Só vaar Noordwes-munisipaliteite  

(Argieffoto)

Noordwes beleef ʼn munisipale krisis met munisipaliteite in dié provinsie wat bykans permanent onder provinsiale administrasie is weens finansiële probleme en ’n onvermoë om dienste te lewer.

“Van watergehalte en vullisterreine tot finansiële bestuur en werkloosheid – die toestand van Noordwes se munisipaliteite is oor die algemeen betreurenswaardig,” het dr. Eugene Brink gesê tydens die bekendstelling van AfriForum se Sentrum vir Plaaslike Regering. Brink is die bestuurder van dié navorsingsentrum.

“Suid-Afrika verkeer al ’n wyle in ’n munisipale krisis en daarom is die soeke na antwoorde en die vervulling van ’n waghondfunksie nou belangriker as ooit.”

Die Noordwes Munisipale Indeks is ook tydens die geleentheid bekendgestel. Dié munisipale oudit ondersoek die demografie, sosio-ekonomiese toestand, diensleweringskwessies en bestuur van munisipaliteite. Elke verslag ontleed die munisipaliteite binne ’n spesifieke provinsie, en aan elke munisipaliteit word ’n indrukspunt toegeken wat uit tien tel.”

In Noordwes het die JB Marks-munisipaliteit, wat die Potchefstroom- en Ventersdorp-area bedien, die hoogste punt gekry – ʼn powere 4 uit 10. Die Moses Kotane-, Naledi- en Ramotshere Moiloa-munisipaliteit het ʼn punt van 3,5 uit 10 gekry terwyl meeste van die ander munisipaliteite slegs tussen 1 en 2,5 uit 10 kon behaal. Die Ratlou-munisipaliteit het die swakste gevaar met ʼn punt van 0,5 uit 10.

Dr. Eugene Brink.

“Minder as 10% van Suid-Afrika se munisipaliteite ontvang skoon oudits en meeste van die skoon oudits word in slegs een provinsie, naamlik die Wes-Kaap, aangeteken. Soos hierdie verslag aandui, is landelike provinsies soos Noordwes veral in die moeilikheid,” het Brink gesê.

Hy sê uit die beskikbare data is dit duidelik dat die ANC niks omgee vir dienslewering en die goeie bestuur van Noordwes se munisipaliteite nie. “Swak oudits en wanbesteding is aan die orde van die dag en verbeter eenvoudig nie. Terwyl behuising se syfers taamlik goed lyk, is dit ’n provinsiale bevoegdheid en nie munisipaliteite s’n nie. Die toestand en gehalte van vullisterreine, vullisverwydering, drinkwater, riolering, asook die werkloosheidsvlakke dui alles op ’n langstaande krisis.”

Volgens Brink is die idee van die Sentrum vir Plaaslike Regering om spesialissteun vir die werksaamhede van AfriForum Gemeenskapsake (GMS) te bied. “Die sentrum gaan plaaslike selfbestuuropsies vir gemeenskappe ondersoek en ook navorsing doen om die ware toestand van munisipaliteite toe te lig. Laasgenoemde sal sake soos munisipale korrupsie en dienslewering aanroer. Dit sal dus as sowel ’n intellektuele voertuig vir selfbestuur as ’n munisipale waghond optree.”

Brink sê die plaaslike verkiesing vind vanjaar in ’n tyd van groot ekonomiese agteruitgang plaas. “Dit gaan reusedruk op munisipale begrotings plaas en die staat was reeds voor die Covid-19-pandemie nie in staat om alles te doen nie. Dit gaan net versleg en gemeenskappe sal noodwendig self oplossings moet soek want stem gaan nie alleen die antwoorde bied nie.”