Nuuskommentaar: Water, die Dam van Wedergeboorte en oorlog

Foto: Arcaion/Pixabay.com

Met die groot droogte wat nou op almal se lippe is, en selfs as mosterd na die maal tot nasionale ramp verklaar gaan word, word die belangrikheid van water sterk beklemtoon. As dit opraak, is dit ’n ramp.

’n Enorme dam van 70 miljard kubieke meter is in die Blou Nyl in aanbou en veral uit Egipte word oorlogspraatjies hieroor gehoor.

Die dam, bekend as die Dam van Wedergeboorte, word deur Ethiopië op die grens met Soedan gebou. Die doel is om Ethiopië se kragtekorte, wat glo die land se ekonomie kniehalter, eens en vir altyd aan te spreek. Die grond in die omgewing is nie geskik vir landbou nie.

Egipte is vir 97% van sy waterbehoeftes van die Nyl afhanklik, en 85% van dié water word deur die Blou Nyl uit die Ethiopiese Hooglande afgevoer. Ethiopië, ’n waterskaarsland wat gereeld deur verwoestende hongersnood getref word, maak vreemd genoeg op enkele persentasiepunte na, nie van die Nylwater gebruik nie. En noudat dit vir die opwekking van hidro-elektriese krag benut gaan word, wil Egipte net oorlog maak.

Trouens, opeenvolgende presidente sedert Hosni Mubarak, het al met gewapende optrede gedreig sou die dam realiseer. Die moontlikheid om ’n bomwerper te stuur om die dam met ’n bom te vernietig word kort-kort gehoor – ’n heerlike grap in Ethiopië, want al land wat daardeur lewensverlies kan ly, is Egipte van wie byna die hele bevolking in die Nyl se vloedgebied woon. Moontlik is dit die rede waarom jare lank gesloer is met die aanvang van die bouwerk, maar dit is nou volstoom aan die gang.

Egipte meen die dam is so groot dat verdamping en wegsyfering ’n te groot hap uit die Nyl se water sal naam. Ethiopië sê Egipte praat bog, want sy eie Aswandam is in ’n hoër verdampingsone.

Egipte probeer Ethiopië beperk deur internasionale verdrae – verdrae waarvan Ethiopië sê hy nie deel was nie, maar selfs al sou hy, sou dit so nadelig wees dat dit nie bindend kan wees nie.

Die reusedroogte in die Wes-Kaap en elders in die land, is reeds goed aan almal bekend. ’n Paar dikkoppe wat nie wou hoor nie en oordadig water bly verbruik het, betaal nou peperduur vir tegniese toerusting wat watertoevoer beperk. As jy nie wil hoor nie, moet jy voel.

By ’n groothandelaar wat gebottelde water teen ’n afslag verkoop het, het die bolle gerol toe een klant die hele voorraad wou opkoop.

Nog nie oorlog nie, maar die gemoedere kan sterk loop, en as ’n waternood lewens bedreig, kan desperaatheid wel tot oorlog lei.

Die Bergrivierdam naby die Paarl se sluise is pas heeltemal toegedraai, en  enorme ekologiese skade daardeur gewaarborg. Dié dam was wel meer as 50% vol, maar dit is met gravitasietonnels met die byna leë Theewaterskloofdam verbind.

Terwyl die Theewaterskloofdam, een van die land se grootste damme, ’n belangrike watervoorsiener vir Kaapstad en omstreke is, is die Bergrivierdam hoofsaaklik ter ondersteuning van die landbou gebou. Trouens, destydse literatuur beskryf die opkoppeling van die dam met die Theewaterskloofskema as ’n manier om te verseker dat die bespoeiingsboere wel genoeg water sou kry.

Landbou in die Wes-Kaap dra egter jaarliks miljarde rande tot nie net die Wes-Kaap se ekonomie nie, maar ook die land se ekonomie by. Die buitelandse valuta wat met uitvoere verdien word is goud werd. Dit geskied in ’n winterreënvalstreek, en daarom is besproeiing baie belangrik.

Om Kaapstad aan die lewe te hou tot tyd en wyl die droogte gebreek is, behels dus meer as om net die stad van water te voorsien. Maniere moet gevind word om te keer dat die landbou ’n te harde hou weg het (maar ongelukkig is dit vir sommige boere reeds neusie verby). Goeie gesindhede help wel baie, soos die boere uit die Overberg wie se streek oor surplus-water beskik het, en dit via die Palmietrivier na die Steenbrasdam laat vloei het vir Kaapstad om te gebruik.

Intussen leer Kaapstad op die harde manier hoe om uiters spaarsamig met water om te gaan, en om hulpbronne te benut. Miljoene liter fonteinwater en stroompies wat jaarliks uit die Tafelbergstelsel see toe vloei word nou met nuwe oë bekyk en stapsgewys benut, al is dit maar ’n druppel aan die emmer. Die see word skielik ’n onuitputlike bron, al is die koste nog meer as drinkwater wat op ander maniere bekom word. Dis noodtye…

Die Kaapse aquafirs word nou met groot erns bekyk, en reeds stapsgewys benut. Al is aquafirs al jare lank in verskeie studies ondersoek, is die kwesbaarheid daarvan nog nie heeltemal duidelik nie, onder meer omdat van die vleilande uit hulle gevoed word.

Oral in die land is projekte deur vrywilligers begin om drinkwater na die Kaap te neem.

Daar was ook reeds mooi uitreik-aksies om veevoer by droogtegeteisterde veeboere te kry (terwyl daar na bewering binne die staat gulsige hande was wat hulle aan geld wat elders broodnodig was, vergryp het).

Laat ons liewer hande vat en uitreik, as mekaar naderhand te lyf gaan oor ’n paar bottels drinkwater.