Nuuskommentaar: Zuma en kie dink ons is dom, maar is ons?

Ná die bekendmaking van die minister van polisie se Nkandla-verslag spoel golf ná golf van verontwaardiging oor die land: “Dink die president ons is almal dom?” Min of meer terselfdertyd kom die skokgolf van die FBI wat die vinger diep in Suid-Afrika se oë druk oor beweerde omkopery om eers die 2006-Sokkerwêreldbekertoernooi los te slaan, en daarna die 2010-toernooi.

Wie is dan nog lus om te glo die gebroei op die Marikana-verslag voordat dit vrygestel word, het werklik veel daarmee te make dat die president eers sy “mind” wil “apply”?  Dit komende van die einste president wat reeds met ’n senior aanstelling die onderspit in die howe gedelf het omdat dit duidelik was dat hy nié sy “mind” ge-“apply” het met daardie aanstelling nie soos wat die Grondwet vereis.

Met die jongste Nkandla-verslag moes geskokte Suid-Afrikaners hoor die president hoef nie net nié vir die “veiligheidsopgraderings” te betaal nie, maar sal die hand selfs dieper in die sak moet steek omdat sommige beplande veiligheidsopgraderings weens die storm agterweë gebly het.

Hoeveel Suid-Afrikaners gaan byt kry aan die feëverhaal dat Suid-Afrika uit pure goedgesindheid $10 miljoen van die Fifa-toekenning wat hy gekry het om die Sokkerwêreldbeker aan te bied, na die Karibiese sokkerfederasie gekanaliseer het vir sokkerontwikkeling in die Karibiese See-gebied, is moeilik om te bepaal. Al wat ’n mens weet, is dat wat so milddadig aan die Karibiese See-gebied oorgedra is, weer dié kant uit die belastingbetalersakke gewurg moes word om die stadions en ander infrastruktuur mee te finansier. En volgens die FBI het daai geld in allerlei private oorsese rekenings beland waarop dié speurdiens beslag gelê het. Was Suid-Afrika werklik die enigste land ter wêreld wat nie geweet het Jack Warner het daardie rekening soos sy persoonlike rekening bedryf nie?

Die jongste Nkandla-verslag is ’n verleentheid. Die Openbare Beskermer het haar mond ook behoorlik daaroor uitgespoel.

Dit is ’n belediging, indien nie vir alle Suid-Afrikaners nie, dan minstens vir “die ander” wat sulke pretbederwers is.

Net soos oor die Nkandla-verslag, het die laaste skoot oor die Fifa-affêre nog lank nie geklap nie. Ondersoekende joernaliste in die buiteland het ontstellende inligting na vore gebring, soos bekentenisse wat reeds deur van die verdagtes gemaak is. Natuurlik doem allerlei samesweringsteorieë op oor hoekom “die nare” VSA nou so ’n ondersoek sou doen, maar dié “teorie” sneuwel in die wegspringblokke omdat die VSA nie die volgende toernooie aan Rusland en Katar ondersoek nie – wat die VSA glo self wou aanbied. Daardie ondersoek word deur die Switsers gedoen.

Niemand kan stry dat dit al behoorlik beseringstyd was om Fifa ’n slag uit te skud nie. Sokker is behoorlik korrupsie-deurdrenk met minstens een magnaat wat in Singapoer tronkstraf uitdien vir wedstrydknoeiery – ’n omvattende saak waar Suid-Afrika ook ter sprake gekom het. Verskeie spelers is lewenslank uit die sport geskors hieroor. En solank wedstrydknoeiery plaasvind, so lank sal ’n donker wolkie oor bykans enige wedstryd se uitslag hang.

Op ’n manier maak Nathi Nhleko se Nkandla-verslag van Zuma die groot verloorder. Zuma het voor die bekendmaking behoorlik soos ’n hanswors in die parlement aangegaan en die opposisie oor Nkandla getart. Toe moes die land in verbystering waarneem met welke kaf die minister die president probeer verontskuldig het. In sy hoofartikel doop Rapport sy pen behoorlik in gal, onder die opskrif: “Zuma spoeg op ons. Die rubriek word afgesluit met: “Ons minag jou, want jy praat nie namens ons nie, al het 37% van stemgeregtigdes in 2014 vir die ANC gestem. Ons sal ons teen jou verset.”

Volksblad se hoofartikel vandag, “Hoe dom dink ANC is SA?”, vertel ’n verhaal op sy eie. “Omdat hulle en hul gewillige meelopers dit (Nhleko se verslag) glo, beteken dit nie die hele volk sluk dit nie.”

Dis kras woorde, maar ons sien ’n deel van die media wat sy waghondfunksie na behore vervul. Trouens, te oordeel na sommige media en burgerlike strukture, soos AfriForum, se optrede moes grondwetlike demokrasie in die land kerngesond wees.

Maar waar faal die demokrasie dan? Die eerste is by “die kiesers”. Ontleders skud steeds die kop oor die ontsaglik baie diensleweringbetogings wat plaasvind, wat dikwels op geweld uitloop, en waartydens miljoene rande se skade aangerig word, maar is dit verkiesing, stem die einste ontevredenes vir die ANC. Daar is hoopvolle ontledings soos dat verstedelikte swart mense anders begin dink en stem, dat die EFF se blote bestaan die swart = ANC-konsep ’n harde hou op die maag toedien en andere ’n impak begin uitoefen.

Maar soos ’n Springbok wat nie juis vir sy keurige Engels bekend was nie, vir ’n ontevrede teenstander gesê het: “Loeks êt de skôrbord.” Daar staan dat die kiesers steeds genoeg stemme ten gunste van die ANC uitbring, en dit waarskynlik ook nog in die volgende twee verkiesings sal doen.

Nou wag die land op die Marikana-verslag. Niemand meen Zuma sal waag om aan die verslag te peuter nie, maar eerder dat die president besin oor hoe hy die maksimale politieke munt daaruit kan slaan. Die groot vraag is of die hoof van polisie, Riah Phiyega, gaan oorleef. Maar belangriker nog – gaan Zuma die geleentheid benut om Cyril Ramaphosa te pos sodat Zuma sy hande losser sal hê om ’n “gewenste” opvolgstruktuur te bou wat sal toesien dat hy nie uiteindelik sy dag in die hof sal beleef nie?