Nuuskommentaar: Zuma se ‘verjaardaggeskenk’ – hy speel die rassekaart

Pres. Jacob Zuma het pas op onoortuigende wyse die rassekaart probeer speel in die protesoptrede teen hom, en veral wit mense met die teerkwas bygekom. Die verantwoordelikheid bly egter groot dat protes teen die president te alle tye fatsoenlik, al is dit skerp, sal bly.

Môre, op die president se verjaardag, vind weer groot landwye byeenkomste plaas met die doel om genoeg druk te mobiliseer om pres. Jacob Zuma uit die presidentsamp te dwing. Die volgende groot optogte sal na verwagting weer op 18 April wees wanneer ’n mosie van wantroue in Zuma voor die parlement dien.

Die vorige landwye optogte het nie in Zuma se klere gaan sit nie, en hy sien stellig baie min uit na die “verjaardagpresent” wat môre op hom wag. Verwysend na die vorige optogte het hy dit ook met rassisme probeer kleur – iets wat aan die kant van die betogers seker die laaste ding is waarvan hulle beskuldig kan word. Die optogte was voor die voet veelrassig, en die enigste rasse-voorvalle was waarskynlik ANC-jeugligalede wat onder andere ’n bejaarde wit man ná ’n optog onderweg huis toe aangeval het. Hy moes deur die polisie gered word.

Tog mik Zuma sy beskuldiging by ’n Chris Hani-gedenkgeleentheid teen wit mense, wat ook aan die betogings deelgeneem het, en wat plakkate sou hê wat swart mense as ape sou uitbeeld. Hy toon geen bewyse nie en noem nie sy bronne nie. Dit lyk of die president en sy getrouste aanhangers die enigste mense is wat van die plakkate weet, want die teenwoordigheid van sulke plakkate sou groot teenspoed by die optoggangers en hul organiseerders gekry het. Hulle het dit ook voor die voet ontken.

Die president behoort te weet dat hy nou weer ’n reuse-onwaarskynlikheid opgedis het, en dit met die uitsluitlike doel om rassepolarisasie in die protes aan te blaas. In die proses trap hy weer op sy ampseed.

Ook die burgemeester van Ekurhuleni, Mzandile Masina, gebruik in sy toespraak die geleentheid om nie net die vinger na wit mense te wys nie, maar die wit mense sommer te waarsku ook om eintlik nie by die opstand teen Zuma betrokke te wees nie. Volgens hom moet die selfvertroue wat wit mense nou gekry het, en wat hulle “gesonde rasseverhoudinge die middelvinger laat gee”, end kry. Ook hy beweer dat daar plakkate was wat swart mense as ape uitbeeld.

Kortom, die president en Masina maak van die opstand  teen Zuma ’n swart-wit-ding en probeer wit mense uit die protes intimideer. Terselfdertyd probeer Zuma deur die skep van persepsies swart steun agter hom verenig.

Dit is egter geen wit party nie wat die konstitusionele hof nou regstreeks probeer nader om tydens mosies van wantroue die stemme in die geheim te laat plaasvind nie. Die aansoek word deur die UDM, gesteun deur ’n aantal ander partye, gebring. So ’n aansoek is nodig omdat die Wes-Kaapse hooggeregshof tevore so ’n aansoek afgekeur het. Die grondwet kan nie uitspraak hieroor lewer nie. Daarom kan ’n mens net hoop dat die regters van die Konstitusionele Hof sal insien dat die gedagte dat stemme slegs vry kan wees as dit in die geheim uitgebring word, en dat die koukusstelsel wat deel van die Suid-Afrikaanse tradisie is, ’n erge vergryp hierteen is. In werklikheid word LP’s gedwing om (soms) hul gewete te verkrag en vir iets te stem waarteen hulle heeltemal gekant is. ’n Skeibrekery lei tot dissiplinêre optrede en ’n skorsing kan tot ontslag as LP lei. Dit is in wese intimidasie wat ook vreemd aan die grondwetlike demokrasie behoort te wees. Vanselfsprekend is daar ’n saak uit te maak dat die tradisie van koukusgebondenheid (wat byvoorbeeld nie volkome in die VSA geld nie) ordelikheid veroorsaak, en verseker dat kiesers vir die duur van ’n parlementsitting verteenwoordig word deur ’n verkose verteenwoordiger wat gebonde bly aan die mandaat waarmee hy parlement toe gestuur word.

Tog moet daar uitsonderings wees, soos juis met ’n mosie van wantroue, sodat dié tradisie nie bloot ’n numeriese klug bly nie, maar veranderings in kiesersentimente, of waar ’n president / regering die kluts kwyt raak, se veranderende temperatuur met sinvolle tussenposes gemeet kan word, en sinvol daarvolgens reageer kan word. Anders hou die stemreg-demokrasie immers halfpad tussen verkiesings op met bestaan en is die laaste deel van die termyn in werklikheid ’n diktatuur.

Al manier is om LP’s in daardie uitsonderlike gevalle toe te laat om volgens hul eie gewete in die geheim te stem. Hoe meer dikwels partye hul lede toelaat om in sensitiewe kwessies soos aborsie volgens hul gewete te stem, hoe meer word die demokrasie verdiep.

Hoewel Zuma vir Dipuo Peters as minister van vervoer uit sy kabinet weggelaat het, moet die hofuitspraak teen haar afdanking van die Prasa-raad ook ingeryg word in die lang stok van sake waarin die president, sy kabinetslede en sy meelopers die spit afbyt. Die hof het die tussentydse raad as onwettig bevind en gelas dat die ou raad weer aangestel word.

Min Suid-Afrikaners verwag dat die inspekteur-generaal van Intelligensiedienste iets anders gaan bevind as dat die “intelligensie”-verslag wat Zuma as grondslag sou gebruik het om Pravin Gordhan en sy adjunk af te dank, iets anders as prulwerk is. In dié verslag word beweer Gordhan en sy adjunk, Jonas, sou op hul besoeke aan Brittanje en die VSA belangrike persone in die buiteland teen Zuma probeer mobiliseer het. Volgens mediaberigte word die vingers hier ook na die Guptas gewys, en meer bepaald ’n beeldpoetser wat bande met die Guptas het.

Ongelukkig vir Zuma het sy jongste rassebeskuldigings dieselfde ongeloofwaardigheid. Dis boonop onoorspronklik, met die aanskyn dat die eerste en beste voorbeeld, dié van Penny Sparrow, in ’n ander gedaante en konteks geherkonstrueer is. Sou dit geloofwaardigheid hê, sou dit inderdaad sterk emosies wakker maak. Dit dwing in werklikheid die organiseerders om van die president ’n leuenaar te maak. Tensy dit natuurlik die waarheid sou blyk te wees – iets wat vreemd sou wees omdat so iets kwalik sekondes sou neem om in die plakkaatdraer se gesig te ontplof. Teen hierdie tyd sal fotobewyse omtrent dieselfde geloofwaardigheid as Zuma se “intelligensie”-verslag hê, want daar was ruim tyd vir “photoshop” van hoë kwaliteit.

Dit beteken nie dat diegene wat môre en later aan die protesoptredes teen Zuma deelneem, nie die beste voet moet voorsit nie. Dit geld elke optrede, soos die skryf van ’n lesersbrief of leserskommentaar aan die media.