Nuuskommentaar: Wêreldbeker-glorie se euforie

Foto: (AP Photo/Denis Farrell)

Suid-Afrika beleef dit net te gereeld dat daar periodiek groot inspanning is rondom ’n spesifieke gebeurtenis om die land op die lugkussing van euforie vooruit te neem. Nog elke keer begin die harde werklikheid praat en boemerang dit in die vorm van post-euforiese trauma. Gaan dit wéér gebeur presies soos ná vorige groot gebeurtenisse?

Suid-Afrika het pas ’n broodnoodsaaklike inspuiting van euforie gekry met die verowering van die William Webb Ellis-trofee. Ook pres. Cyril Ramaphosa, om wie se nek die strikke van die staatskapers daagliks stywer trek, het waarskynlik nou ’n blaaskans gekry wat hy baie goed moet hanteer.

Daar is groeiende ongeduld dat die stryd teen die staatskapers mense in oranje oorpakke moet begin oplewer.

Die Wêreldbeker-sokkereindtoernooi het getoon hoe gevaarlik die volgende stap kan wees – post-euforiese trauma of depressie. Ná die euforie kom die volgende aanslag van die ontvanger, skroef die disfunksionele munisipaliteit die inwoners op vir die betaling van ’n reeds betaalde rekening, “dag zero” dreig met die water wat begin opraak terwyl lekkasies water in strome deur die slaggate vloei, nog plaasaanvalle vind plaas, die Proteas (en die sportliefhebbers) betaal die prys van onnosel kwotastelsels, die Menseregtekommissie verklaar blatant dat dit ras as norm aanwend om te bepaal hoe erg iemand gestraf gaan word omtrent net twee jaar kort duskant die 30-jarige herdenking van die skrapping van die laaste apartheidswet, naamlik die een op bevolkingsregistrasie. (Die ANC het hierdie skrapping egter deur onregstreekse wetgewing oor onder meer kwotas wesenlik nie net op die wetboek behou nie, maar versterk.)

Met die ANC wat verbete werk om die moeder van rasgedrewe wette op die wetboek te kry – naamlik grondgryp sonder vergoeding, stellig die grootste faktor om beleggersvertroue te verongeluk.

Die sokkertoernooi was egter nie al geleentheid wat Suid-Afrika post-euforiese trauma laat beleef het nie. Met die verkiesing van Cyril Ramaphosa eers tot ANC-president, en toe tot staatspresident, het die euforie hoog geloop, en het die begrip “Ramaforie” allemansgebruiktaal geword. Kort voor lank het post-Ramaforiese trauma egter ingetree, want Zuma was steeds nie in die tronk nie. Die verwagtinge van regruk was net te groot om met die werklikheid tred te hou.

Maar is daar werklik iets soos post-euforiese trauma? Die meer erkende begrip, maar nie met dieselfde betekenis nie, is post-traumatiese euforie. Hier word die trauma deur euforie opgevolg, in wese die teenoorgestelde van wat hier onder die loep kom.

Die moeilikheid met post-euforiese trauma is dat die gemoedstoestand ná so ’n episode maklik veel negatiewer as voor die euforie kan wees. Die meganisme word goed uiteengesit in ’n hoofartikel op Praag se webwerf. Lees gerus ook hier.

Intussen word diegene wat die naderende post-euforiese trauma sien kom as pretbederwers beskryf. Tog word die beginsels hiervan in verskeie vakgebiede aangetref, byvoorbeeld die pastorale. ’n Goeie voorbeeld is die meestersverhandeling van Llewellyn LM McMaster, Die trauma van geweldsmisdaad op die funksionering van geloofsgemeenskappe. Die aanraak van die probleme is dat dit deur die improvisering van terapieë en strategieë moet geskied.

Die beste analoog om post-euforiese depressie of trauma te verstaan, staan as postpartum- (oftewel nageboorte-) depressie) bekend. Dit beskryf die trauma of depressie wat ’n ma ná die geboorte van ’n kind kan ervaar. Dit is nie ’n toestand wat ’n mens doelbewus ontwikkel nie, maar weens invloede van buite wat op die persoon inwerk.

Met die bohaai oor die sokker het koerante so in die euforie gebaai dat koerante behoorlik om die sentrale sokkernuus saamgestel is, en na berig word naderhand ’n gemiddelde 20%-daling in sirkulasie beleef het.

Wanneer al die toutjies bymekaargetrek word, moet op die volgende gelet word:

• Of dit korrek is dat koerante ná die sokkertoernooi ’n daling van 20% in sirkulasie gehad het of nie, daar moet gewaak word teen die oormatige dryf van die kwessie. Dit kan wees dat die euforiejagters die gevolge in klinkende munt voel as die leserspubliek nie meer die “ophemel” deel nie.
• Waak teen die bevordering van ’n politieke narratief wat nie noodwendig almal se ideaal verteenwoordig nie. Ná die afgelope toernooi is die afrigter, kaptein en ander rolspers aangehaal as sou hulle ’n politieke standpunt deel wat besonder baie klink na een van die DA se vernaamste slagspreuke met die pas afgelope verkiesing. Die kiesers het onsagkens daarmee omgegaan (hoewel dit nie noodwendig die hoofrede vir die wegkalwing van kiesers was nie).
• Gaan die Menseregtekommissie met Salomo se wysheid geslaan word in die aanloop tot die Etzebeth-sage? Of gaan die kommissie toegelaat word om deur die demonstrasie van onewehandigheid wel die drywer van post-euforiese trauma te word? Daar was reeds ’n slegte begin.
• Versigtig met politiek in sport. Die krieket-Proteas is die afgelope ruk erg verneder, en die effek van kwotas in plaas van die ontwikkeling van krieket, en veral krieketgeriewe op grondvlak (soos by swart skole) kom op die bou van lugkastele neer. Die feit dat geld die oorsaak is dat sportsoorte soos rugby en krieket wesenlik net vir die welvarendes toeganklik is, is sport-selfmoord. En inkomste-ongelykheid is ’n ernstige saak in Suid-Afrika.

Suid-Afrika kan kennis neem van die slotopmerking van die duidelik meegevoerde redakteur van die Daily Insider. Nie almal sal oor alles saamstem nie, maar in vandag se uitgawe skryf hy oor die politiek in die toernooi. “Omens aside, Saturday’s milestone also reflected how far Nelson Mandela’s Rainbow Nation has progressed. In 1995’s matchday squad of 21, Chester Williams was the only Black Springbok. Not surprisingly, many South Africans felt a closer affinity with the opposition than the Springboks – and publicly displayed it. This time ‘one nation, one team’ was uncontrived. But areas for reflection remain. Clearly, about rugby, the Young Democracy can learn little from the Oldest. But it can take some guidance on the approach to citizens’ melanin levels. Their (the English’s) best player, Maro Itoje, is simply English. It’s the same with the country’s other athletes, politicians, celebrities and neighbours. They’re a better nation for it. As SA will be.”