Minister het nou 10 dae om regulasies te verander

Die minister van samewerkende regering en tradisionele sake, Nkosazana Dlamini-Zuma. (Foto: GCIS)

Regter Norman Davis het die minister van samewerkende regering en tradisionele sake, dr. Nkosazana Dlamini-Zuma, 10 dae kans gegee om van die vlak 3-regulasies te wysig.

Davis het Dlamini-Zuma ook verlof gegee om teen sy beslissing te appelleer wat die oorgrote meerderheid van die huidige vlak 3-regulasies ingevolge die Wet op Rampbestuur tersyde gestel het omdat dit ongrondwetlik is.

Die Liberty Fighters Network en sy president en stigter, Reyno de Beer, het Dlamini-Zuma hof toe geneem en Davis het op 2 Junie in die organisasie se guns beslis.

Die minister is toe 14 dae gegee om die regulasies aan te pas, maar sy het die hofbevel geïgnoreer en boonop laat aansoek gedoen om teen die uitspraak te appelleer. Die aansoek is wel gister toegestaan.

Volgens gister se uitspraak moet sekere regulasies wat ʼn duidelike gebrek aan rasionaliteit en grondwetlike nakoming toon, insluitend dié rondom begrafnisse, egter steeds binne tien dae hersien word.

Adv. Wim Trengove SC, wat Dlamini-Zuma in haar aansoek om verlof tot appèl verteenwoordig het, het aangevoer dat om dit reg te stel meer besonderhede benodig word oor en die redes waarom die spesifieke regulasies as ongrondwetlik en ongeldig verklaar is.

Hy het beweer dat die bevinding dat sommige regulasies ongeldig is nie die bevel regverdig dat almal ongeldig verklaar is nie.

Davis het egter bevind dat die argument dat sy bevel “vaag” was, sonder enige substansie is. “As hierdie hof voorgeskryf het hoe presies die regulasies gewysig moet word, sou dit die grense van die skeiding van magte onbehoorlik oorsteek het,” het hy gesê.

In sy oorspronklike uitspraak het die regter dit duidelik gemaak dat hy die regulasies verpes en bevind dat daar min of geen ag geslaan is op die omvang van die impak wat dit op die grondwetlike regte van die mense het nie.

In teenstelling met Davis se uitspraak het die Wes-Kaapse hooggeregshof verlede Vrydag bevind dat die regulasies wél geregverdig is en dat die howe nié aan die regering kan voorskryf hoe ʼn nasionale ramp hanteer moet word nie.

Dié aansoek, waarin gevra is dat die hof die inperkingsregulasies ongeldig en die nasionale koronavirus-bevelsraad (NCCC) ongrondwetlik verklaar, is verlede maand deur Mpiyakhe Dlamini, Duwayne Esau, Tami Jackson, Lindo Khuzwayo, Mikhail Manuel, Neo Mkwane, Scott Roberts en Riaan Salie gebring.

Die respondente was Dlamini-Zuma, pres. Cyril Ramaphosa, die minister van handel en nywerheid, Ebrahim Patel, die NCCC, en die rampbestuursentrum.

Regters Rosheni Allie en Elizabeth Baartman het in die uitspraak van 83 bladsye gesê hulle is tevrede dat die regulasies geregverdig is.

“Dit word aanvaar dat die maatreëls nie almal tevrede stel nie en dat daar baie kritiek daarteen gelewer is,” lui die uitspraak. “Dit moet egter opgeweeg word teen die dringende objektiewe en primêre grondwetlike plig om lewens te red. Dit is nie die howe se plek om aan die regering voor te skryf hoe hy sy mandaat in sulke omstandighede moet uitoefen nie,” lui die uitspraak.

Argieffoto: Pixabay.com

Maroela Media het gaan kers opsteek by regskenners oor die uiteenlopende bevindings van die twee howe.

Adv. John Welch van die Gautengse vereniging van advokate sê in Suid-Afrika moet die uitsprake van ʼn provinsiale hoër hof deur alle howe in die betrokke provinsie nagevolg word. Ander provinsiale afdelings is nie daaraan gebonde nie, maar dit het wel groot oorredingskrag.

Indien dit egter ʼn uitspraak van die konstitusionele hof of die hoogste hof van appèl is, is alle howe deur die bank, daaraan gebonde.

“Ek sou dink die Wes-Kaapse hooggeregshof moes deegliker kennis geneem het van die Gautengse beslissing,” sê Welch. “Aangesien daar nou egter twee teenstrydige beslissings is wat albei op regspunte berus behoort ten minste een van die sake op appèl na ʼn hoër hof geneem te word, soos nou die geval is.”

Adv. Hendrik P van Staden van die nasionale balieraad van Suid-Afrika sê ʼn probleem ontstaan wanneer twee hoër howe tot twee verskillende gevolgtrekkinge kom oor basies dieselfde aangeleentheid. “Dit laat die vraag ontstaan of die howe regtig onafhanklik is en of dieselfde oordeel gelyk gefel word in al die howe.”

Hy sê tegnies sal die vlak 3-reëls ongrondwetlik terugwerkend wees indien die staat weer eens in gebreke bly om die regulasies binne die voorgeskrewe tien dae te verander.