Piet Retief: ‘Ek het geen skote afgevuur’

Van agter links: Daniel Cornelis Malan, Cornelius Lourens Greyling, Zenzele Mzikayise Patric Yende, Othard Johann Klingenberg en Ignatius Michael Steynberg in die hof. (Foto: Tania Heyns/Maroela Media)

Een van die ses mans wat van die broers Mgcini Amos Coka en Zenzele Coka se moord op die plaas Pampoenkraal in die omgewing van Piet Retief in Mpumalanga aangekla word, het in ’n verklaring aangedui dat hy in hegtenis geneem is sonder dat hy enige skote die betrokke dag op Pampoenkraal afgevuur het.

Nóg ’n boer voer aan dat hy dié dag slegs twee waarskuwingskote in die grond afgevuur het.

Daniel Cornelis Malan (38), Cornelius Lourens Greyling (25), Othard Johann Klingenberg (53), Ignatius Michael Steynberg (31) en Zenzele Mzikayise Patric Yende (48) het Maandag in die plaaslike landdroshof verskyn waar hulle aansoek om borgtog gedoen het.

Volgens die klagstaat is ’n sesde verdagte nog in die hospitaal en kon hy nie in die hof verskyn nie.

Die mans staan elk op twee aanklagte van moord tereg. Aanklagte van ontvoering en poging tot moord is intussen op die klagstaat bygevoeg. Dié aanklagte hou verband met Nhlanhla William Hlatshwayo wat op die toneel in burgerlike arres geplaas is.

Luidens die voorlopige klagstaat wat Maroela Media onder oë gehad het, is Hlatshwayo op die dag onder ’n boom aangehou. Sy hande is glo met kabelbinders vasgebind en hy is met ’n piksteel geslaan. Hy is ook na bewering geskop en daar is glo pepersproei in sy oë gespuit.

Malan word ook aangekla van dwarsboming van die gereg nadat hy glo op die toneel geweier het om sy vuurwapen te oorhandig.

Verklarings deur Malan en Greyling is vanoggend in die hof voorgelees voordat die mans se aansoek om borgtog tot Dinsdagoggend uitgestel is. Albei ontken in hul verklarings enige betrokkenheid by die Coka-broers se dood.

Malan het in sy verklaring aangevoer dat hy op 9 April omstreeks 11:00 ’n boodskap op ’n WhatsApp-groep ontvang het waarop verskeie boere in die omgewing is. Sake van belang waaronder sekuriteit en veiligheid word op dié groep bespreek. Die boere is in die betrokke boodskap van probleme op Pampoenkraal ingelig.

Die mans het koponderstebo in die hof gesit. (Foto: Tania Heyns/Maroela Media)

Luidens die verklaring het ’n groep betogers plaaswerkers geïntimideer en aangerand om te verhoed dat hulle hul werk doen.

Malan is toe na Pampoenkraal waar die plaaseienaar, Werner Potgieter, met sy aankoms ernstig beseer was. Potgieter is glo met ’n voorwerp oor die kop geslaan en Hlatshwayo is in dié stadium reeds aangehou nadat hy glo vir Potgieter aangerand het.

Die plaaslike polisie is toe reeds ontbied hoewel daar geen polisiebeamptes met Malan se aankoms teenwoordig was nie.

Volgens Malan is hy na die stoor waarna daar twee voertuie op die plaas aangekom het. Twee insittendes het uit die voertuie geklim en hulle het baie aggressief voorgekom. Een van die mans het sy hemp uitgetrek.

Malan is toe terug na Potgieter waarna daar later nog betogers te voet aangekom het. Sommige van dié betogers het staalpype by hulle gehad en Malan is met ’n staalpyp aangerand. Malan sê in sy verklaring hy het sy bewussyn gedeeltelik verloor waarna hy skote gehoor het toe hy weer bygekom het. Hy het toe agter sy bakkie op die toneel geskuil. Volgens Malan het die oproerige sonder sy hemp moontlik skote afgevuur. Hy erken egter dat hy nie met duidelikheid kan sê wie skote afgevuur het nie aangesien sy oë vol bloed was weens die besering aan sy kop.

Luidens die verklaring het die polisie daarna op die toneel gekom en Malan is in hegtenis geneem. Hy voer in die verklaring aan dat hy in dié stadium gedisoriënteerd was weens sy beserings en hy het nie verstaan waarom hy in hegtenis geneem word nie aangesien hy geen skote afgevuur het nie.

Volgens Malan was hy weens sy disoriëntasie huiwerig om sy vuurwapen aan die polisie te oorhandig. Hy het ook nie die versoek verstaan nie aangesien hy nie sy vuurwapen afgevuur het nie. Hy voer aan daar was geen logiese rede waarom hy sy vuurwapen moes oorhandig nie en dat die polisie boonop nie die geriewe gehad het om die vuurwapen te seël vir ondersoekdoeleindes nie.

