Departement sê aikona vir ‘sampioenbiltong’, ‘vleislose frikkadelle’

Die departement sê hy gaan stappe doen teen vleisvervangingsprodukte wat beskrywings gebruik wat vir verwerkte vleis voorbehou word. (Foto: Unsplash)

Die departement van landbou, grondhervorming en landelike ontwikkeling het ʼn stokkie gesteek voor produkbenamings wat “uitsluitlik voorgeskryf word vir verwerkte vleisprodukte”. Dit beteken beskrywings soos sampioenbiltong, plantgebaseerde frikkadelle en vegan-ribbetjies vir produkte wat vleis met ʼn ander bestanddeel vervang, is nou daarmee heen.

Die departement sê dit het onder sy aandag gekom dat daar verskeie van hierdie produkte op die mark is, maar dat regulasies bepaal dat “verwerkte vleis” gedefinieer word as vleis waarvan die vorm beduidend verander is deur byvoorbeeld verhitting, rook, fermentering, veroudering, ʼn droogproses of marinering – of ʼn kombinasie van hierdie prosesse.

Dit sluit rou, verwerkte vleis uit.

“Vleisvervangings mag nie die produkname voorgeskryf en gereserveer vir verwerkte vleisprodukte gebruik nie, omdat die bestek van die regulasie [oor verwerkte vleis] nie vleisvervangings insluit nie,” lui ʼn brief van die departement.

Hy waarsku ook dat die Voedselveiligheidsagentskap, as die aangewese instelling oor die inspeksie van verwerkte vleisprodukte, beslag gaan lê op enige vleisvervangingsprodukte wat produkname gebruik wat gereserveer word vir verwerkte vleisprodukte.

Dit is boonop ʼn oortreding om name wat voorbehou word vir verwerkte vleisprodukte wel in die verkoop van vleisvervangingsprodukte te gebruik.

Die organisasie ProVeg Suid-Afrika het die stap as ʼn “oorlog teen plantgebaseerde produkte” bestempel.

ProVeg is ʼn internasionale voedselbewustheidsorganisasie wat hom beywer om die wêreldwye kosstelsel te transformeer deur konvensionele diereprodukte met plantgebaseerde produkte te vervang.

Donovan Will, direkteur van ProVeg Suid-Afrika, sê dit is ʼn geweldige terugslag vir die regering se stryd teen klimaatsverandering.

“Regulasies soos hierdie is juis wat ons nie nou nodig het nie, wanneer die wêreld se wetenskaplikes ons maan om ons vleisinname te verminder om klimaatsverandering se brieke aan te draai.”

Will sê plantgebaseerde vleisalternatiewe is nie die enigste in die departement se visier nie. Die voedselveiligheidsagentskap het volgens die organisasie die kettinggroep Woolworths in ʼn brief gewaarsku dat hy nie “Just Egg”, ʼn plantgebaseerde eierproduk, as “eiers” mag verkoop nie.

Indien die kleinhandelaar nie binne sewe dae gehoor gee nie, kan die produkte in beslag geneem word.

Luidens die brief is dit die Just Egg-produk se bedoeling om eiers te vervang en na te boots en dat dit dus meeding met eiers. Die brief waarsku voorts dat die gebruik van die naam “eggs” in die beskrywing van “Just Egg” en “4 folded plant eggs” misleidend is.

Just Veg sê dit is duidelik deur die eierbedryf se optrede dat hy eerder sy markaandeel wil beskerm as die gebruikers, wat hy aanvoer deur eerlike en duidelike verpakking mislei word. Volgens die organisasie kan die verbod op die gebruik van ʼn vleis- en eierbenaming meer verwarring veroorsaak onder gebruikers wat die produkte geniet en selfs benodig.

“Daar is geen bewyse dat mense verwar word deur vleisbenamings vir plantgebaseerde vleisalternatiewe nie. Inteendeel, daar is bewyse van Australië, Europa en die VSA dat dit nie verwarring skep of gebruikers mislei nie.”

Hy sê die vleis- en eierbedryf eien hulself ʼn monopolie toe op die terme “vleis” en “eier” en soortgelyke terme. Dít terwyl alternatiewe produkte ook toegang tot hierdie benamings behoort te kry, omdat dit die ware jakob doeltreffend naboots in terme van smaak, tekstuur en die uiteindelike gebruik van die produk.

“Solank die produkte duidelik gemerk word as ‘vleisvry’, ‘veganisties’ of ‘vegetaries’, sal die terminologie nie misleidend wees nie. Die produkte word bemark as alternatiewe tot dierevleis en nie die egte ding nie,” sê Will.