Ramaphosa onderteken omstrede wetsontwerp

Pres. Cyril Ramaphosa.

Pres. Cyril Ramaphosa het hierdie week ʼn omstrede wetsontwerp onderteken wat onverkose tradisionele leiers se omvattende feodale magte oor 18 miljoen Suid-Afrikaners omvattend uitbrei en elke belastingbetaler heelwat gaan kos.

Die Wet op Tradisionele en Khoisan-leierskap is die soveelste poging van die ANC-regering die afgelope paar jaar om tradisionele leiers se magte deur middel van wetgewing uit te brei en vas te stel. Die vorige pogings is telkemale deur die Konstitusionele Hof as ongrondwetlik uitgewys omdat dit vroue se menseregte ontneem en mense se eiendomsreg ontken deur dit aan die owerheid oor te dra.

Hierdie wetgewing is reguit op dieselfde pad met ʼn progressiewe organisasie genaamd die Koalisie teen Bantoestan-wetgewing wat daarmee op pad is na die Konstitusionele Hof.

Hoewel die president kragtens die land se regstelsel nooit redes hoef te verskaf oor hoekom hy ʼn wetsontwerp onderteken nie (wel oor hoekom hy dit nie doen nie wanneer hy dit nie doen nie) word in politieke kringe gemeen die president doen dit as ANC-lid omdat die ANC daarmee die lojaliteit van tradisionele leiers probeer koop om die tanende gewildheid van die regerende party onder stedelike swart mense teen te werk – ʼn lojaliteit wat hulle meen (soos die apartheidsregering destyds) hulle deur die tersaaklike wetgewing kan versterk deur en weens die presiese ondemokratiese, onderdrukkende feodale aard van die tradisionele leierskapstelsel.

En daar is aanduidings dat dit, as ʼn politieke strategie, minstens gedeeltelik op die oog af suksesvol is, al is dit ook hoe bedenklik. Tydens die onlangse tussenverkiesing in Vredendal-Noord is die wyk namens die ANC van die DA gebuit deur die ANC-kandidaat Cecil le Fleur, wat deesdae deur die ANC as ʼn tradisionele heerser van die Griekwa-groepering geëien word.

In die geval van die huidige wetgewing sal dit ʼn aantal onwettige en selfverrykende handelinge van tradisionele leiers wettig te maak, waarvan die vervreemding en verhuring van eiendom aan mense van buite die stam wat op die grond woon, een met belangrike implikasies is.

Daar is tans verskeie voorbeelde hiervan ter waarde van duiselingwekkende bedrae op ʼn veelheid plekke in die land aan die gang wat so afgeleë is dat dit buite die kollig van die hoofstroom-media val.

Een daarvan is in die skilderagtige Port St. Johns/Umngazi-gebied van die voormalige Transkei waar een van die talryke en deur die belastingbetaler hoogs besoldigde tradisionele heersers van die Pondo-groepering (klaarblyklik wetlik geklas as ʼn “koning”, waarvan daar in Suid-Afrika tans nie minder nie as 11 is en wat elkeen ʼn basiese salaris van meer as R1,2 miljoen kry) ʼn ooreenkoms van R1 miljoen per jaar met ʼn buitelandse belegger gesluit het vir inwoners om verwyder te word (ontdaan van woordvernis ʼn gedwonge verskuiwing) sodat toerisme-oorde vir 30 km kuslangs ontwikkel kan word.

Benewens die 11 sogenaamde konings is daar tans (en dit neem deurgaans toe) nie minder nie as 844 mense wat in Suid-Afrika as sogenaamde senior tradisionele leiers nie minder nie as R256 000 elk betaal word vir vaag omskrewe take wat nie juis gemonitor word nie. Daar is letterlik duisende ander aan wie belastinggeld uitbetaal word, as ewe vaag omskrewe mindere heersers.

Die hofsaak teen die jongste wetgewing sal na verwagting binne die volgende paar maande in die Konstitusionele Hof in Johannesburg begin.