling in die besonder bedank wat hom gereeld op huisbesoeke in ’n veraf afgeleë deel van die gemeente vergesel het. Die ouderling is veral bedank omdat hy mev. Dominee so mooi gehelp kar stoot het as die kar in die duine vasgeval het. Dit lyk of dit destyds bloot ondenkbaar was dat ’n vrou, selfs onder hierdie omstandighede agter ’n stuurwiel kon inskuif.

Hier en daar was dit tot betreklik onlangs feitlik ondenkbaar dat ’n boer in sy testament ’n dogter grond sou laat erf as daar ’n seun of meer was. Van die dogter is bloot verwag om haar huweliksmaat so te kies dat sy goed versorg sou wees.

Maar kan hierdie outydse onregte, kwaadwillig bedoel of nie, werklik opweeg teen die lewensgevaarlike omstandighede wat vroue deesdae daagliks moet trotseer, en waaroor me. Rebecca Sibanda van die FW de Klerk-stigting uitgebreid skryf?

Dit lyk inderdaad nog so ’n groot probleem te wees dat dit nog lank as ’n kollektiewe probleem beskou moet word waarin groepregte ’n belangrike deel van die teenoffensief moet uitmaak. Individuele regte kan die probleem net so min doeltreffend oplos as wat Afrikaanssprekendes in hul individuele hoedanigheid doeltreffend die aanslag van Panyaso Milner die Tweede kan opponeer. Hier moet groepregte in die vorm van internasionaal erkende minderheidsregte saamstaan.

Ten slotte, dis toevallig, maar jammer dat ’n paar vroue juis nou gekies het om swak voorbeelde te stel. Die OB het nou ’n lang rits hofsake verloor, en sien steeds geen fout aan haar kant nie, en verduidelik dat net die Here haar uit haar pos kan verwyder. Oudminister Faith Muthambi het self haar bes gedoen om die beeld van vroue te skaad, maar besef dit klaarblyklik nie. Die uitspraak teen minister Maite Nkoana-Mashabane oor versuim met Distrik Ses is skandalig, en die getuienis teen Thandi Modise, speaker in die Nasionale Vergadering, in ’n dieremishandelingsaak skreeu teen hemele. Tot hul krediet het hulle nie een so ver bekend die optrede teen hulle geblameer omdat hulle vroue is nie.