Dudu Myeni toets Zondo-kommissie en regsbeginsel

Dudu Myeni het die week met ‘n videoskakel voor die Zondo-kommissie getuig. Foto: Itumeleng English/African News Agency (ANA)

Dudu Myeni het die week die grense van die Zondo-kommissie getoets, asook of die regsbeginsel wat selfinkriminering verhoed, suksesvol gebruik sou kon word om moontlike aanspreeklikheid vir kriminele dade te ontduik.

Myeni, voormalige SAL-voorsitter, het ook herhaaldelik die naam van ’n getuie wie se identiteit in belang van sy veiligheid deur die kommissie beskerm word, gebruik.

Die Right2Know-veldtog het in reaksie gesê dit was ’n kil berekende stap van Myeni om die korrupsie-fluitjieblaser se lewe in gevaar te stel en verdere aanmelding van korrupsie te ondermyn.

Suid-Afrikaners sal deeglik kennis neem van adjunkhoofregter Raymond Zondo se toekomstige optrede teen Myeni in hierdie verband, want dit word beskou as ’n duidelike, regstreekse en beplande oortreding van die Wet op Kommissies.

Die adjunkhoofregter het gesê hy sal eersdaags aankondig wat hy omtrent hierdie gedrag van haar sal doen.

Myeni, wat in ’n stadium tydens die hoogbloei van die Zuma-bewind voorsitter van sowel die Suid-Afrikaanse Lugdiens as die Jacob Zuma-stigting en die Umhlathuze-waterraad in Richardsbaai was, het beweer sy het die persoon, by die kommissie slegs bekend as mnr. X, per ongeluk herhaaldelik geïdentifiseer.

Oudpres. Jacob Zuma. (Foto: Sandile Ndlovu/Pool)

Myeni is reeds deur verskeie getuies uitgewys as ’n persoon wat groot bedrae geld namens oudpres. Jacob Zuma hanteer en ontvang het, en vergaderings met hom gereël het vir byvoorbeeld die Bosasa-base Gavin Watson en Angelo Agrizzi.

Maar toe sy deeglik daaroor uitgevra word deur die getuienisleier, adv. Kate Hofmeyr, het Myeni begin met ’n vurige toespraak waarin sy beweer het sy is ’n onskuldige vrou wat slegs geteiken word oor haar ras en haar verbinding met Zuma, en nogmaals ’n fassinerende blik gegee op die wêreldbeskouing van die voormalige president se binnekring.

“Ek moes nooit ingestem het om voorsitter van die Jacob G. Zuma-stigting te word nie. Ek is ’n vooraanstaande sakevrou van formaat; nie ’n politikus nie. Maar nou sit ek hier as iemand wat gesien word as ’n leuenaar, ’n krimineel en iemand met ’n misdadige minderwaardigheidskompleks.

“As jy in hierdie land, die land van my geboorte, swart is, word jy gesien as ’n misdadiger. As ek kon, sou ek een oggend wou wakker word as ’n mev. White of ’n mev. Smith of ’n mev. Van der Merwe… of ’n madam Venter,” het Myeni aangevoer.

“Hierdie kommissie is ’n poging om oudpres. Zuma tot ’n val te bring. Ek is hier omdat mense aangesê is om sekere bewerings voor hierdie kommissie te maak. Dit word reeds aanvaar dat ek skuldig is, en nou moet ek my onskuld bewys,” het Myeni aangevoer.

Dudu Myeni, voormalige voorsitter van die SAL-raad. (Foto: ANA)

Vir die duur van daardie toespraak was sy kortstondig weer die gevreesde magsmakelaar wat tydens haar magtige dae hooghartig op die parlement sou neerdaal en hooghartig sou besluit watter vrae sy wou beantwoord en watter vrae benede haar is – in haar gedrag gesterk deur ’n dienswillige ANC-koukus.

So naby was sy in daardie dae aan die destydse president dat die EFF herhaaldelik in die parlement na haar verwys het as mev. Dudu Myeni-Zuma, met alles wat dit impliseer.

Maar toe die Zondo-kommissie se adv. Hofmeyr met die kruisondervraging begin, was al Myeni se bravade weg. Op vraag na vraag – dosyne kere – het sy dieselfde sin kwytgeraak: “Ek verkies om daardie vraag nie te beantwoord nie ingeval ek myself inkrimineer.”

Sy het soms so lank gevat om vrae met hierdie sin te beantwoord dat dit byna voorgekom het asof sy voorgesê word wanneer om dit te doen. Sy was nie in dieselfde lokaal as die kommissie nie, maar het virtueel aan die verrigtinge deelgeneem.

