Jacob Zuma vir al die verkeerde redes onthou

Pres. Jacob Zuma. Foto: Elmond Jiyane

Pres. Jacob Zuma sal sekerlik in die geskiedenisboeke opgeteken word as een van die swakste en mees omstrede leiers wat die suidelike deel van die vasteland tot dusver opgelewer het.

Dit is die mening van politieke leiers wat met Maroela Media gesels het oor Zuma se tyd as Suid-Afrika se president kort voordat hy bedank het.

Zuma het uiteindelik besluit om te bedank nadat hy deur middel van ‘n mosie van wantroue verwyder sou word. Dit nadat die land al amper twee weke lank asem ophou om te hoor wat die finale besluit oor die toekoms van die omstrede staatshoof is ná talle samesprekings met die leierskapsliggame binne die ANC.

Prof. André Duvenhage, ʼn politieke ontleder aan die Noordwes-Universiteit, het gesê hy glo Zuma sal veral onthou word vir die omstrede wyse waarop hy die bewind van die regerende party en die land oorgeneem het. “Te midde van dit alles het Zuma aan bewind gebly en is daar ook nog gesukkel om van hom ontslae te raak.

“Hy sal onthou word vir sy skakeling met die onderwêreld van die politiek waar hy deur die taxi-bedryf en die politieke mafia ondersteun is. Hy het in sy tyd as leier die veiligheidsomgewing gemanipuleer om mag te behou deur ʼn stelsel van kaderontplooiing en patronaatskap, en het gepoog om daardie mag tot die bitter einde te behou.”

Duvenhage het gesê hy dink nie iemand sal ooit vir Zuma as ʼn held onthou nie.

Argieffoto

“Daar is gerugte dat Zuma reeds in sy tyd as hoof van veiligheid in die ANC se Quatro-aanhoudingskampe in Angola misdaadelemente gebruik het en dat hy later net dieselfde soort elemente in die staat geïnstitusionaliseer het.

“Hy het die vermoë gehad om altyd sy eie belange eerste te plaas en dié van die staat was sekondêr.”

Prof. Amanda Gouws, ʼn politieke ontleder aan die Universiteit Stellenbosch, beaam hierdie siening oor Zuma: “Hy was telkens bereid om belastingbetalers se geld en die staat te gebruik tot sy eie voordeel – ek dink daar is baie min positiewe dinge waarvoor hy sal onthou word.

“Wat vir my uitstaan is dat Zuma nooit ʼn eerbare man was of is nie. Hy het geen begrip vir geslagsgelykheid gehad nie, hy het dan op die rug van ʼn verkragtingsaak president geword.

“In sy tyd as president is die staat so uitgehol dat die staatskas nou met ʼn geweldige tekort sit en boonop het sy presidentskap gesorg vir ernstige politieke onstabiliteit in Suid-Afrika.”

Sy het verwys na ʼn onlangse middelbladberig in die Mail & Guardian. Dié koerant het 182 voorblaaie met berigte oor Zuma geplaas. “En hy het elke keer vir die verkeerde redes die voorblad gehaal.”

Die era ná Zuma

Cyril Ramaphosa (Foto: ANA)

Duvenhage maan egter dat daar die afgelope tyd dalk ʼn te groot fokus was op Zuma en wat met die staatshoof moet gebeur. “Dit handel egter nie nou net oor een persoon nie – daar is ʼn hele politieke netwerk van gevestigde belange wat sal ontrafel sal moet word. Dit verklaar ook waarom Zuma so aan sy posisie geklou het.

“Almal praat nou oor Zuma maar weet ons werklik wat gaan gebeur noudat hy geval het?

“Almal kyk eufories na Cyril Ramaphosa en dink hy moet ʼn towerstaf swaai om alles reg te ruk, maar ʼn hele stelsel kom nou in sy totaliteit onder druk met Zuma se bedanking.

Duvenhage het gesê daar is ʼn sterk mobilisasie vanuit KwaZulu-Natal, ʼn provinsie wat vir die eerste keer in jare nie verteenwoordiging in die top-leierskapstrukture van die ANC het nie, wat teen die regerende party kan swaai en strukture maklik kan ondermyn as hulle nie gelukkig gehou word nie.

“Dit kan die ANC sy 2019-verkiesing kos as hierdie partye binne die ANC se belange nie reg gehanteer word nie. Sou die ANC die verkiesing verloor, sal die land se politieke speelveld heeltemal verander.”

Hy meen Ramaphosa geniet tans groot steun, maar gaan hy almal wat hom nou dra kan akkommodeer met posisies? “Iewers gaan iemand uitgesluit en ontevrede voel.

“Verder is daar talle uitdagings, veral op ekonomiese vlak soos met Eskom. Hoe gaan Ramaphosa dit hanteer en herstel?

“Hierdie is nie ʼn maklike politiese tyd in Suid-Afrika nie. Wat post-Zuma gebeur is die groter werklikheid wat in die volgende jaar sal afspeel en ʼn mens moet dít dalk eerder ontleed.”

Wat moet nou gebeur?

Argieffoto

Die twee ontleders meen daar is ʼn paar dinge wat nou gou ná Zuma se bedanking sal moet gebeur om die land op ʼn beter politieke en ekonomiese pad te plaas.

Volgens Gouws is Suid-Afrikaners optimisties oor Ramaphosa as leier van die regerende party en die land en daarom glo sy hy sal so vinnig as moontlik self die staatsrede moet lewer.

“Die volk wil nou ʼn goeie boodskap hoor en hulle wil uit Ramaphosa se eie mond hoor wat sy planne vir die land is.”

Dit sal dalk ʼn uitdagende taak wees, meen Gouws. Hy sal moet verduidelik hoe die tekort op die staat se rekening aandag gaan kry en wat hy beplan met die kwessies van staatskaping en korrupsie.

Duvenhage het gesê Ramaphosa sal homself so gou as moontlik as ʼn strategiese en visionêre leier moet bewys.

“Ramaphosa sal die ANC op ʼn grondslag moet plaas wat hulle weer ʼn kompeterende party maak. Tans is hulle net te disfunksioneel daarvoor.

“Hy sal beslis oor die vrese rondom grondonteiening moet besweer en hanteer, terwyl hy beheer van die land se politieke, ekonomiese en maatskaplike uitdagings neem. Dit is ʼn reuse-uitdaging.”