Boere wat hulself verdedig, ‘in spervuur’

Argieffoto: Johni Edwards

TLU SA sê die Suid-Afrikaanse regstelsel laat wetsgehoorsame burgers in die steek deur boere in hegtenis te neem wat hulself teen misdadigers beskerm. Die situasie word boonop vererger wanneer die staat boere se aansoek om borgtog teenstaan.

Volgens Henry Geldenhuys, TLU SA se president, gaan die organisasie binnekort ’n skrywe aan Ronald Lamola, die minister van justisie en korrektiewe dienste, rig om die erns van die situasie onder sy dringende aandag te bring.

Maroela Media het die afgelope jaar oor enkele gevalle berig waar boere in hegtenis geneem is nadat hulle hulself teen plaasaanvallers probeer beskerm het.

In ’n onlangse voorval is Piet Kleynhans, ’n Vrystaatse boer, op ’n aanklag van poging tot moord in hegtenis geneem nadat hy glo ’n groep jagters se honde doodgeskiet het.

In Februarie is Pieter Swart, ’n leeuboer van Kroonstad in die Vrystaat, in hegtenis geneem ná hy drie vermeende aanvallers uit beweerde selfverdediging doodgeskiet het. Hy is egter ’n week later uit aanhouding vrygelaat aangesien daar geen prima facie-saak was nie.

Geldenhuys sê dit wil voorkom asof die regstelsel nou omgeswaai word om die plaasaanvaller te beskerm, eerder as om na die belange van boere om te sien. Hy sê op hierdie manier word die regstelsel se onafhanklikheid en geloofwaardigheid ernstig onder verdenking geplaas.

“Dit wil voorkom asof misdadigers nou gerat is om onmiddellik ’n klag vir die rig van ’n wapen, rassisme, poging tot moord, aanranding, intimidasie of selfs moord teen die boer by die polisie aanhangig te maak, soms sonder enige bewyse,” sê Geldenhuys.

“In die meeste gevalle word die boer in hegtenis geneem en bevind die wetsgehoorsame burger hom in die beskuldigdebank. Boonop gebeur daar niks met die persoon wat eerste die wet oortree het nie.

“As jou plaas onwettig betree word, moet jy jouself kan beskerm. Maar nou moet jy skynbaar kies tussen om self geskiet te word of tronk toe te gaan.”

Geldenhuys sê die owerhede behoort ook in ag te neem wie die aanhitser van die voorval was wat daartoe lei dat die boer strafregtelik aangekla word.

“As die oortreders in die eerste plek nie die grond onregmatig betree het nie, sou daar geen voorval gewees het nie.”

Volgens Geldenhuys laat die staat die boere verder in die steek deur ook hul borgtogaansoeke teen te staan.

“Die boer blyk skuldig te wees ongeag die omstandighede nog voordat hy verhoor word. Dit is tog algemene kennis dat ’n boer met ’n plaas wel vaste eiendom het en gevolglik nie ’n vlugrisiko is nie.”

Geldenhuys het ook daarna verwys dat die gepaardgaande regskoste ’n ekstra en uiters onnodige finansiële las op boere se skouers plaas.