Partykeer was daar ’n klein variasie op haar antwoord. Dan het sy geantwoord: “Ek verkies om daardie vraag nie te beantwoord nie want ek sal myself inkrimineer,” wat lees soos ’n onbewustelike skuldbekentenis.

Haar aanwending van die regsbeginsel teen selfinkriminering laat die land sedertdien gons. Hoewel kenners en ’n baie groot deel van die publiek meen dit is duidelik ’n taamlik slap en deursigtige plan om aanspreeklikheid te vermy en die kommissie te rysmier, wonder baie mense of dit dalk ’n taktiek is wat kan werk en dan wyd deur beskuldigdes in howe aangewend sal kan word.

Adjunkhoofregter Raymond Zondo. Foto: Itumeleng English/African News Agency (ANA)

Daar is dus baie aandag op hoe Zondo hierdie tameletjie gaan hanteer, en of Zuma dieselfde taktiek gaan volg wanneer hy weer voor die kommissie verskyn (hy is veronderstel om van 16 tot 20 November te verskyn, maar het aangedui hy gaan nie opdaag nie, wat ’n regsgeveg op sigself is).

Zondo het wel aan Myeni uitgewys dat haar verskyning voor die kommissie haar geleentheid is om die bewerings wat verskeie getuies teen haar gemaak het, te weerlê, en gewaarsku dat as sy hom geen keuse laat anders as om die spesifieke getuienis wat wel voor hom is en aan haar gestel word, as die waarheid te aanvaar as sy kies om dit nie spesifiek te weerlê nie – selfinkriminasie ten spyt.

Bitter min kere het Myeni afgewyk van die enkele sin oor selfinkriminering wat sy soveel keer herhaal het, maar een keer moes sy – maar toe sy afwyk, het sy dit behoorlik ontgeld.

Myeni het naamlik in Maart vanjaar ’n beëdigde verklaring van ’n paar bladsye by die kommissie ingedien waarin sy basies elke bewering wat tot in daardie stadium teen haar gemaak is, stel en dit dan ontken.

Toe Hofmeyr haar vra of dit haar handtekening is wat onderaan die verklaring voorkom, het Myeni bevestig dat sy dit onderteken het, en dit het ’n bars veroorsaak in die damwal van eensin-ontkennings met dieselfde sin oor selfinkriminering.

Angelo Agrizzi. (Foto: Simphiwe Mbokazi /ANA)

Want in daardie verklaring ontken sy ’n paar dinge wat absoluut skriftelik as korrek bewys kan word. Een hiervan is e-posse ingedien deur ’n vorige getuie, Lizelle Oberholzer, wat vir Bosasa gewerk het, en waarby Agrizzi en Watson ook betrek word.

Hierdie e-posse gaan oor ’n vergadering tussen die Bosasa-ringkoppe en Zuma wat by Nkandla plaasgevind het en deur Myeni gereël is, en dit sluit e-posse in wat gestuur is vanaf Myeni se persoonlike e-posadres, klaarblyklik deur Myeni self.

Toe Myeni herhaaldelik hieroor gevra is deur Hofmeyr, het sy (met daardie sin oor selfinkriminasie) herhaaldelik geweier om te erken of te ontken dat dit haar e-posadres is (hierdie joernalis kan uit eie gebruik daarvan indertyd bevestig dit was inderdaad so) of dat sy die e-posse geskryf het.

Voorts gee sy in die verklaring toe dat daar wel so ’n vergadering by Nkandla plaasgevind het, hoewel sy sommige besonderhede daarvan in die verklaring ontken. Voor die kommissie het sy egter net met haar teen daardie tyd welbekende eensin-antwoord volstaan.

Die handtekening het haar ook later weer in die pekel laat beland. Dieselfde handtekening wat sy as haar eie geëien het, kom voor op verskeie kontantstrokies van reusebedrae wat by die Jacob G. Zuma-stigting inbetaal is en wat in die kommissie se besit is, en wat grootliks ooreenkom met Agrizzi en Oberholzer se getuienis oor Myeni se beweerde betrokkenheid by korrupsie en staatskaping.

Benewens ’n beslissing oor haar ontmaskering van mnr. X en nog een oor Myeni se gebruik van haar antwoord oor selfinkriminering, bied die drie dae van Myeni se getuienis dus ryke stof vir die dag dat Zondo sy bevindings finaliseer.