‘Lady R’: Departement gee nog geen antwoorde

Suid-Afrika se pres. Cyril Ramaphosa en Russiese pres. Wladimir Poetin tydens ‘n beraad in 2019. (Argieffoto: Sergei Chirkov/AFP)

“ʼn Brief wat die departement van verdediging aan my gestuur het, maak dit baie duidelik dat daar ʼn plan is om die waarheid oor die voorval rakende die Russiese skip Lady R te verdoesel.”

Só sê Kobus Marais, die DA se woordvoerder oor verdediging en militêre veterane, kort ná pres. Cyril Ramaphosa se aankondiging dat hy van voorneme is om die verslag oor die beweerde laai van ammunisie op die Russiese skip, as geheim te laat klassifiseer.

Marais het ʼn maand gelede ingevolge die Wet op die Bevordering van Toegang tot Inligting (Paia) ʼn versoek aan die departement van verdediging gerig waarin hy besonderhede vra oor die manifes van goedere wat op en af van die skip gelaai is toe dit by Simonstad vasgemeer het. Die DA het ook invoer- en uitvoerpermitte aangevra. Hiermee saam wou die DA ook weet wat presies op ʼn Russiese vliegtuig wat vroeër by die Waterkloof-lugmagbasis geland het, op- en afgelaai is. Die DA het ook die landingspermit aangevra.

Die departement het ingevolge wetgewing 30 dae om op die versoek te reageer, maar het eers nou laat weet dat die versoek deur verskeie kantore in die departement se bevelstruktuur verwerk moet word.

Volgens die departement is ʼn gedeelte van die aansoek na die departement se regsdiensteafdeling verwys, terwyl ʼn ander gedeelte na die lugmag vir die lewering van rekords verwys is. Hierna word die versoek na die hoof van die weermag vir ʼn aanbeveling verwys, en dan word dit weer na die sekretaris van verdediging gestuur vir goedkeuring.

Marais sê indien die departement werklik in aanspreeklikheid belanggestel het, sou hy dié proses dadelik van stapel gestuur het.

“Die vertraagde reaksie dui op ʼn doelbewuste poging om die bekendmaking van die belangrike inligting te vertraag of in die wiele te ry,” sê Marais.

“Dit is baie duidelik dat hulle weet wat op daardie Russiese skip en vliegtuig was en aktief besig is om dit toe te smeer.”

Indien die departement glo hy kan die proses vertraag met die hoop dat bevindings van Ramaphosa se paneel van ondersoek geklassifiseer word, maak hulle ʼn groot fout, sê Marais.

DA-leier John Steenhuisen het reeds gesê die party sal ʼn regsmening inwin om planne om die verslag geheim te hou, te betwis.

“Ons gaan nie toelaat dat belangrike bewyse oor die beweerde smokkel van ammunisie om Rusland te bewapen in sy oorlog teen Oekraïne en ander dele van Afrika, toegesmeer word nie. Die doel van die ondersoek self word ondermyn indien die volledige prentjie nie bekend gemaak word nie.”

Marais sê die DA gaan nie rus voor die waarheid nie bekend is nie en eis aanspreeklikheid en deursigtigheid van die regering.