Verwaarloosde weermag kan SA duur kos

Weens die voortgesette verval van die weermag word die land se grond-, lug- en seekapasiteit weggekalwe en indien dit nie nou bygehou word nie, gaan die kapasiteit mettertyd verdwyn. (Argieffoto: Krygkor)

Suid-Afrika is dalk nie in ʼn konvensionele oorlogsituasie betrokke nie, maar dit beteken nie die land kan dit bekostig om sy weermagkapasiteit in duie te laat stort nie.

Kobus Marais, die DA se woordvoerder oor verdediging, sê Suid-Afrika maak hom toenemend weerloos en kwesbaar vir gevare omdat die land nie sy gevegsgereedheid en sy vermoë om dit deurlopend te verseker, onderhou nie.

Hy sê net omdat die land nie tans deur ʼn ander mag oorgeneem wil word nie – of konflik soos dié in Oos-Europa in die gesig staar nie – beteken dit nie daar is nie ander magte wat die land wil infiltreer en misbruik nie. Dit sluit in groepe soos die Islamitiese Staat (IS) wat tans in Mosambiek bedrywig is.

Maroela Media het vroeër berig die lugmag kan onder meer nie bekostig om sy vloot Gripen-vegvliegtuie te onderhou nie, aangesien Saab, die oorspronklike vervaardiger, se instandhoudingskontrak onbekostigbaar vir die lugmag se begroting is.

Die vliegtuie word al hoe ouer en het opknappingswerk nodig waarvoor daar tans nie geld is nie. DefenceWeb berig die Gripens moet ook toegerus word met missiele om dit meer doeltreffend te maak – maar hiervoor is daar ook nie geld nie.

Weens die voortgesette verval van die weermag word die land se grond-, lug- en seekapasiteit weggekalwe en indien dit nie nou bygehou word nie, gaan die kapasiteit mettertyd verdwyn.

Die gebrek aan weerbaarheid laat die land op ekonomiese vlak ook kwesbaar, sê Marais. Dit kan gesien word in vistreilers wat byvoorbeeld die land se gebiedswaters binnekom om op groot skaal vis te vang, met weinig wat die land se verdedigingsmagte daaraan kan doen.

“Skepe kom baie naby aan die land en dit is ideaal vir diegene met ander motiewe uit enige plek in die wêreld.

“Dit is deel van die beskerming van die integriteit van Suid-Afrika. Ons grense is nie net soos ʼn sif nie, dit is eintlik heeltemal oop en mense kom en gaan soos hulle wil.

“Dit gaan nie net oor konvensionele oorlogvoering nie; dit is ʼn ander soort stryd dié,” sê Marais. Dit sluit ook in die stryd teen byvoorbeeld perlemoenstropery of die smokkel van dwelms.

Wat betref die vierdegenerasie-Gripens, moet die land dringend ingryp om nie hierdie kapasiteit te verloor nie. Indien die vliegtuie en die vlieëniers wat dit vlieg nie ʼn minimum hoeveelheid ure handhaaf nie, verval hul sertifisering.

“Ons moet die Gripens in die lug hou,” sê Marais.

Suid-Afrika ontplooi ook nou sowat ʼn duisend soldate in Mosambiek om die insypeling in die noorde van die land te help stuit. Maar Marais waarsku as Suid-Afrika nie behoorlike steun aan sy magte daar – nes sy magte op die land se grense – kan gee nie, moet hy liefs daar wegbly.

Marais het vantevore al ʼn beroep op pres. Cyril Ramaphosa, as opperbevelvoerder van die weermag, gedoen om in te gryp. Hy sê die regering moet begin besef dat die weermag anders as ander departemente bestuur moet word.

“Die skade wat jy kan ly deur nie na jou weermag te kyk nie, is groter en baie meer op lang termyn.”

Marais sê egter die weermag is nie ʼn “prioriteit wat stemme wen nie”. Dit beteken kwessies soos maatskaplike toelae of die persepsie dat gesondheidsdienste verbeter word, is ʼn veel groter prioriteit as die behoorlike instandhouding van die weermag.

Nietemin het Suid-Afrika dié kapasiteit nodig omdat dit as ʼn afskrikmiddel, of soos hy dit stel, ʼn versekeringspolis, teen die land se vyande dien. Die grootste gedeelte van die weermag se begroting – volgens Marais in werklike terme sowat 70% – word aan salarisse bestee. Nog sowat 30% van die begroting word aan militêre operasies bestee – wat min indien enige geld vir toerusting laat.

“As jy nie na jou bates kyk nie, het jy nie ʼn kat se kans nie. Suid-Afrika mag nie toelaat dat dit gebeur nie, maar ongelukkig word dit jaar ná jaar net erger.”