Soveel Tshwane-metrobeamptes bots self met gereg

Tshwane-metropolisie. (Argieffoto)

Soveel as 52 lede van die Tshwane-metropolisie het verlede jaar self met die gereg gebots.

Dit het aan die lig gekom toe die beamptes se kriminele rekords deur middel van hul vingerafdrukke nagegaan is. Van die klagtes teen die beamptes sluit in moord, poging tot moord, gewapende roof, motorkaping en diefstal, maar die meeste sake wat aanhangig gemaak is – altesaam 16 – was vir aanranding. Sewe beamptes is van korrupsie aangekla, ses van dronkbestuur en twee van bedrog.

Dokumente in Maroela Media se besit toon dat daar in slegs twee van die sake reeds uitspraak gelewer is; een was ʼn skuldigbevinding aan roekelose en nalatige bestuur en in ʼn tweede saak is ʼn beampte onskuldig bevind aan korrupsie. Dertien sake is intussen teruggetrek en 37 metropolisiebeamptes wag nog om in ʼn hof verhoor te word. Almal is egter steeds in diens.

Raadslid Karen Meyer, burgemeesterskomitee lid vir gemeenskapsveiligheid, sê die metropolisie is bewus van die kriminele klagtes en dat buiten vir die kriminele vervolging daar ook ʼn interne proses is wat gevolg word. In geval van ʼn ernstige oortreding word ʼn metropolisielid dus ook dissiplinêr vervolg.

Dr. Johan Burger van die Instituut vir Sekerheidstudies sê ʼn kriminele klag wat met oneerlikheid gepaard gaan moet sonder twyfel die einde van ʼn polisieman of -vrou se loopbaan beteken.

Dit sluit in diefstal, bedrog, korrupsie en roof, maar vir ander oortredings moet daar ʼn dissiplinêre proses wees wat ná skuldigbevinding gevolg word. “As jy tronkstraf kry is dit outomatiese ontslag, maar as ʼn oortreder slegs ʼn boete opgelê word kan hy of sy intern verhoor word, afhangend van die oortreding wat begaan is,” sê Burger.

Ten minste twee senior lede van die Tshwane-metropolisie sit reeds twee jaar by die huis nadat hulle geskors is en na bewering ontvang albei steeds hul volle salarisse.

Direkteur Trish Armstrong het glo ʼn vals kwalifikasie ingedien en die metropolisie se adjunkhoof, Umashi Dhlamini, se beweerde oortreding hou verband met finansiële wangedrag. Die beweerde oortredings het tydens ʼn forensiese ondersoek aan die lig gekom.

Lt.genl. Johanna Nkomo. Foto: SAPD

Intussen blyk dit dat die hoof van die Tshwane-metropolisie, lt.genl. Johanna Nkomo, steeds nie oor die vereiste kwalifikasie beskik om ʼn lid van die metropolisie te wees nie.

Die regulasies vir die munisipale polisiediens wat in 1999 in die Staatskoerant verskyn het vereis dat ʼn persoon slegs as ʼn lid aangestel mag word as so ‘n persoon ʼn geregistreerde verkeersbeampte is in terme van die Padverkeerswet van 1989. Slegs die nasionale kommissaris van polisie kan vrywaring verleen indien ʼn persoon nie aan hierdie vereiste voldoen nie.

Nkomo beklee die pos sedert Februarie 2018 en een van haar aanstellingsvoorwaardes was dat sy binne 18 maande as ʼn verkeersbeampte moes kwalifiseer. Dit het reeds verstryk maar volgens Lorette Tredoux, Tshwane se waarnemende stadsbestuurder, is daar wel die nodige vrywaring gekry vir ʼn langer tydperk wat op 31 Desember ten einde loop. Tredoux het bevestig dat Nkomo tans die nodige opleiding ondergaan.

Die uitstaande kwalifikasie het tot gevolg dat die metropolisie sonder die nodige leierskap nie behoorlik kan funksioneer nie.

Nkomo mag byvoorbeeld nie die metropolisie se uniform dra of bevele aan haar ondergeskiktes gee nie. Sy mag ook nie mense afdank of nuwe aanstellings maak nie.

Daar is onlangs poste vir adjunkhoofde geadverteer maar al sou die kandidate die keuringsproses slaag, kan Nkomo nie die geskikte kandidate se aanstellings bekragtig nie. “So daar gebeur net niks nie,” sê ʼn ontstoke senior lid van die metropolisie met wie Maroela Media gepraat het.

Nkomo het in 2001 ʼn BA-graad in Regte aan Unisa verwerf en is in die hoër hof as ʼn advokaat toegelaat maar daar was glo beter kandidate op die kortlys en verskeie vakbonde het destyds teen Nkomo se aanstelling kapsie gemaak.

ʼn Advertensie wat aanvanklik die pos in die media geadverteer het, is destyds verander sodat Nkomo met haar polisieagtergrond, maar sonder munisipale polisie opleiding, wel kon aansoek doen. Sy loop na bewering sedert Maart vanjaar drie dae van die week klas en is slegs Maandae en Vrydae op kantoor. Dit, terwyl sy sowat R1,8 miljoen per jaar as hoof van die metropolisie verdien.

Burger sê die hoof van die metropolisie het substantiewe kennis van die organisasie en die vereistes van die bedryf nodig. “Dis eintlik ʼn basiese vereiste.”