‘SA kan onttrekking van internasionale strafhof heroorweeg’

ʼn Adjunk-minister het Dinsdag gesê Suid-Afrika kan moontlik oortuig word om sy omstrede besluit om hom aan die Internasionale Strafhof (ISH) te onttrek, om te keer.

Obed Bapela, adjunk-minister van samewerkende regering en tradisionele sake, het tydens ʼn seminaar in Pretoria ook erken dat die regering nasionale belang bó die reg gestel het toe hy versuim het om die Soedannese president, Omar al-Basjir, in hegtenis te neem toe hy Suid-Afrika in Junie verlede jaar besoek het.

Bapela het gesê die internasionale gemeenskap het tot op hede Suid-Afrika se bekommernisse oor die ISH geïgnoreer. Suid-Afrika het geruime tyd gelede besluit dat indien hy in sy gesprekke met die ISH nie daarin slaag om die hof te oortuig om veranderinge aan te bring nie, die land hom aan die ISH sal onttrek.

Hy het gesê dit was eers nadat Suid-Afrika verlede week die VN se veiligheidsraad ingelig het van sy voorneme om hom aan die ISH te onttrek, dat SA die geleentheid gebied is om sy bekommernisse te bespreek. Bapela, wat ook ʼn lid van die ANC se komitee vir internasionale verhoudinge is, het gesê die VN se veiligheidsraad het intussen ʼn brief aan Suid-Afrika geskryf om die saak te bespreek. “Kom ons kyk wat is op die tafel,” het hy gesê.

Bapela het gesê Suid-Afrika kan moontlik sy onttrekking omkeer indien die drie voltydse lede van die veiligheidsraad, die VSA, Rusland en China, wat nie lede van die ISH is nie, by die ISH aansluit. SA sal ook sy onttrekking heroorweeg indien nie-ISH-lede van die VN se veiligheidsraad verbied word om sake na die ISH te verwys en indien die ISH en die veiligheidsraad op die Afrika Unie sal ag slaan in sake waarby Afrika betrokke is.

Dit was nie Dinsdag duidelik of die “internasionale gemeenskap” waarna Bapela verwys het ook die VN se sekretaris-generaal, Ban Ki-moon, insluit nie. Ban Ki-moon het Maandag ʼn verklaring uitgereik waarin hy gesê het hy hoop Suid-Afrika sal sy besluit om hom aan die ISH te onttrek, heroorweeg voordat die onttrekking in werking tree. ʼn Lid van die ISH mag hom eers aan die hof onttrek ʼn jaar nadat hy die VN se veiligheidsraad van sy besluit ingelig het.

Bapela het tydens ʼn seminaar gepraat wat deur die Sentrum vir Konflikresolusie georganiseer is oor menseregte-uitdagings in Suid-Afrika se buitelandse beleid.

Hy het heelwat vrae ontlok toe hy gesê het Suid-Afrika moes nasionale belang teen die reg opweeg toe die regering gekies het om Al-Basjir nie verlede jaar in hegtenis te neem nie. Hy het gesê die regering het nasionale belang gekies omdat Al-Basjir se inhegtenisneming ʼn “oorlogsverklaring” sou wees.

Volgens Bapela was Suid-Afrika se vredesmagte in daardie tyd in Soedan ontplooi en “amper omring” deur Soedannese troepe terwyl Al-Basjir in Suid-Afrika was. SA se soldate sou “in hegtenis geneem of doodgemaak geword het”. Hy het ook gesê Al-Basjir se inhegtenisneming sou woede laat opvlam het en ekstremiste en radikale sou bomme regoor Suid-Afrika laat ontplof het. Afrika-lande sou Suid-Afrikaanse winkels en sakeondernemings in dié lande toegemaak het.

Bapela het gesê hy het intelligensie-inligting wat hierdie bewerings kan staaf.