‘Ons weier’ – welsynsorganisasies oor die sentralisering van skenkings

Iné Bester van Saai help Dinsdagoggend bokse kos aflaai. (Foto: Verskaf)

Verskeie organisasies het aangedui dat hulle onverpoosd voortgaan met die verspreiding van kos onder behoeftiges ten spyte van verskeie regeringsdepartemente se pogings die afgelope week om die verspreiding van kos aan behoeftiges te sentraliseer.

Die direkteur vir die koordinering van kos en voedingsversekering, wat deel vorm van die departement van beplaning, monitering en evaluasie, het verlede week ʼn beleidsriglyn uitgereik wat bepaal dat alle verspreiding van kos deur die departement van maatskaplike ontwikkeling gekoördineer moet word. Kos sal hiervolgens by provinsiale verspreidingsentrums afgelaai en van daar versprei word.

Die doel hiermee, lui die skrywe, is om te verseker dat kos op ʼn effektiewe wyse versprei word. Provinsies soos Gauteng en die Vrystaat het reeds na aanleiding hiervan kennisgewings uitgestuur waarvolgens die verspreiding van voedsel gereguleer moet word. Organisasies moet ook formeel aansoek doen om permitte indien hulle kos wil versprei. Verskeie organisasies en politieke partye meen die regering maak dit onnodig moeilik vir welsynsorganisies om armes by te staan en dat sentralisering van voedselverspreiding net tot verdere korrupsie en oneffektiwiteit sal lei. Die DA praat selfs van die regering se “obsessie” met permitte, tot die nadeel van armes wat honger ly.

Ian Cameron, hoof van gemeenskapsveiligheid by AfriForum, het Dinsdag gesê dié burgerregteorganisasie gaan voort met die verspreiding van kos tydens die afsonderingstydperk aangesien daar geen regsbasis is vir die departement se pogings om die verspreiding van kos onder regeringsbeheer te sentraliseer nie.

“Die burgerlike samelewing het ’n rol om te speel in hierdie noodsituasie en ons sal voortgaan met die uitvoering van hierdie rol, ongeag mense wat die verspreiding van voedsel wederregtelik wil sentraliseer,” sê Cameron in ʼn verklaring.

Luidens die verklaring het AfriForum en die familieboerenetwerk Saai in samewerking met Solidariteit Helpende Hand se Josef Silo’s-projek ʼn taakmag gestig vir die verspreiding van kos onder behoeftige individue, gesinne en instansies soos kinderhuise, tehuise vir bejaardes en klinieke regoor die land.

Dié taakmag het Dinsdag meer as tien ton sitrusprodukte by 20 tehuise in die omgewing van Pretoria afgelewer. Solidariteit Helpende Hand het ook tien ton sitrus na Benoni gestuur vir verspreiding onder behoeftiges.

Helpende Hand en Saai het dié geskenkte naartjies uitgedeel. (Foto: Verskaf)

Francois Rossouw, uitvoerende hoof van Saai, sê dié organisasie se posisie is duidelik ten opsigte van die regulering van skenkings: “Ons gaan nie toelaat dat die skenkings wat boere aan ons toevertrou om aan die mees kwesbare mense te versprei, deur die regering gereguleer word nie,” het Rossouw gesê.

Dr. Theo de Jager, voorsitter van Saai, sê die organisasie sou dit miskien oorweeg het indien die regering nie ’n geskiedenis van korrupsie en nepotisme op alle regeringsvlakke gehad het nie. “Ons kan ongelukkig nie die regering se rassistiese kriteria vir noodhulp of die magsbeheptheid van ministers met hul onsinnige regulasies ondersteun nie.” Volgens Rossouw het Solidariteit Helpende Hand reeds aan Saai se regspan opdrag gegee om die wetlikheid van die beleidsriglyn te ondersoek.

Die sakegroep Sakeliga en sy lede het ook vandag ’n skenking van R200 000 aan Solidariteit Helpende Hand aangekondig.

Piet le Roux, uitvoerende hoof van Sakeliga, sê die geld is slegs vir private welwillendheid en mag nie aan die staat oorgedra word nie. “Ons skenk hierdie R200 000 vir noodleniging aan mense wat onder die inperkingsregulasies ly. Ons voorwaarde is dat die geld of hulp wat daarmee gekoop word nie aan die staat oorhandig mag word nie, maar direk in gemeenskappe aangewend moet word.”

Marnus Kamfer, regs- en risikobestuurder by AfriForum, het Dinsdagoggend gehelp om vars vrugte in Pretoria te versprei. (Foto: Verskaf)

Le Roux sê dit het in die afgelope dae geblyk dat dele van die staat hulself die alleenreg op die verskaffing van welwillendheid probeer toe-eien.“Die staatskaping en -sentralisering van noodleniging kom neer op die nasionalisering van welwillendheid,” sê Le Roux. “Dit is onaanvaarbaar – welwillendheidsorganisasies moet onafhanklik wees en vervul juis ’n rol wat die staat nie kan of wil vervul nie.”

Die DA sê nie-winsgewende organisasies is gefrustreerd daarmee om telkens aansoek te doen vir permitte voordat hulle kos kan versprei. Volgens dié party weet hulle ook van individue wat gearresteer is toe hulle probeer kos uitdeel, omdat hulle nie oor die nodige dokumentasie beskik wat toestemming hiervoor gee nie. “Eerder as om hierdie organisasies te ondersteun, maak die regering dit onmoontlik vir hulle om hul werk te doen,” sê die party.

Hannes Noëth, uitvoerende direkteur van Solidariteit Helpende Hand, het aan Maroela Media gesê dié organisasie sal dit nie toelaat dat die departement skenkings reguleer nie.

Die VF Plus het ook sy misnoeë oor die sentralisering van voedselverspreiding uitgespreek.

Anton Alberts, die VF Plus se nasionale voorsitter en LPW in Gauteng, meen dat die riglyne wat bepaal dat alle skenkings deur  provinsiale departemente ontvang en versprei moet word, moontlik ongrondwetlik is aangesien dit teenstrydig is met artikel 11 van die Grondwet, wat die reg op lewe waarborg en artikel 27(1)(b) wat die toegang tot genoegsame kos en water waarborg.

“’n Saak kan uitgemaak word dat dood weens honger ’n groter waarskynlikheid is as een weens Covid-19. Gegewe die Gauteng-regering se probleme om tans spoedeisend kospakkies by behoeftiges uit te kry sal die sentralisering van voedselnoodleniging die probleme net verder vererger en veroorsaak dat mense aan hongerverwante siektes kan sterf,” sê Alberts.

Alberts het bygevoeg dat die riglyne ook bots met die doelwitte waaraan regulasies en direktiewe in terme van artikel 27(3) van die Rampbestuurswet moet voldoen.