Nuuskommentaar: Zuma se spieëltjie aan die wand

Sedert Nenegate lyk dit of pres. Zuma ’n spieël moes gebreek het. Dit lyk al meer of dit die towerspieëltjie was wat hom wysgemaak het hy is die fraaiste in die land. Te midde van teenspoed lyk dit of dit wat in die land reg verloop, geskied ten spyte van Zuma, en nie as gevolg van nie. Burgerlike instellings speel hierin ’n groot rol.

Spieëltjie, spieëltjie aan die wand,

Wie is die fraaiste in die land?

Vir jare kon pres. Jacob Zuma se spieëltjie vir hom vertel dat hy die fraaiste is, ongeag wat werklik weens sy toedoen aan die gang is. Nou is die spieëltjie gekraak, en is Zuma pas in die parlement aangeraai om in ’n (gewone) spieël te kyk. Dit volg nadat Zuma gesê het die orde in die parlement moet herstel word, want hy skaam hom as hy in Afrika reis en daar word vrae aan hom gevra oor wat in die parlement aan die gang is. Zuma het die parlement as ’n “nasionale vernedering” beskryf.

Verskeie opposisiewoordvoerders het gesê Zuma moet in die (gewone) spieël kyk, want hy self veroorsaak die probleme. Zuma se repliek op sy begrotingsdebat is deur die meeste politieke partye geboikot.

Sedert begin Desember verlede jaar is dit of Zuma sy towerspieëltjie gebreek het. Hy moes bontspring oor die Nenegate wat flink in nog ’n Guptagate oorgeloop het. Die konstitusionele hof het oor die Nkandla-skandaal uitspraak gelewer dat Zuma en die parlement die Grondwet oortree het.

Die hooggeregshof het beslis die terugtrek van meer as 700 aanklagte van onder meer korrupsie en bedrog teen Zuma was irrasioneel.

In hierdie tydperk het die Yslandse premier weens onthullings wat minder ernstig is se kop weens die sogenaamde “Panama-papers” gerol. Die president van Brasilië, Dilma Rousseff, is in ’n staat van beskuldiging geplaas en veg vir haar politieke lewe. Die ANC se “verklaring” by monde van sy KwaZulu-Natalse voorsitter, Sihle Zikalala, is dat verskeie Westerse lande ’n komplot voer om van Zuma en sy Brasiliaanse eweknie ontslae te raak. Die rede daarvoor is glo dat die Weste die Brics-lande as ’n bedreiging vir hul ekonomiese beheer beskou.

Op die oog af lyk dit of die ANC se eendragtigheid en vermoë om Zuma ten alle koste te beskerm, onder groot druk geplaas word. Die ongeluk ry hom net te erg sedert die towerspieëltjie gebreek het.

Die jongste terugslae is opnuut twee verslae van die openbare beskermer, waarin bevind is dat die ANC skynbaar gereeld versuim om te onderskei tussen die regering (dus waar die staatskas die onkoste dra) en aksies ten bate van die ANC. RSG berig dat die opdrag van die voormalige minister van maatskaplike ontwikkeling, Edna Molewa, om kospakkies by ’n ANC Jeugliga-geleentheid in Desember 2009 uit te deel, onbehoorlik was. Die bevinding hou verband met kospakkies en ’n R100 000-toelae van die Suid-Afrikaanse agentskap vir bestaansbeveiliging, Sassa, wat deur die destydse president van die liga, Julius Malema, by Heinz Park en Philippi in Kaapstad uitgedeel is. Madonsela sê die teenwoordigheid van Molewa en Sassa-amptenare, sowel as Sassa- en ligabaniere wat langs mekaar gehang het, het die skeiding tussen die staat en die ANC laat vervaag.

Madonsela het in haar ander verslag genoem dat die Vrystaatse regering ook nie die skeiding tussen die staat en die ANC voldoende gehandhaaf het nie. Die voorval het in die aanloop tot die plaaslike regeringsverkiesing in 2011 plaasgevind. Sy sê die Vrystaatse regering se Operasie Hlasela-programme het aan die ANC ’n onregverdige voordeel in die verkiesings gegee.

Hoewel hierdie twee voorvalle nou betreklik oud is, is dit praktyke wat nie eenmalig voorgekom het nie. Met die Tlokwe-tussenverkiesings is juis hierdie gebiede uitgesoek vir kospakkie-meevallers, wat onder meer komberse ingesluit het.

Dit wat in die land reg verloop, geskied dikwels skynbaar ten spyte van Zuma se presidentskap, en nie as gevolg daarvan nie. Een van die sake wat onder die ANC-bewind liederlik ontspoor het, is die kwessie van plaasaanvalle. Pas het Omri van Zyl, uitvoerende hoof van Agri SA, gesê meer as 924 plaasmoorde het die afgelope 15 jaar voorgekom, en daar is kommer oor die wrede aard in baie gevalle. Jaarliks word ongeveer 55 000 beeste en 58 000 skape gesteel, afgesien van ’n hele rits ander misdade wat boere teister.

Dié uitlatings volg kort ná samesprekings tussen AfriForum en die waarnemende kommissaris van polisie, Khomotoso Phahlane, waarin onderneem is om plaasmoorde in die toekoms amptelik te prioritiseer.

Burgerlike instellings, waarvan AfriForum een is, word saam met persvryheid as belangrike onderdele van grondwetlike demokrasie beskou. Hoe meer dinge in en rondom die verkose regering haper, hoe belangriker word die burgerlike instellings en die vrye media. Die blote nodigheid van ’n Plan B wat deur die Solidariteit Beweging se bemiddeling ontwerp is, dui op ’n verkose regering wat nie die mas opkom nie.

En onder Zuma se leiding lyk dit inderdaad of ander oorwegings swaarder weeg as om ’n suksesvolle staat te rugsteun.