Dié vuurwapen is intussen aan die ondersoekbeampte oorhandig.

Volgens Malan het die polisie ook geweier dat hy ’n saak van aanranding teen die persoon wat hom aangerand het, aanhangig maak. Hy het ook eers later in die aanhoudingselle mediese aandag ontvang nadat vriende en familie daarop aangedring het.

Greyling se verklaring is ook vandag in die hof voorgelees. Sy weergawe stem ooreen met dié van Malan. Hy voer aan dat hy slegs twee waarskuwingskote die dag in die grond geskiet het.

Betogers was teen Maandagmiddag steeds buite die hof in Piet Retief. (Foto: Tania Heyns/Maroela Media)

Luidens die verklaring het Greyling die betrokke dag ’n boodskap op die boere se WhatsApp-groep geplaas waarin hy aangedui het dat daar moeilikheid op Pampoenkraal is. Hy is toe self na die plaas waar hy die plaaswerkers in ’n hoek op die plaaswerf aangetref het.

“Die plaaswerkers het aangedui dat ’n groep mense hulle met stokke en pype uit die stoor of stoorkamers gejaag het. Die plaaswerkers het toe in ’n rigting na ’n groep mense wat hulle gedreig en geïntimideer het, gewys. Ek het toe in die rigting van die groep mense en ander boere, onder wie my pa ook was, gestap.”

Luidens die verklaring was die groep mense en boere in ’n argument betrokke. “Ek het gesien hoe die groep mense in verskillende rigtings hardloop en hoe een van die groep aangekeer word. Een van die mense in die groep het in my rigting gehardloop. Hy het ’n pyp in sy hand gehad. Ek het my pistool uitgehaal en ’n waarskuwingskoot in die grond afgevuur.”

Die persoon met die pyp in sy hand het omgedraai en in ’n ander rigting gehardloop. Volgens Greyling was daar ook ’n voorval aan sy regterkant en hy het skote vanuit sy regterkant naby aan ’n hek gehoor.

“Ek het toe nog ’n waarskuwingskoot in die grond afgevuur. Daardie is die enigste twee skote wat ek gedurende die hele voorval afgevuur het.”

Greyling voer in sy verklaring aan dat Hlatshwayo in sy rigting aangehardloop gekom het en dat hy hom toe aangekeer het. Hlatshwayo het glo Greyling se pa voor dit met ’n stok oor sy kop geslaan en hom ernstig beseer.

Hlatshwayo is glo toe na die skadu van ’n boom geneem waar sy pa by Hlatshwayo gebly het. “Ek is toe terug na die stoor. Ek ontken dat ek enigiemand ontvoer het.”

Volgens Greyling is dit toe dat die twee voertuie stilgehou het. Hy sê ook die insittendes was baie aggressief. “Ek kan onthou dat een van die mans, nogal ’n groot persoon, probeer het om ’n konfrontasie aan te hits.”

Daniel Cornelis Malan, Cornelius Lourens Greyling, Zenzele Mzikayise Patric Yende, Othard Johann Klingenberg en Ignatius Michael Steynberg in die hof. (Foto: Tania Heyns/Maroela Media)

Die mans is volgens Greyling toe terug na hul motors en hy is terug na sy pa en Hlatshwayo. Malan was toe ook daar.

Die voertuie het toe in hulle rigting aangery gekom en die hek se ingang versper. Hy het toe gesien hoe Malan aangerand word. Nóg ’n skoot het geklap en Greyling en Malan het albei agter Malan se voertuig ingespring om weg te kruip.

“Ek het verskeie skote gehoor en toe het dit stil geword.”

Luidens die verklaring het hy opgemerk dat Malan en nóg ’n boer ernstig beseer is en dat die twee broers noodlottig gewond is. Hy kan nie sê wie die skote afgevuur het nie.

Die polisie het kort daarna op die toneel aangekom en hy is in hegtenis geneem nadat die groep oproeriges sy naam uitgeroep het.

Malan en Greyling voer albei aan dat hulle inhegtenisneming en aanhouding onwettig is. Hulle gaan onskuldig pleit op al die aanklagte teen hulle.

Die borgtogaansoek staan oor tot Dinsdag 08:00 wanneer die res van die beskuldigdes se verklarings na verwagting vir die rekord in die hof voorgelees sal word.

Talle betogers was teen laatmiddag steeds in Piet Retief se strate.

Nog ’n boer, Hans Moolman, is ernstig beseer en word ook in die hospitaal behandel. Hy moes glo reeds twee operasies ondergaan.